رمزگشایی روزنامه نزدیک به قالیباف از اظهارات عراقچی درباره مذاکره با آمریکا

پس از چند ماه پرتنش که با حمله و ترورهای اسرائیل علیه ایران همراه شد و رئیس‌جمهور آمریکا صراحتاً مسئولیت  چراغ سبز  را پذیرفته، اظهارات تازه  سیدعباس عراقچی یک قاب روشن از راهبرد تهران در قبال ادامه مواجهه با آمریکا ارائه می دهد؛ یعنی «نه» قاطع به مذاکره نامتوازن و «بله» مشروط به گفت‌وگوی برابر و سودمند.

سخن عراقچی عدم امکان ازسرگیری مذاکره در وضعیت فعلی و امکان‌پذیریِ آن بر پایه  برابری، به معنای بستن درِ دیپلماسی نیست، بلکه تغییر قیمت ورود به میز مذاکره برای آمریکاست. در میدان عمل، ایران در برابر ضربات ترکیبی و فشار روانی–نظامی عقب ننشست و با تحمیل هزینه، مسیر به آتش‌بس ختم شد. همین نقطه  ایستادگی، موازنه چانه‌زنی را تغییر داده و تفاوتی اساسی با دورهای پیشین ایجاد کرده است که اگر قرار است مذاکره تکرار شود، دیگر نمی‌تواند امتداد دیپلماسیِ اجبار گذشته باشد.

این پیام سه مؤلفه اجرایی دارد. نخست، توقف اقدامات خصمانه به‌عنوان پیش‌شرط بدیهی در نتیجه هدف‌گیری زیرساخت‌های حیاتی و همزمان دعوت به گفت‌وگو، از نظر تهران جمع‌پذیر نیست. دوم، تضمین‌های قابل راستی‌آزمایی و نه صرفاً نمایش توخالی سیاسی ترامپ، یعنی هر امتیاز باید با سازوکارهای اجرایی، زمان‌بندی مرحله‌ای داشته باشد. سوم، طراحی توالی اقدامات به‌گونه‌ای که ریسک بازگشت به چرخه تشدید کاهش یابد و اگر مذاکره معماری ایمنی نداشته باشد یعنی توالیِ گام‌ها، تضمین‌های اجرایی و سازوکارِ واکنشِ متقارن تعریف نشود طرف مقابل می‌تواند از فضای گفت‌وگو مثل یک سپر موقت استفاده کند درنتیجه تنش را ظاهراً پایین بیاورد، اما همزمان تجدید قوا کند، اطلاعات بگیرد و در لحظه مناسب، بی‌هزینه‌تر ضربه بزند و این گونه برای خود یک پنجره حمله امن بسازد.

جمع‌بندی آن‌که راهبرد امروز تهران، مقاومت هوشمند با درِ نیمه‌بازِ دیپلماسی است یعنی نفس مذاکره مشکلی ندارد اما اتفاقات ماه‌های اخیر نشان داد که فقط مذاکره، امنیت نمی‌آورد. چون درست همان زمانی که ایران با آمریکا پشت میز مذاکره بود، اسرائیل با اجازه و حمایت واشنگتن به تأسیسات ایران حمله کرد. همین تجربه ثابت کرد اگر مذاکرات فقط برای آرام‌کردن فضا باشد و ضمانت محکم نداشته باشد، ممکن است طرف مقابل از آن سوءاستفاده کند و در لحظه‌ مناسب ضربه بزند.

به همین دلیل ایران می‌گوید هر مذاکره‌ای باید نتیجه‌اش امنیت واقعی و پایدار و رفع تحریم باشد، نه یک آتش‌بس موقت که فردا دوباره جنگ و تهدید برگردد. اظهارات عراقچی در همین چارچوب معنا می‌یابد که تا وقتی این توازن از سوی واشنگتن به رسمیت شناخته نشود، بازگشت به میز، صرفاً ظاهرسازی خواهد بود.