۳ عامل کلیدی شکست‌ناپذیری صنعت هسته‌ای ایران/ بمب و تهدید کارساز است؟
رهبر معظم انقلاب ابتدای مهرماه سال جاری طی سخنانی ضمن تاکید بر اینکه ایران یکی از ده کشور دنیاست که توانایی غنی‌سازی اورانیوم را دارد فرمودند که این جایگاه حاصل سال‌ها تلاش، دانش و تجربه جمعی دانشمندان ایرانی است؛ دانشی که برخلاف تأسیسات فیزیکی، با بمب و تهدید نابود نمی‌شود.
این سخنان مقام معظم رهبری که بعد از تجاوز آمریکا و اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای کشورمان مطرح شد، تصویری روشن از ماهیت صنعت هسته‌ای ایران به دست می‌دهد. این صنعت نه محدود به چند مرکز در نطنز یا فردوست، نه وابسته به تجهیزات وارداتی و نه محصول تصادف تاریخی؛ بلکه ثمره یک زنجیره گسترده از نهادهای علمی، دانشگاهی و پژوهشی است که در طول چهار دهه، نسلی از متخصصان را تربیت کرده‌اند.
امروز دانشگاه‌های صنعتی شریف، تهران، امیرکبیر، شهید بهشتی، شیراز، فردوسی مشهد، صنعتی اصفهان، خواجه‌نصیر و واحد علوم و تحقیقات، هر یک بخشی از این زنجیره‌اند. در این مراکز، صدها دانش‌پژوه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته‌های مرتبط با علوم هسته‌ای تحصیل می‌کنند. این بدنه انسانی گسترده، مهم‌ترین سرمایه‌ای است که صنعت هسته‌ای ایران را از خطر نابودی مصون می‌سازد. چون علم، برخلاف تجهیزات، قابل بمباران نیست؛ در ذهن انسان‌هاست و می‌تواند بارها بازتولید شود.
اما پایداری این صنعت فقط به نیروی انسانی محدود نیست. ایران در سال‌های اخیر به خودکفایی فنی در حوزه‌هایی چون تولید سانتریفیوژ، طراحی سامانه‌های پرتودهی و ساخت تجهیزات تشخیصی و دارویی هسته‌ای رسیده است. این خودکفایی یعنی زنجیره تولید فناوری در داخل کشور شکل گرفته و دیگر وابستگی به تأمین‌کنندگان خارجی وجود ندارد. همین مسئله، امکان «نابودی کامل» را از اساس ناممکن می‌کند.
از سوی دیگر، گستره کاربرد فناوری هسته‌ای در ایران باعث شده این دانش به بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی نفوذ کند. در حوزه سلامت، بیش از ۲۵۰ مرکز پزشکی هسته‌ای فعال‌اند؛ ایران به قطب تولید رادیودارو در غرب آسیا تبدیل شده و بیش از ۴۰ نوع رادیوداروی داخلی تولید می‌شود. در کشاورزی، فناوری پرتودهی برای آفت‌زدایی و افزایش ماندگاری محصولات به‌کار گرفته می‌شود. در صنعت نفت و گاز نیز سامانه‌های هسته‌ای در اکتشاف و کنترل کیفیت نقش دارند.
چنین گستردگی‌ای سبب می‌شود که صنعت هسته‌ای دیگر صرفاً یک حوزه فنی یا امنیتی نباشد، بلکه بخشی از زیست‌بوم علمی و اقتصادی کشور به‌شمار رود؛ زیست‌بومی که نابود کردنش به معنای فلج کردن ده‌ها بخش دیگر از اقتصاد ملی است.
واقعیت این است که نابود کردن صنعت هسته‌ای ایران، حتی در سناریوی تهاجم نظامی، ممکن نیست. چون «تأسیسات» را می‌توان تخریب کرد، اما «دانش» را نه. ده‌ها استاد برجسته و صدها پژوهشگر و هزاران دانش‌آموخته هسته‌ای در کشور مشغول فعالیت‌اند. این شبکه انسانی قادر است هر زیرساختی را بازسازی و حتی ارتقا دهد. درست به همین دلیل است که رهبر انقلاب فرمودند: «این علم از بین رفتنی نیست.»
صنعت هسته‌ای ایران امروز نه فقط نماد استقلال علمی و فنی کشور است، بلکه به الگویی از تاب‌آوری ملی تبدیل شده است. هر تحریم و هر خرابکاری، به‌جای توقف، منجر به شتاب در بومی‌سازی و پیشرفت شده است. دشمنان شاید بتوانند در راکتور خلل ایجاد کنند، اما نمی‌توانند چرخه علم را متوقف سازند.
بنابراین راز ماندگاری صنعت هسته‌ای ایران در سه مؤلفه خلاصه می‌شود؛ دانش بومی، نیروی انسانی گسترده و پیوند عمیق با سایر حوزه‌های علمی و اقتصادی کشور. همین سه عامل است که به تعبیر رهبر انقلاب، صنعت هسته‌ای ایران را به دانشی «از بین‌رفتنی» بدل کرده است؛ دانشی که نه با بمب، نه با تحریم، و نه با تهدید خاموش نخواهد شد، زیرا ریشه در ذهن و اراده ملت دارد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
