ماجرای تشر زدن رهبر انقلاب به حمید روحانی چه بود؟/ آخوند شاهی که رئیس شورای انقلاب نمی‌شود/ ۱۰ نکته درباره ادعای یک اصولگرا علیه شهید مطهری

وی برای رفع تعجب مخاطبی که می‌گوید: ادعای خیلی بزرگی است، این گونه دلیل می‌آورد که یکی از مسؤولان امنیتی راست‌گرا در نهادی در نیاوران به اسنادی دست یافته که نشان می‌دهد آقای مطهری ۳۵ یا ۳۷ نامه خطاب به شاه نوشته با عنوان اعلیحضرت و تا پاریس نرفته و با امام صحبت نکرده بود انقلابی نشده بود و بعد که از پاریس بازمی‌گردد و در ۶ ماه دوم با ۵ سخنرانی که کتاب می‌شود انقلابی می‌شود و فرقان هم به همین خاطر بعد از انقلاب او را ترور کرد که او انقلابی نبوده ( و حالا رییس شورای انقلاب شده).

دربارۀ این ادعا می‌توان نکاتی را طرح کرد. هر چند که قاعدتا آقای علی مطهری هم واکنش نشان خواهد داد کما این که نوبت قبل وقتی نوشتم استاد مطهری با این که در لندن بود ولی در مراسم دکتر شریعتی شرکت نکرد و ادعای این نویسنده مستند به سخنان دکتر سروش و مشاهدات پدرم از نزدیک بود در واکنش نوشتند بعد از درگذشت شریعتی به اتفاق مرحوم علامه طباطبایی به لندن رفته بودند و توضیح دادم: منظور نه مراسم تشییع که آیین‌های بعدی یادبود بود!

باری، نه برای خوش‌آیند علی آقای مطهری که همچنان به دنبال راه حلی برای حجاب زنان است (‌به جای به رسمیت شناختن حق پوشش و تنوع سبک زندگی و تقبیح داغ و درفش برای تحمیل حکومتی به شهروندان با ادعای مالکیت خیابان) که از موضع بیان واقعیت نکاتی را دربارۀ مدعای آقای ابراهیم فیاض می‌توان مطرح کرد با این توضیح که ابراهیم فیاض و فیاض زاهد دو تن هستند و اگرچه هر دو اهل قلم و فکرند. 

۱. آقای مطهری برانداز نبود ولی هرگز آخوند شاهی نبود. چون اساسا ارتزاق او از روحانیت و وعظ و منبر نبود. از قم به تهران آمده یا به خاطر مطالعات و تأملات فلسفی در قم تحمل نشده و در تهران در دانشکده الهیات به تدریس مشغول شده بود. در حالی که مدرک دانشگاهی نداشت و با تشخیص شخص پرفسور رضا رییس دانشگاه تهران و تأیید هیأت علمی دانشکده شامل چهره‌هایی چون دکتر زرین‌کوب و مهدوی دامغانی با آن مراتب علمی به استادی رسید و بیشتر به عنوان استاد شناخته بود تا با القاب مذهبی و از این رو تعبیر "آخوند" آن هم از نوع "شاهی" آن روا نیست.

 ۲. در دهه ۵۰ و در رژیم شاه آخوند حکومتی به درست یا در مقام انگ به کسانی گفته می‌شد که با اوقاف ارتباط داشتند یا در علن یا خفا از آیت‌الله خمینی یا مجاهدین خلق انتقاد می‌کردند یا با روحانیون غیر سیاسی مثل آقای خوانساری رفت و آمد داشتند یا به انجمن حجتیه منتسب بودند یا در برخی محافل رسمی دیده می‌شدند و مطهری در هیچ یک از این فقرات نمی‌گنجید. به عکس حشر و نشر او با مهندس بازرگان و دکتر سحابی و تیپ‌های دانشگاهی مذهبی و دو انجمن اسلامی مهندسین و پزشکان بود

۳. بعد از اختلاف مطهری و شریعتی این شایعه پیچید که چون ساواک به حسینیه ارشاد حساس شده مطهری آنجا را ترک کرده و تا مطهری بود ساواک ارشاد را تحمل می کرد و همین باعث انگ به استاد مطهری شد. در حالی که دیگرانی هم بعدا خود دکتر شریعتی را به ارتباط با ساواک متهم کردند. بعد از انقلاب این ادعا تکرار شد و کار به جایی رسید که شخص رهبری در دیداری که سید حمید زیارتی مشهور به روحانی و نویسنده مجموعه ناتمام نهضت امام خمینی حضور داشت به او تشر زدند این وصله‌ها به دکتر نمی‌چسبد و می‌دانیم آیت‌الله خامنه‌ای از دوستان و علاقه‌مندان هر دوست: هم مطهری و هم شریعتی.

۴. بله. مطهری به مبارزه مسلحانه هرگز باور نداشت و خطر اصلی را هم کمونیسم می‌دانست و اختلاف بنیادین او با شریعتی نیز همین بود که مطهری می‌گفت کمونیسم دشمن ماست و شریعتی می‌گفت کمونیسم رقیب ماست نه دشمن ما.

مطهری منتقد جدی مجاهدین خلق بود و زودتر از دیگران آموزه‌های آنان را آمیزه اسلام و مارکسیسم تشخیص داد ولی نه برای خوش‌آیند رژیم شاه که از منظر اعتقادی. کما این که دوستی او با مهندس بازرگان گواه است که نسبتی با حکومت نداشت.

۵. اگر باور به اصلاحات به معنی شاهی بودن باشد مهندس بازرگان هم شاهی بود چون او هم تا قبل از ۵۷ معتقد به براندازی نبود اما کسی او را به هواداری از شاه متهم نمی‌کرد سهل است لقب او چریک پیر بود. اگر شاه به نصایح گروه اندیشمندان هوشنگ نهاوندی گوش داده یا مفاد نامه سرگشوده رهبران جبهه ملی ( کریم سنجابی، شاپور بختیار و داریوش فروهر) در خرداد ۵۶ را اجرا کرده و تن به انتخابات آزاد داده بود بعید نبود مطهری هم مثل بازرگان از همین روند حمایت کند کما این که ابا نداشت در مجله زن‌روز مقاله بنویسد اما هرگز شبیه روحانیون اوقافی و درباری و حتی وعاظی چون فلسفی و راشد نبود. مطهری، مطهری بود.

۶. اگر قرار باشد انقلابی بودن را تنها با نشانه زندان و تبعید بشناسیم، بله مطهری نه زندان رفت نه تبعید شد. شاید یکی دو بار مختصر احضاری شده باشد. اما مگر بهشتی و باهنر و موسوی اردبیلی زندانی و شکنجه شده بودند؟ حبس و آزار هاشمی رفسنجانی به خاطر ارتباط او با مجاهدین خلق بود و دربارۀ آیت‌الله خامنه‌ای هم باز اتهام ارتباط با گروه‌های مسلح را مطرح کردند که بازداشت و تبعید شدند و در اسناد ساواک در بازرسی خانه در سال ۵۶ آمده: روحانی ِ ناراحتی است و در خانه جلد کتاب مطهری دارد و ۱۵ جلد کتاب شریعتی.

طبیعی است که با روحانیون غیر مرتبط با مجاهدین یا دیگر گروه‌های مسلح چندان کاری نداشتند یا در مبارزه با کمونیسم که فوبیای شاه بود به چشم همراه به معممین می‌نگریستند و خیال می‌کردند تهدید اصلی آنهایند نه مذهبی‌ها و شخص شاه از روحانیون با الفاظ تحقیر‌آمیز یاد می‌کرد و جدی شان نمی‌گرفت یا هشدار درباره تحرکات یا تحریمات نیروهای مذهبی را جدی نمی‌گرفت. در خاطرات اسدالله عَلَم آمده که از حضور دانشجویان دختر چادری در داشنگاه شیراز (پهلوی) شگفت زده شده و شاه گفته کمونیست‌اند و او می‌گوید: اعلیحضرت! دختر کمونیست که چادر سر نمی‌کند. من سال‌ها رییس همین دانشگاه بودم و دانشجوی دختر چادری ندیده بودم.

اگر مطهری آخوند شاهی بود پس لابد بهشتی و باهنر و موسوی اردبیلی هم چنین بودند که با دستگاه آموزش و پرورش آن زمان غیر مستقیم همکاری داشتند. اما این گونه نیست. مطهری و بهشتی و باهنر و موسوی اردبیلی رفتارهای مسالمت‌جویانه‌تر داشتند اما به شدت مورد اعتماد امام خمینی بودند و همین یعنی انقلابی دیگر! مگر می شود انقلابی نباشی و مورد وثوق انقلابی‌ترین شخص باشی؟!

بهتر است بگوییم مطهری و بهشتی و موسوی اردبیلی و باهنر می‌خواستند یک زندگی متوسط و به نسبت مرفه هم داشته باشند. به دستور مستقیم دکتر رضا برای مطهری به عنوان استاد وامی اختصاص یافت تا بتواند اتومبیل بنز خریداری کند. او و بهشتی در شمال تهران ساکن بودند و آقای موسوی اردبیلی دو همسر داشت و ۱۰ فرزند و من محصل مدرسه او (‌مفید) در خانه‌شان مبلمانی بهتر از خانه خودمان دیدم. اما در مدرسۀ همان موسوی اردبیلی در صبح روزی که خبر درگذشت سید مصطفای خمینی منتشر شد تا ظهر قرآن پخش شد و کلاس‌ها تعطیل بود و هرگز ۹ آبان روز تولد ولیعهد مراسم نداشتیم و سرود شاهنشاهی هم نمی‌خواندیم و گروه پیشاهنگی هم نداشتیم. شاهی کدام است؟!

۷. نزدیک‌ترین و صمیمی‌ترین دوست آقای مطهری کسی نبود جز آیت‌الله منتظری که به جز مراتب عالی فقهی در حد مرجعیت به لحاظ مبارزاتی حتی از طالقانی جلوتر بود و گفته شده آقای طالقانی به اندازۀ آقای منتظری زجز و شکنجه ندید و در واقع طالقانی در زندان ابهت و جایگاهی ویژه داشت. چگونه ممکن است اتقلابی نباشی و شاهی باشی و با بازرگان و منتظری رفیق باشی؟!

علی مطهری این خاطره را با تلخی نقل می کند که وقتی بعد حصر به دیدن آقای منتظری رفتم به من گفتند: علی دیدی با من چه کردند؟ این لحن به شدت عاطفی از عمق رابطه منتظری و مطهری حکایت می کند. مگر می شود یکی از مشهورترین روحانیون انقلابی که خبر آزادی او در ۴ آبان ۵۷ تیتر صفحه اول روزنامه ها شد با آخوند غیر انقلابی این قدر دوست و صمیمی باشد و به انتخاب او به عنوان رییس شورای انقلاب خرده نگیرد؟

۸. اشارۀ آقای فیاض احتمالا به اسناد مرکز اسناد در میدان تجریش است که دست‌رسی به مجموعه آنها بعد از روح الله حسینیان امکان پذیر شده. وگرنه نمی‌دانم منظور از نیاوران چیست. به هر رو خطاب قرار دادن با عنوان اعلیحضرت و حتی شاهنشاه آریامهر علامت شاهی بودن نیست. چون امام خمینی هم قبل از ۴۲ چنین خطابی دارد. اصولا روحانیت تصوری از مدل حکومت شیعی غیر پادشاهی نداشته و یکی از دلایل سکوت آقای بروجردی در قبال کودتای ۲۸ مرداد یا شایعه تلگراف تبریک بازگشت این بوده که حکومت به دست کمونیست‌ها بیفتد. به مخیله احدی خطور نمی‌کرد می توان جمهوری اسلامی برپا کرد. در بالا اشاره شد دغدغه اصلی آقای مطهری هم دست بالای کمونیست‌ها بوده و احتمالا شاه را بر حاکم شدن کمونیست ها ترجیح می دادند اما با این همه او مقلد آیت‌الله خمینی و به شدت مورد علاقه ایشان بود تا جایی که دیدیم کسی که در عزای فرزند خود نگریست و با مرگ مصطفی کنار آمد در سوگ مطهری در علن گریست.

۹. مطهری با سید حسین نصر و احسان نراقی که از معتمدان دربار بودند دوستی داشت ولی این هم به معنی شاهی بودن او نیست. آخوند شاهی که عضو و حتی رییس شورای انقلاب نمی‌شود. گیرم امام خمینی از ایران دور بود و نمی‌دانست او مثلا انقلابی نیست آدمی در اندازه و آوازۀ طالقانی که مرد شماره ۲ انقلاب بود چگونه عضو شورایی شد که رییس آن یک غیر انقلابی باشد و دیدیم که طالقانی تا چه حد از ترور مطهری متأثر شد و از او در کنار شریعتی یاد کرد.

 ۱۰. اگر ادعای آقای فیاض از سر علاقه به شریعتی و جبران انگ به او باشد باید یادآور شد اگرچه کسانی از مطهری الفاظی در نکوهش شریعتی شنیده یا خوانده‌اند ولی هرگز و هرگز شریعتی کلمه‌ای دربارۀ مطهری نگفت و اساسا اهل غیبت نبود و از این رو همان گونه که ترور مطهری به نام علاقه به اندیشه شریعتی جفا به او بود این هم روا نیست.

بله. مطهری چریک نبود. انقلابی به معنی چه‌گوارایی کلمه نبود. قطعا هم به اندازه آقایان خامنه‌ای و هاشمی ضد رژیم نبود. اینها همه درست. اما آخوند شاهی هم هرگز درست نیست. حتی پیش از پاییز ۵۷. بعد از آن که روشن است.

 اگر رژیم شاه به روحانیونی مثل مطهری و بهشتی و باهنر و موسوی اردبیلی زیاد کار نداشت به خاطر این بود که خطر اصلی را کمونیست‌ها می دانست و بیشتر به عنوان چهره دانشگاهی شناخته می‌شدند و مانند هاشمی و آیت‌الله خامنه‌ای مورد تحسین گروه های انقلابی‌تر نبودند.