نژاد‌بهرام: رفع فیلتر طبقاتی مساله فیلترینگ را به حاشیه می‌برد
زهرا نژاد بهرام با تاکید بر اینکه رفع فیلترینگ مساله عمومی است می گوید: اینترنت طبقاتی، که متأسفانه طی چند سال اخیر بحث آن بالا گرفته و اکنون نشانه‌هایی از آن قابل مشاهده است، به‌گونه‌ای در حال شکل‌گیری است که دسترسی به برخی شبکه و پلتفرم های مجازی برای گروه‌های خاصی مانند برخی مدیران و اساتید دانشگاه، با وجود فیلترینگ سراسری، فراهم شده است. اگر از این منظر به موضوع نگاه کنیم، به نظر می‌رسد با «رفع فیلترینگ یوتیوب» مسئله رفع فیلترینگ دوباره به حاشیه رانده می‌شود؛ زیرا این مسئله دیگر محدود به یک گروه خاص یا بخشی از جامعه نیست، بلکه یک مسئله عمومی است.
او ادامه می دهد: امروز شاهدیم که رهبران سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی کشور به راحتی از توییتر (با وجود فیلتر بودن) یا پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب استفاده می‌کنند. این سابقه‌ای نیست که امروز و دیروز شکل گرفته باشد، اما شنیده‌ها حاکی از آن است که ایجاد «فیلترینگ طبقاتی» با دایره‌ای وسیع‌تر در حال گسترش است. تجربه ما در طول چند سال اخیر پس از فیلترینگ نشان داده که نیاز مردم به‌طور عام، فارغ از حوزه فرهنگی، اقتصادی، سیاسی یا دانشگاهی‌شان، به استفاده از اینترنت بدون فیلتر الزامی است.
او با اشاره به تبعات رفع فیلترینگ یوتیوب برای دانشگاهیان می گوید: این مساله دو عارضه مشخص ایجاد می کند،یکی اینکه مسئله رفع فیلترینگ به حاشیه می‌رود، زیرا بخشی از نیروهای مدافع رفع فیلترینگ خود امروز می‌توانند بدون فیلتر شدن از ظرفیت‌های موجود (مانند یوتیوب و توییتر) استفاده کنند. پس یک گروه از معترضان نسبت به مسئله فیلترینگ را از دست می‌دهیم. ثانیاً، با این نوع رویکرد، ما در حال تقسیم جامعه به چند بخش هستیم و این بخشی‌سازی، مانع انسجام اجتماعی می‌شود.
او ادامه می دهد: ما در شرایطی هستیم که باید هرچه بیشتر به سمت انسجام اجتماعی حرکت کنیم. شرایط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی که جامعه را تحت فشار قرار داده و در برخی قسمت‌ها اختلالاتی ایجاد کرده است، ضرورت انسجام پیرامون همه افراد جامعه را ایجاب می‌کند. اینترنت و رفع فیلترینگ، زنجیره‌ای است که همه بخش‌های جامعه را به هم متصل می‌کند. اگر در این بخش اختلال ایجاد کنید، درست است که بخشی از معترضان را کنار می‌گذارید و آن‌ها را با خود همراه می‌کنید، اما این به معنای حفظ انسجام نیست. این‌ها حلقه‌های کوچکی هستند که می‌توانند ظرفیت‌های انسجام ملی را تقویت کنند.
این فعال رسانه ای با هشدار درباره نگاه تبعیض آمیز به مردم در خصوص رفع فیلترینگ توضیح می دهد: ما نباید با رویکردهای انحصاری و اختصاصی، این ظرفیت‌ها را از جامعه حذف کنیم یا دچار اختلال نماییم. نکته جالب این است که شاید یکی از شیوه‌هایی که به‌کار گرفته شده، همین بوده که تعداد متقاضیان رفع فیلترینگ کاهش یابد و متقاضیان از حوزه‌های فرهیختگی و نخبگی به حوزه‌های عمومی‌تر که شاید تریبونی برای گفتن حرف‌هایشان ندارند، منتقل شوند. این به نفع جامعه نیست، چرا که ناخودآگاه فاصله‌ای بین گروه نخبگان و عموم مردم ایجاد می‌کند، و این نه به صلاح کشور است و نه به صلاح عمومیت، حتی به صلاح نخبگان هم نیست.
او ادامه می دهد: همان‌طور که اکنون سیاسیون بخش‌هایی در جایگاه دیگری قرار گرفته‌اند و به راحتی از طریق توییت‌های فارسی یا انگلیسی مطالب خود را بیان می‌کنند، یک فاصله جدی وجود دارد. آن‌ها توانایی تشخیص این را دارند که آیا توییتر برای کارشان مفید است یا خیر؛ اما منِ شهروند معمولی، این تشخیص را ندارم. این امر در نهایت به بی‌اعتمادی عمومی دامن می‌زند و اثرات بسیار جدی بر تشدید شکاف‌های موجود میان ملت و دولت خواهد گذاشت.
نژاد بهرام می گوید: توصیه من به کسانی که به این سمت حرکت می‌کنند این است که کاهش تعداد معترضان از طریق ظرفیت‌های اختصاصی برای رفع فیلترینگ، در کوتاه‌مدت شاید برای شما پاسخگو باشد، اما در بلندمدت این شکاف‌ها را عمیق‌تر می‌کند. ما در شرایطی نیستیم که شکاف‌ها را تشدید کنیم؛ ما در شرایطی هستیم که باید برای شکاف‌ها پل بسازیم و ظرفیت‌های همبستگی بیشتری ایجاد کنیم. در بلندمدت، ضرر این رویکرد بسیار بیشتر از امتیازاتی است که برای گروه خاصی ایجاد می‌کند. وقتی مشاهده می‌شود که رهبران و افراد دارای قدرت، در عین فیلتر بودن عمومی، به راحتی از پلتفرم‌هایی مانند توییتر استفاده می‌کنند، این امر به‌طور ناخواسته یک شکاف جدی در اعتماد عمومی ایجاد می‌کند. این شرایط تلقی عمومی را تقویت می‌کند که «قوانین برای همه یکسان نیست»، و این دوگانگی، انسجام ملی را که در شرایط کنونی اقتصادی و اجتماعی حیاتی است، به شدت تضعیف می‌کند. این رویکرد، نخبگان را از بدنه عمومی جامعه جدا کرده و فاصله میان ملت و دولت را تشدید می‌نماید.
او توضیح می دهد: مسئله اصلی‌تر، پیامدهای امنیتی است. بر اساس شواهد، بخش قابل توجهی از جامعه (نزدیک به ۸۰ درصد) برای دسترسی به محتوای ضروری و مورد نیاز خود (که شامل آموزش‌های عمومی مانند آشپزی، خیاطی یا مهارت‌های علمی می‌شود و نه صرفاً محتوای سیاسی) به استفاده از فیلترشکن‌ها روی آورده‌اند.
نژاد بهرام با انتقاد از تاخیر در رفع فیلترینگ و پیامدهای جدی آن برای کشور می گوید: تجربه حمله سایبری جدی در جنگ ۱۲ روزه نشان داد که استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها، عملاً تمام دیوارهای امنیتی فضای مجازی کشور را دچار اختلال و تضعیف می‌کند. وقتی اکثریت جامعه ناچار به استفاده از این ابزارها هستند، دیوارهای دفاعی فضای مجازی کشور به طور مستمر در معرض خطر قرار می‌گیرند. اگر هدف، حفظ امنیت فضای مجازی کشور است، منطق حکم می‌کند که تمام کاربران در یک سطح امنیتی قرار گیرند. اجازه دسترسی بدون فیلترشکن به همه کاربران، راهکاری مشخص‌تر برای حذف ریسک ناشی از نفوذ فیلترشکن‌ها در ساختارهای دفاعی سایبری است. اگر قرار است فیلتر شدن اعمال شود، باید برای همه باشد تا شکاف ایجاد نشود و اگر قرار است رفع فیلتر صورت گیرد، باید برای همه باشد تا ریسک امنیتی ناشی از ابزارهای غیرقابل کنترل (فیلترشکن‌ها) از بین برود و به نیاز حیاتی مردم پاسخ داده شود. حفظ رویکرد طبقاتی نه به نفع انسجام است و نه به نفع امنیت سایبری در بلندمدت.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
