ایران در دل بحران آب/وارد ششمین سال خشکسالی شدیم
درحالی‌که شایعات و تحلیل‌های پراکنده درباره کمبود آب هر روز پررنگ‌تر می‌شود، سه کارشناس برجسته حوزه آب، اقلیم و مدیریت منابع در میزگرد ایسنا تصویر مشترکی ترسیم کردند: «ایران دیگر در آستانه بحران نیست؛ در دل آن است. از کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی بارش طی پنج سال، برداشت گسترده و بی‌ضابطه از آب‌های زیرزمینی و فرونشست‌های عمیق در تهران گرفته تا ضعف پنج‌دهه‌ای در حکمرانی آب، دیپلماسی شکننده با همسایگان و الگوی کشتی که هیچ نسبتی با واقعیت اقلیمی کشور ندارد؛ هر سه محقق تأکید کردند که زنجیره‌ای از تصمیم‌های غلط، فشارهای اقلیمی جهانی و مصرف افسارگسیخته ما را وارد دوره‌ای کرده که به‌گفته متخصصان «بازی دومینو»ی تبعات آن تازه از سال‌های ۱۴۰۷ و ۱۴۰۸ آشکار خواهد شد.
آنها هشدار می‌دهند اگر اصلاحات فوری در مدیریت منابع، الگوی کشت و ساختار اداره آب رخ ندهد، بحران نه‌تنها در مرزهای اقتصادی و زیست‌محیطی باقی نمی‌ماند، بلکه به امنیت، سلامت و حتی سکونت‌پذیری شهرهای بزرگ گره خواهد خورد.
آنچه که در ذیل تقدیم می‌شود، دیدگاه دکتر مهدی زارع استاد تمام پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، دکتر رضا سپهوند دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و دکتر لیاقتی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی است در پاسخ به سؤال ابعاد بحران آب در کشور، اینکه چگونه ایران می‌تواند از این پیچ بحران به سلامت عبور کند.
ورود ایران به ششمین سال خشکسالی
دکتر مهدی زارع، استاد تمام پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، در میزگرد بررسی بحران آب که در استودیو خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) برگزار شد با اشاره به کاهش مستمر بارش‌ها در کشور، گفت: کاهش بارندگی به‌دلیل تداوم خشکسالی و همچنین ضعف در به‌کارگیری روش‌های علمی در مدیریت منابع آب، کشور را وارد شرایط نگران‌کننده‌ای کرده است.
وی با یادآوری سال آبی ۹۸–۱۳۹۷ که یکی از سال‌های پربارش کشور بود و سیلاب فروردین ۹۸ در ۱۹ استان رخ داد، اظهار کرد: پس از آن سال، عملاً به‌صورت پی‌درپی با کمبود بارش روبرو بوده‌ایم. سال آبی ۵–۱۴۰۴ ششمین سالی است که متوسط بارندگی کشور به‌طور قابل توجهی کمتر از میانگین بلندمدت ۵۰ ساله ثبت می‌شود. سال آبی ۵–۱۴۰۴ ششمین سالی است که متوسط بارندگی کشور به‌طور قابل توجهی کمتر از میانگین بلندمدت ۵۰ ساله ثبت می‌شود.
زارع افزود: در پنج سال گذشته بارندگی سالانه تقریباً همواره زیر ۲۰۰ میلی‌متر بوده و در برخی سال‌ها این مقدار به حدود ۱۵۰ میلی‌متر رسیده است و این در حالی است که در سال‌های نسبتاً پربارش، متوسط بارندگی کشور حدود ۲۵۰ میلی‌متر است. بنابراین اکنون با کاهش حدود ۳۰ تا ۴۰ درصدی بارش نسبت به دوره‌های نرمال مواجه هستیم.
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به افزایش تعداد مصرف‌کنندگان آب، توضیح داد: جمعیت ایران در سال ۱۴۰۴ حدود ۸۸ میلیون نفر برآورد می‌شود و اگر ۵ تا ۷ میلیون مهاجر، چه مجاز و چه غیرمجاز را نیز در نظر بگیریم، تعداد ساکنان کشور به حدود ۹۵ میلیون نفر می‌رسد. این در حالی است که این جمعیت واقعی معمولاً در آمار رسمی منعکس نمی‌شود؛ زیرا آمار رسمی فقط مبتنی بر افراد دارای مدارک هویتی است، در حالی که همه مصرف‌کنندگان آب الزاماً دارای شناسنامه و کارت ملی نیستند و در آمارها ثبت نشده‌اند. جمعیت ایران در سال ۱۴۰۴ حدود ۸۸ میلیون نفر برآورد می‌شود و اگر ۵ تا ۷ میلیون مهاجر، چه مجاز و چه غیرمجاز را نیز در نظر بگیریم، تعداد ساکنان کشور به حدود ۹۵ میلیون نفر می‌رسد. همه مصرف‌کنندگان آب الزاماً دارای شناسنامه و کارت ملی نیستند و در آمارها ثبت نشده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه خشکسالی در کشور تنها در سطح هواشناسی و کشاورزی باقی نمانده و در بسیاری مناطق وارد مراحل اقتصادی و اجتماعی شده است، ادامه داد: در برخی حوزه‌ها مانند دریاچه ارومیه و تالاب هامون، حتی نشانه‌های خشکسالی اکولوژیک مشاهده می‌شود؛ به این معنا که برخی گونه‌ها از محیط حذف شده‌اند و یا می‌شوند و این موضوع در بلندمدت مشکلات جدی برای تنوع زیستی و محیط‌زیست کشور ایجاد خواهد کرد.
زارع با بیان اینکه آثار خشکسالی در شهرها هنوز به‌طور کامل آشکار نشده است، گفت: یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها تهران است. بیش از یک سال است گزارش‌هایی درباره فرونشست زمین در منطقه ۱۸ منتشر می‌شود که مقدار فرونشست بین ۱۸ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال گزارش شده است؛ پدیده‌ای که بخشی از تبعات مستقیم خشکسالی و برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
