علت اصلی تورم از نگاه دو اقتصاددان؛ ارز یا نقدینگی؟ / سیاهه ۸ ماهه تولید خودرو در ایران/ پتک تحریم بر سر رفاه ایرانیان+فیلم
در برنامه تیتر یک چهارشنبه ۱۲ آذر، مجموعهای از مهمترین تحولات اقتصادی و ژئوپلیتیک هفته را بررسی کردیم؛ از فشار سنگین تحریمها بر سفره ایرانیان و بحرانهای ساختاری صنعت خودرو گرفته تا نقش تنبیهی بازارهای جهانی در برابر سیاستهای پرریسک دولتها.
در این میان، مسیر تازه سلطه فناوری چین، تحلیل دوگانگی ریشههای تورم در ایران، چالشهای صنعت مس و نشانههای جدید از تنشهای منطقهای نیز در کانون توجه قرار گرفتند؛ تصویری جامع از جهانی که سرعت تغییراتش بیش از همیشه بر زندگی ایرانیان سایه میاندازد.
پتک تحریم بر سر رفاه ایرانیان
«ایران در میانه تحریمها». این عنوان گزارشی است که وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در مورد تاثیر تحریمهای اقتصادی بر رفاه مردم تهیه و منتشر کرده است. بررسیها نشان میدهد که فشار تحریمها منجر به کاهش درآمدهای نفتی و افزایش هزینه واردات کشور شده است. عواملی که کسری بودجه را تشدید کرده و موجب ایجاد تورمی افسار گسیخته شده است. در نتیجه قدرت خرید تمام اقشار جامعه کاهش پیدا کرده است. از همینرو سفره مردم کوچکتر شده و بهنظر میرسد که کیفیت زندگی آنها پایینتر آمده است. در این زمینه میتوان به آموزش و بهداشت و درمان اشاره کرد.
سیاهه 8 ماهه تولید خودرو در ایران
آمارهای جدید کدال نشان میدهد مشکلات صنعت خودروی ایران بسیار عمیقتر از بحثهای ظاهری مثل نصب لوگو یا ناتوانی در اجرای پروژههای تحقیق و توسعه است. بررسی عملکرد هشتماهه خودروسازان تصویر متفاوتی ارائه میدهد: ایرانخودرو با وجود شرایط دشوار منطقه، رشد قابلتوجه ۱۵/۵ درصدی در تولید ثبت کرده که تنها نشانه مثبت از روند خصوصیسازی است.
اما در نقطه مقابل، سایپا با سقوط تولید روبهروست؛ موضوعی که اهمیت حیاتی خصوصیسازی اصولی را یادآور میشود. وضعیت محصولات جدید نیز نگرانکننده است؛ نمونه آن آریاست که تنها ۱۵ دستگاه تولید شده و آیندهسازی را زیر سؤال میبرد. پارسخودرو نیز که زمانی تولیدکننده برندهای معتبر خارجی بود، امروز با ۷ هزار کارمند تنها ۴۰ هزار خودرو ساخته و به پایینترین سطح تیراژ رسیده است. مجموع این آمارها نشان میدهد صنعت خودرو پیش از هر برنامه توسعه، نیازمند اصلاحات ساختاری جدی است.
تنبیه دولتها توسط بازار
در اقتصاد جهانی، بازارها فقط محل معامله نیستند؛ آنها قاضی بیرونی دولتها هستند. هر زمان سیاستی پرریسک اعلام شود، بازار فوراً واکنش نشان میدهد و نتیجه معمولاً جهش بازده اوراق، سقوط ارز و حرکت سرمایهها به سمت طلاست. از یونانِ گرفتار کسری بودجه و ترکیهی مداخلهمحور گرفته تا بریتانیا با ماجرای «مینیباجت» لیز تراس و حتی آمریکا در دوره ترامپ، همه یک پیام روشن دارند: بیاعتمادی بازار هزینهای سنگین دارد.
امروز نیز با سیاستهای انبساطی ۲۰۲۵ در اقتصادهای بزرگ، نگرانی درباره افزایش بدهی دولتها دوباره بالا رفته است. این بیاعتمادی میتواند فشار بر اوراق دولتی را بیشتر کند و طلا را در مسیر صعودی نگه دارد؛ مسیری که برخی کارشناسان آن را تا محدوده ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ دلار هم محتمل میدانند.
چین در مسیر سلطه تکنولوژیک تازه
چین در زمینه تولید خودروهای برقی و پنلهای خورشیدی، پیشرفت قابل توجهی داشته، فناوری بعدی چه خواهد بود؟
چینیها این قابلیت را دارند که وارد فضاهای جدیدی شوند. نشریه اکونومیست در گزارشی پیشبینی کرده که این کشور در آینده روی چه صنایعی سلطه پیدا خواهد کرد.
تحلیل تضاد رویکردها در فهم تورم ایران
اخیرا دو دیدگاه در مورد مسئله تورم و علل ایجاد آن مطرح شده. اولین دیدگاه مربوط به دکتر حسین راغفر بوده که ارز را علت اصلی تورم در ایران میداند. در این دیدگاه ارز به عنوان یک عامل بیرونی توسط سودجویان کنترل شده و افزایش مییابد. در نهایت این افزایش در نرخ ارز اثر خود را بر واردات نهاده در کشور گذاشته و نرخ تورم را افزایش میدهد.
دیدگاه دیگر مربوط به دکتر تیمور رحمانی بوده که رشد نقدینگی و سلطه مالی را علت اصلی تورم میداند. این دیدگاه بر پایه اصول استاندارد اقتصاد کلان بوده و معتقد است افزایش نقدینگی در کشور ابتدا اثر خود را بر نرخ ارز و سپس بر قیمت کالاها میگذارد. علت این اتفاق نیز به فقدان چسبندگی نرخ ارز مربوط بوده به همین دلیل نرخ ارز سریعتر از سایر کالاها تعدیل قیمتی را تجربه میکند. به طور کلی دیدگاه دوم به نظریات اقتصاد کلان نزدیکتر بوده و دلیل افزایش تورم را بهتر از دیدگاه اول توضیح میدهد.
چالشهای طلای سرخ در ایران
مس فراتر از یک ماده معدنی ساده بهعنوان شاخصی از سلامت اقتصاد جهانی و موتور محرک فناوریهای نوین شناخته میشود. این فلز رسانا نقش حیاتی در صنایع مدرن از زیرساختهای برق و الکترونیک تا انرژیهای تجدیدپذیر و خودروهای برقی دارد و تغییرات قیمت آن اغلب بازتابدهنده رونق یا رکود اقتصاد جهانی است.
ایران با داشتن حدود ۳۰ میلیون تن ذخایر مس و شش معدن اصلی، ظرفیت قابل توجهی در تولید کنسانتره و صادرات این فلز حیاتی دارد. با این حال، چالشهایی مانند سیاستهای ارزی، تحریمها و محدودیت واردات تجهیزات باعث کاهش صادرات این محصول ارزشمند شده است.
شوکه از دیدار با شورشی سابق؛ رمزگشایی از یک سفر غیرمنتظره
در شرایطی که رسانههای بینالمللی سرخط خود را به وقوع جنگ احتمالی ونزوئلا و طرح صلح پیشنهادی ترامپ برای جنگ اوکراین اختصاص دادهاند، مجموعه تحولات هفتههای اخیر احتمال تشدید تنشها در خاورمیانه را بیش از پیش محتملتر کردهاند.
بخش سایتخوان، صرفا بازتابدهنده اخبار رسانههای رسمی کشور است.
