قفل ۴۰ ساله شکست/ اسرائیل و لبنان مذاکره مستقیم کردند/ آیا صلح ممکن است؟
نمایندگان غیرنظامی از لبنان و اسرائیل روز چهارشنبه در نشست کمیته نظارت بر آتشبس به ریاست آمریکا در ناقوره شرکت کردند؛ رخدادی که نخستین گفتوگوی مستقیم میان دو طرف در بیش از چهار دهه به شمار میرود.
گامی به سوی توافق؟
به نوشته الجزیره،نخستوزیر لبنان، نواف سلام، اعلام کرده بیروت آماده است وارد گفتوگوهایی شود که فراتر از مسائل امنیتی برود، اما تأکید کرد اینها مذاکرات صلح نیستند و «عادیسازی روابط مشروط به یک فرایند صلح» است. سلام گفت این مذاکرات صرفاً با هدف «توقف خصومتها»، «آزادی گروگانهای لبنانی» و «خروج کامل اسرائیل از سرزمینهای لبنانی» انجام میشود.
او تأکید کرد لبنان همچنان به ابتکار صلح عربی سال ۲۰۰۲ پایبند است که در ازای خروج کامل اسرائیل از سرزمینهای اشغالی سال ۱۹۶۷، عادیسازی کامل روابط با این رژیم را پیشنهاد میکند و قصد ندارد توافق جداگانهای با اسرائیل امضا کند. سلام گفت مشارکت نمایندگان غیرنظامی میتواند به «کاهش تنشها» کمک کند و اشاره کرد که حملات هوایی مرگبار اخیر اسرائیل نشانه روشنی از افزایش تنش است. این کمیته حدود سه ساعت در امتداد خط آبی مرز میان لبنان و اسرائیل تشکیل جلسه داد.
تحول تاریخی در راه است؟
ایالات متحده ماههاست از دو طرف میخواهد دامنه کار کمیته را فراتر از نظارت بر آتشبس ۲۰۲۴ میان اسرائیل و حزبالله گسترش دهند. این نشست در حالی برگزار شد که نگرانیها از تشدید دوباره درگیریها پس از حملات هوایی ماه گذشته اسرائیل به پایتخت لبنان افزایش یافته است. اسرائیل همچنان به حملات هوایی منظم در خاک لبنان ادامه میدهد و مدعیست اهدافش اعضا و تأسیسات حزبالله هستند و همچنین با وجود الزام آتشبس برای خروج کامل نیروها، هنوز در پنج منطقه جنوبی لبنان نیرو نگه داشته است.
سخنگوی رژیم اسرائیل، شوش بدروسیان، در یک نشست آنلاین با خبرنگاران گفت نشست روز چهارشنبه «تحولی تاریخی» است. او افزود: «این دیدار مستقیم میان اسرائیل و لبنان نتیجه تلاشهای نخستوزیر [بنیامین] نتانیاهو برای تغییر چهره خاورمیانه است. همانطور که نخستوزیر گفته، فرصتهای بیسابقهای برای ایجاد صلح با همسایگان ما وجود دارد».
انتصابی که زیر ذرهبین رفت
دفتر ریاستجمهوری لبنان اعلام کرد که سیمون کرم، وکیل و سفیر پیشین لبنان در واشنگتن در اوایل دهه ۱۹۹۰، نماینده لبنان در نشست عصر با مورگان اورتگاس، نماینده آمریکا نیز حضور خواهد داشت. در این بیانیه آمده است که انتصاب کرم پس از مشورت میان رئیسجمهور، نخستوزیر و رئیس مجلس انجام شده است.
حضور کرم با انتقاد برخی جریانهای سیاسی لبنان روبهرو شد که این اقدام را نوعی امتیازدهی میدانند. اما سلام از این تصمیم دفاع کرد و گفت این انتخاب از منظر سیاسی درست و دارای حمایت ملی است. او همچنین نتانیاهو را متهم کرد که اهمیت این انتصاب را بیش از حد بزرگ جلوه میدهد و تأکید کرد لبنان وارد مذاکرات صلح نشده است.
پیش از آن، نتانیاهو مشارکت کرم را «اولین تلاش برای ایجاد پایهای برای روابط و همکاری اقتصادی میان اسرائیل و لبنان» توصیف کرده بود، پس از آنکه ریاستجمهوری لبنان تصمیم به حضور او در جلسه را اعلام کرد. دفتر نخستوزیر اسرائیل گفت این رژیم معاون بخش سیاست خارجی شورای امنیت ملی خود را به نشست فرستاده و این جلسه بخشی از گفتوگوی جاری با میانجیگری آمریکا است.
خلع سلاح
سلام گفته لبنان آماده است دامنه اختیارات کمیته را گسترش دهد؛ ازجمله راستیآزمایی مستقیم ادعاهای اسرائیل درباره تسلیح مجدد حزبالله و نظارت بر تلاشهای ارتش لبنان برای جمعآوری زیرساختهای این گروه. وقتی پرسیده شد آیا این کار ممکن است شامل حضور نیروهای فرانسوی یا آمریکایی در زمین شود، پاسخ داد: «قطعاً»
حزبالله با فشار سیاسی و دیپلماتیک روزافزون برای خلع سلاح روبهرو است. اسرائیل و آمریکا خواستار تحویل سلاحهای این گروه هستند. حزبالله خواستههای مذکور را تلاشی مشترک از سوی آمریکا و اسرائیل برای تضعیف لبنان توصیف کرده و هرگونه مذاکره با اسرائیل را «دام» میداند. هفته گذشته دبیرکل حزبالله، نعیم قاسم، گفت دولت لبنان نتوانسته جنوب کشور را از حملات اسرائیل محافظت کند.
قاسم تأکید کرد این گروه حق دارد به ترور فرمانده ارشد نظایاش در حمله اسرائیل به حومه جنوبی بیروت پاسخ دهد. حزبالله بارها هرنوع مذاکره با اسرائیل را رد کرده است. در میانه درخواستهای اسرائیل برای خلع سلاح حزبالله، سلام روز چهارشنبه گفت: «ما پیامهایی از اسرائیل دریافت کردهایم که نشان از احتمال تشدید درگیری دارد، اما بدون زمانبندی مشخص. فرستادگانی که از بیروت دیدار کردهاند معتقدند وضعیت خطرناک است و ممکن است بدتر شود».
او بار دیگر تأکید کرد که حزبالله باید سلاحهای خود را کنار بگذارد و این را «یکی از عناصر ضروری» برای مشارکت این گروه در ساخت دولت دانست. به ادعای او، زرادخانه حزبالله «نه اسرائیل را بازداشته و نه لبنان را محافظت کرده است» و افزود دولت «بار دیگر اختیار اعلام جنگ و صلح» را در دست گرفته است. سلام گفت لبنان «اجازه نخواهد داد ماجراجوییهای تازه ما را به جنگی تازه بکشاند. ما باید از تجربه حمایت از غزه درس بگیریم».
امید به تداوم آتشبس؛ جنگ قریبالوقوع محتمل نیست
در همین شرایط، در پی دیدار کمسابقه مقامات لبنانی و اسرائیلی، باراک راوید، گزارشگر آکسیوس از قول یک مقام آمریکایی نقل کرده که ایالات متحده امیدوار است این دیدار به کاهش تنشها بین دو طرف و جلوگیری از آغار دوباره جنگ در لبنان کمک کند. در حالی که آتشبس در لبنان تقریباً یک سال پیش حاصل شد، اسرائیل در هفتههای اخیر حملات خود را در لبنان افزایش داده است.
این دیدار کمتر از دو هفته پس از ترور هیثم علی طباطبایی، فرمانده ارشد نظامی حزبالله، توسط ارتش اسرائیل در یک حمله هوایی در بیروت برگزار شد.این مهمترین حمله اسرائیل علیه رهبران حزبالله از زمان برقراری آتشبس سال گذشته و اولین حمله اسرائیل به بیروت در پنج ماه اخیر بود.
به نوشته راوید، اسرائیلیها به کاخ سفید هشدار دادهاند که اگر حزبالله با سرعت فعلی دوباره مسلح شود، جنگ را از سر خواهد گرفت. یک مقام آمریکایی گفته که دولت ترامپ معتقد است ترور فرمانده ارشد نظامی حزبالله به اسرائیل فضای مانور سیاسی بیشتری داده و عملیات بزرگ احتمالی اسرائیل در لبنان را به تأخیر انداخته است.این مقام آمریکایی گفت که دولت ترامپ معتقد است که صرف نظر از لفاظیهای برخی از سیاستمداران و ژنرالهای اسرائیلی، از سرگیری جنگ توسط اسرائیل در هفتههای آینده محتمل نیست.
به سوی منطقه اقتصادی ترامپ؟
دولت ترامپ از ماه مارس در تلاش برای آغاز مذاکرات مستقیم بین اسرائیل و لبنان بوده است، اما هیچ یک از طرفین مشتاق نبودهاند. به گفته یک مقام آمریکایی، با افزایش تنشها در هفتههای اخیر، دولت ترامپ هر دو طرف را تحت فشار قرار داده تا دیپلماتهایی را برای حضور در مذاکرات مستقیم با مشارکت ایالات متحده تعیین کنند.
میشل عیسی، سفیر جدید ایالات متحده در لبنان، دولت لبنان را متقاعد کرده که علیرغم حملات مداوم اسرائیل، در این نشست شرکت کند، مورگان اورتگاس، دیپلمات آمریکایی، هم اسرائیلیها را متقاعد کرد که علیرغم ادعاهایشان مبنی بر اقدامات ناکافی بیروت در رابطه با حزبالله، در این نشست شرکت کنند.
در این نشست، پس از مذاکره با افسران نظامی، اورتگاس و دیپلماتهای اسرائیلی و لبنانی جلسه جداگانهای برگزار کردند. یک منبع آگاه گفته که این جلسه بیشتر بر آشنایی طرفین با یکدیگر متمرکز بود. این منبع گفت که مهمترین موضوع در اولین جلسه، همکاری اقتصادی به ویژه در مورد بازسازی مناطق آسیب دیده از جنگ بود. یک مقام آمریکایی گفت، در حالی که در حال حاضر طرفین در حال بحث در مورد پروژههای مشترک کوچک هستند، چشمانداز بلندمدت ایالات متحده ایجاد یک منطقه اقتصادی ترامپ در امتداد مرز است که عاری از حزبالله و سلاحهای سنگین خواهد بود.
به گفته یک منبع آگاه، طرفین توافق کردند که قبل از سال نو میلادی دوباره ملاقات کنند و با پیشنهادهای اقتصادی که به اعتمادسازی کمک میکند، پای میز مذاکره بیایند. این مقام آمریکایی گفت: "همه طرفین موافقند که هدف اصلی همچنان خلع سلاح حزبالله است. سه ارتش به همکاری خود در این زمینه از طریق مکانیسم آتشبس ادامه خواهند داد."
بخش سایتخوان، صرفا بازتابدهنده اخبار رسانههای رسمی کشور است.
