از گواهی سپرده شمش نقره تا ورود صندوقهای نقره به بازار سرمایه
پرچمداری نقره در سال ۲۰۲۵
رشد بیش از ۱۰۰درصدی قیمت جهانی نقره در سالجاری، ثبت قلههای جدید تاریخی و کاهش محسوس نسبت قیمت طلا به نقره، همگی از تغییر موازنه توجه سرمایهگذاران خبرمیدهد. این روند در بازار داخل نیز بازتاب پررنگی داشته؛ بهطوری که گواهی سپرده شمش نقره در بورسکالا طی یک سال گذشته بیش از ۲۰۰درصد بازدهی را برای سرمایهگذاران به ارمغان آورده و از ترکیب رشد قیمت جهانی نقره و جهش نرخ دلار آزاد منتفع شدهاست.
همزمان، در آستانه ورود صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر نقره به بورس، این فلز سفید بیش از گذشته در کانون توجه فعالان بازار سرمایه قرارگرفتهاست. مجموعه این تحولات این پرسش را پررنگ میکند که آیا نقره در حال تبدیلشدن به بازیگر جدید و اثرگذار سبد دارایی سرمایهگذاران ایرانی است یا صرفا در یک موج مقطعی صعودی قرار دارد.
عملکرد اونس طلا و نقره
بررسی قیمت اونس طلا و نقره در مقیاس سالانه و در ۵۰ سال اخیر نشان میدهد که در ۲۲سال از ۵۰ سال مذکور، عملکرد اونس نقره از اونس طلا بهتر بودهاست و در ۲۸ سال، اونس طلا بهتر از اونس نقره عمل کردهاست. بهترین عملکرد اونس نقره در ۵۰ سال اخیر به سال ۱۹۷۹ میلادی اختصاص دارد که بهای اونس نقره با افزایش ۳۷۳درصدی در یک سال مواجه میشود و از ۶ دلار به ۲۹ دلار میرسد. البته قیمت اونس نقره در دو سال بعدی به ترتیب با افتهای ۴۵ و ۴۹درصدی همراه میشود و نقره کل بازدهی سال ۱۹۷۹ را در سالهای ۱۹۸۰ و ۱۹۸۱ از دست میدهد و سال ۱۹۸۱ با ثبت افت ۴۹درصدی در قیمت اونس نقره، بدترین سال نقره لقب میگیرد.
نکته قابلتوجه این است که بهترین عملکرد اونس طلا هم در سال ۱۹۷۹ میلادی به ثبت میرسد و در آن سال بهای اونس طلا با رشد ۱۳۶درصدی همراه میشود. ملغیشدن قانون برتون وودز، افزایش ریسکهای سیاسی (انقلاب ایران و حمله روسیه به افغانستان) و رشد نرخ تورم آمریکا از جمله عواملی بود که در آن مقطع موجب هجوم تقاضای سفتهبازانه در بازار جهانی طلا و نقره شد.
بدترین عملکرد اونس طلا نیز به مانند اونس نقره در سال ۱۹۸۱ به ثبت میرسد که اونس طلا با افت ۳۳درصدی در یک سال مواجه میشود. بازدهی اونس طلا و نقره در ۴ سال اخیر مثبت بوده و از ابتدای سال ۲۰۲۲، قیمت اونس نقره ۱۸۱درصد و قیمت اونس طلا ۱۳۸درصد رشد داشتهاست. در سال ۲۰۲۵ اما نقره بسیار بهتر از طلا عمل کردهاست و تا پایان معاملات هفته گذشته، رشد ۱۲۵درصدی در قیمت نقره در سالجاری میلادی به ثبت رسیده؛ این در حالی است که قیمت اونس طلا در سالجاری ۶۵درصد رشد را تجربه کردهاست.
قیمت اونس طلا در نخستین روزهای سال ۱۹۸۰، به ۴۱.۵ دلار به ازای هر اونس رسید که بیشترین میزان قیمت این فلز ارزشمند در آن مقطع محسوب میشد. در ادامه سال ۱۹۸۰ و ۱۹۸۱، افتهای قیمتی سنگین در قیمت نقره، موجب فاصله گرفتن قیمت نقره از قله شد. نکته جالبتوجه در بررسی نوسانات قیمت اونس نقره این است که در مارس سال ۱۹۸۴، قیمت اونس نقره کانال ۱۰ دلاری را از دست میدهد و به سطوح کمتر از ۱۰ دلار میرسد؛ قیمت اونس نقره ۲۲ سال قادر به عبور از سطح دلاری نمیشود و پس از ۲۲ سال در مارس سال ۲۰۰۶ مجددا موفق به عبور از سطح ۱۰ دلار به ازای هر اونس میشود.
در آوریل ۲۰۱۱ و پس از ۳۱ سال، قیمت اونس نقره موفق میشود از قله ۴۱.۵ دلاری که در اوایل سال ۱۹۸۰ تجربه کردهبود؛ عبور کند و به محدودههای تاریخی برسد. در آخرین روزهای آوریل ۲۰۱۱، محدوده ۴۸.۶ دلار بهعنوان قله جدید قیمت اونس نقره به ثبت میرسد و پس از آن مجددا نقره از قله عقبنشینی میکند. قیمت اونس نقره که در مارس ۲۰۲۰ تا سطح ۱۱.۸ دلار نیز عقب نشسته بود؛ در رالی صعودی اخیر نقره و در اوایل ماه اکتبر سالجاری موفق میشود از قله قبلی که در آوریل ۲۰۱۱ تجربه شده بود؛ عبور کند. 
برخلاف دفعه قبلی در سال 2011 که اونس نقره بلافاصله پس از فتح قله جدید با عقبنشینی از قله همراه شد؛ اینبار بهای اونس نقره با افت از قله همراه نشد و در ماههای اخیر، تداوم روند صعودی اونس نقره سبب شده تا نقره به سطوح تاریخی برسد و 67 دلار به ازای هر اونس، سقف جدید قیمت این فلز ارزشمند باشد. عملکرد فوقالعاده نقره در یک سال اخیر سبب شده تا این فلز ارزشمند در یک سال اخیر، پرچمدار کسب بازدهی در میان فلزات گرانبها باشد و رتبه نخست را در این زمینه به خود اختصاص دهد.
به گفته تحلیلگران، بازارها خود را برای کسری عرضه احتمالی نقره در سال ۲۰۲۶ آماده میکنند؛ موضوعی که همزمان با افزایش تقاضا برای این فلز سفید رخ میدهد. دولت آمریکا اوایل امسال نقره را در فهرست فلزات حیاتی قرار داد که این اقدام بر جذابیت آن افزوده است. همچنین سرمایهگذاران ریسکگریز که معمولا بخش قابلتوجهی از دارایی خود را به پناهگاههای امن تخصیص میدهند نیز به سمت نقره متمایل شدهاند؛ چراکه این فلز، ثباتی قابلمقایسه با طلا ارائه میدهد و هزینه ورود به مراتب پایینتری نسبت به طلا دارد. همین عامل در سالجاری نیز از قیمت نقره حمایت کرده و باعث شده این فلز از ابتدای سال ۲۰۲۵ تاکنون بیش از ۱۰۰درصد رشد کند.
نسبت قیمت اونس طلا به اونس نقره
نسبت قیمت طلا به نقره که به زبان ساده گویای این نکته است که طلا چندبرابر نقره قیمت دارد؛ در این روزها به حوالی 65 واحد رسیده است. این موضوع نشانگر این است که قیمت هر اونس طلا 65 برابر قیمت هر اونس نقره است. آخرینبار در مارس سال 2021، نسبت قیمت طلا به نقره در سطح 65 واحد قرار داشت. در پایان سال 2024، این نسبت در سطح 90 واحد قرار داشت و اکنون در پایان سال 2025 به 65 واحد رسیده است که دلیل این موضوع نیز عملکرد بهتر نقره نسبت به طلا در سالجاری میلادی بودهاست. در آوریل 2025، این نسبت تا سطح 105 واحدی رشد کردهبود و این نسبت در آن مقطع در قله 4 ساله خود ایستاده بود که در ادامه، با رشد 100درصدی قیمت نقره از آن تاریخ، نسبت قیمت طلا به نقره تعدیل شد و به 65 واحد رسید.
ورود گواهی شمش نقره به بورس
پس از تجربه موفق ورود گواهی سپرده شمش طلا به بورسکالا در اسفندماه سال 1401، گواهی سپرده شمش نقره نیز در آذر سال گذشته وارد گردونه معاملات بورسکالا شد. هر گواهی سپرده شمش نقره معادل یک گرم شمش نقره با عیار 999.9 است و در بیستم آذر سال 1403، هر گواهی سپرده شمش نقره در حوالی 89 هزار تومان کشف قیمت شد. در بازه یک سال اخیر یعنی حدفاصل 20 آذر 1403 تا 26 آذر امسال، قیمت گواهی سپرده شمش نقره با رشد 213درصدی همراه شدهاست و در پایان معاملات هفته گذشته، قیمت گواهی سپرده شمش نقره به حوالی 279 هزار تومان رسید که گویای بازدهی 213درصدی در قیمت گواهی سپرده شمش نقره است.
در نخستین روز معامله گواهی سپرده شمش نقره در بورسکالا (بیستم آذر 1403)، بهای اونس نقره در کانال 32 دلاری قرار داشت و در یک سال اخیر، 101درصد رشد قیمتی در قیمت اونس نقره به وقوع پیوسته است، اما میان دو عدد 213درصد (بازدهی یکساله گواهی سپرده شمش نقره) و 101درصد (بازدهی یکساله اونس نقره) تفاوت فاحشی وجود دارد و سوالی که در این اثنا مطرح میشود این است که این تفاوت بازدهی از چه محلی ایجاد شدهاست.
پاسخ رشد قیمتی دلار در بازار آزاد است؛ در بیستمین روز از آذر سال گذشته (نخستین روز معاملاتی گواهی سپرده شمش در بورسکالا)، دلار در بازار آزاد در سطح 72 هزار و 700 تومان معامله میشد و در پایان معاملات هفته گذشته نیز قیمت دلار در کانال 131 هزار تومان کار خود را به اتمام رساند که گویای رشد 80درصدی قیمت دلار در بازار آزاد در یک سال اخیر است. پس همانطور که مشاهده میشود گواهی سپرده شمش نقره موفق شده بهخوبی از مقوله انتظارات تورمی، رشد دلار و همچنین افزایش بهای اونس نقره استفاده کند و هم ریسک کاهش ارزش ریال را پوشش داده و هم سرمایهگذاران را از مسیر بازار جهانی صاحب بازدهی کردهاست.
ورود صندوقهای نقره به بورس
پس از ورود موفق صندوقهای طلا به بورس و جذب منابع گسترده از سوی این صندوقها، با توجه به رشد بهای اونس نقره و همچنین در راستای تنوع و گستردگی زنجیره ابزارهای مالی، صندوقهای نقره نیز در روزهای آتی وارد بورس خواهند شد. نخستین صندوق طلا در سال 1396 وارد بازار شد و اکنون و پس از گذشت 8 سال، تعداد صندوقهای طلا به 29 رسیده است و این صندوقها بیش از 400 همت دارایی تحتمدیریت دارند که با احتساب دلار 131هزار تومانی در بازار آزاد، میزان داراییهای تحتمدیریت صندوقهای طلا به بیش از 3میلیارد دلار میرسد.
یقینا اگر در تلاطمات بازار طلا در دو سال اخیر، صندوقهای طلا وجود نداشتند؛ قیمتها در بازار فیزیکی طلا و سکه دچار نوسانات بسیار بیشتری میشد. بررسی حباب سکه امامی در سالهای اخیر نشان میدهد که بعد از بالا گرفتن تب صندوقهای طلا در ایران، میانگین حباب سکه امامی در قیاس با سنوات قبل کمتر شدهاست و این موضوع بیش از پیش مزیت صندوقهای طلا را یادآور میشود. طبیعتا ورود صندوقهای نقره به بورس نیز علاوهبر متنوعترکردن سبد دارایی سرمایهگذاران، موجب خواهد شد تا سرمایهگذاران به آسانی بتوانند از مسیر این صندوقها، از بازار جهانی و قیمت نقره نیز منتفع شوند.
شاید برخی این گزاره را مطرح کنند که در یک سال اخیر، گواهی سپرده شمش نقره در بورسکالا در دسترس سرمایهگذاران بوده و هر سرمایهگذار میتوانست با خرید این گواهی، از سودهای این بازار بهرهمند شود، اما نکته مغفول در این میان، سهولت معامله واحد صندوق نقره در قیاس با گواهی سپرده شمش نقره است. بهرغم افزایش آگاهی عمومی نسبت به ابزارها در بازار سهام در سنوات اخیر، همچنان بسیاری از سرمایهگذاران نسبت به ابزارهای بورسکالا، آگاهی کمی دارند و این ناشناخته بودن سبب شده تا این ابزارها سهم کمتری در سبد دارایی سرمایهگذاران داشته باشند.
نکته بعدی این است که برای معامله گواهی سپرده شمش نقره در بورسکالا، باید سرمایهگذار کد بورسکالا اخذ کند که به نوبه خود کار زمانبر و سختی تلقی میشود؛ اما واحدهای صندوقهای نقره به آسانی و با کدهای بورسی عادی قابلمعامله خواهد بود و این موضوع نیز یک مزیت تلقی میشود. دامنهنوسان این صندوقها به مانند صندوقهای طلا مثبت و منفی 10درصد است و ساعات معاملاتی صندوقهای نقره نیز از ساعت 12 الی 18 با یک دوره پیشگشایش 15 دقیقهای از 11 و 45 تا 12 خواهد بود. افزون بر این، مقدمات راهاندازی قراردادهای اختیار معامله صندوقهای نقره نیز پس از پذیرهنویسی این صندوقها فراهم خواهد شد.
انتقاد نسبت به تاخیر پذیرهنویسی صندوقهای نقره
یکی از انتقاداتی که نسبت موضوع پذیرهنویسی صندوقهای نقره میتوان وارد کرد این است که دلیل تاخیر یکساله در پذیرهنویسی صندوقهای نقره چیست؟ در همان نخستین روزهای ورود گواهی سپرده شمش نقره به بورسکالا، شنیدهها حاکی از آن بود که چند نهاد مالی برای دریافت مجوز و پذیرهنویسی اولین صندوق نقره در تلاش هستند؛ اما با تاخیر یکساله مقدمات شروع معاملات نخستین صندوقهای نقره در بورسکالا فراهم شده که مدت زمان زیادی تلقی میشود.
چه بسا اگر در همان نخستین ماههای ورود گواهی نقره به بورسکالا، مجوز پذیرهنویسی و همچنین مقدمات شروع معاملات صندوقهای نقره در بورسکالا صادر میشد؛ با توجه به رشد بهای اونس نقره و قیمت دلار بازار آزاد در یک سال اخیر، میزان قابلتوجهی از سرمایههای خرد حقیقی به سمت و سوی صندوقهای نقره متمایل میشد و اکنون هم بازدهی قابلتوجهی نصیب سرمایهگذاران شده بود و هم صندوقهای نقره به لحاظ میزان داراییهای تحتمدیریت، بزرگتر بودند.
