راهکارهای فائو برای مقابله با تغییرات اقلیمی تشریح شد
برنامه‌های توسعه در بخش کشاورزی
این کنفرانس که از ۱۰ تا ۲۱ نوامبر برگزار شد، فرصتی حیاتی برای ادغام راه‌حل‌های علمی در بخش کشاورزی فراهم آورد تا کشورها بتوانند اهداف توافق پاریس را عملیاتی کنند و همزمان امنیت غذایی و تغذیه نسل‌های حاضر و آینده را تضمین نمایند.کو دونگیو، مدیرکل فائو، پیش از آغاز کنفرانس گفت: «از احیای زمین‌های کشاورزی تخریب‌شده تا توسعه محصولات مقاوم، آبزی‌پروری و دامداری پایدار، ما راه‌حل‌هایی داریم که فراتر از مرزهای بخش‌های مختلف عمل می‌کنند.»
با این حال، بزرگ‌ترین چالش در این حوزه همچنان تامین مالی است. با وجود رشد سرمایه‌گذاری‌های حیاتی در جنگلداری، دامداری، شیلات و تولید محصولات زراعی، این بخش‌ها تنها ۴ درصد از کل منابع مالی توسعه مرتبط با تغییر اقلیم را دریافت کرده‌اند. به گفته کو، این شکاف نه تنها ناعادلانه است، بلکه «فرصتی از دست رفته» برای بهره‌برداری از ظرفیت این بخش در کاهش یک‌سوم از انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود.
فائو در حمایت از برنامه اقدام ریاست کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل (COP۳۰) چندین ابتکار را برای ترویج راه‌حل‌های کشاورزی غذایی در برابر تغییرات اقلیمی معرفی کرده‌است. یکی از این ابتکارها «RAIZ» یا برنامه سرمایه‌گذاری کشاورزی مقاوم برای جلوگیری از تخریب زمین است که به‌عنوان یک تلاش جهانی برای دستیابی به «پیروزی چهارگانه» در حوزه اقلیم، تنوع زیستی، امنیت غذایی و مقابله با بیابان‌زایی شناخته می‌شود. فائو از طریق مشارکت FAST (تحول پایدار غذا و کشاورزی) از اجرای این برنامه حمایت می‌کند.
ابتکار دیگر، «TERRA» یا گسترش همزمان کشاورزی جنگلی و اکولوژیک مقاوم و ترمیمی است، که بر تسریع راه‌حل‌ها برای کشاورزان خانوادگی، تعاونی‌ها و انجمن‌های تولیدکنندگان تمرکز دارد و از طریق تامین مالی و ارائه پشتیبانی فنی با حمایت فائو و از طریق «تسهیلات جنگل و مزرعه» اجرایی خواهد شد.
چالش «بیواکونومی» نیز یک پلتفرم جهانی چندجانبه است که اصول اقتصاد زیستی را تا سال ۲۰۲۸ به اقدامات قابل اندازه‌گیری و راه‌حل‌های مقیاس‌پذیر تبدیل می‌کند و فائو نقش حمایتی در زمینه معیارها و شاخص‌ها دارد. همچنین، تسهیلات «جنگل‌های گرمسیری برای همیشه» ابزاری مالی به رهبری برزیل برای پرداخت‌های بلندمدت به کشورهای دارای جنگل‌های مرطوب گرمسیری و فراخوان اقدام برای مدیریت یکپارچه آتش و تاب‌آوری در برابر آتش‌سوزی‌های وحشی، دولت‌ها را به جای سرکوب واکنشی، به مدیریت یکپارچه آتش ترغیب می‌کند. هر دو برنامه با حمایت فائو، از جمله از طریق مرکز جهانی مدیریت آتش، در حال اجرا هستند.
فائو در این کنفرانس، همچنین چندین گزارش و انتشار علمی ارائه کرد تا داده‌های تازه، یافته‌های نوین و تحلیل‌های سیستم‌های کشاورزی غذایی و تغییرات اقلیمی را در دسترس عموم قرار دهد. گزارش سال ۲۰۲۵ درباره تامین مالی توسعه مرتبط با اقلیم برای سیستم‌های کشاورزی غذایی نشان داد که در حالی که تامین مالی کلی مرتبط با اقلیم بین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به میزان ۱۲ درصد رشد داشته، تامین مالی برای کشاورزی غذایی تنها یک درصد افزایش یافته و عملا راکد مانده است.
گزارش دیگر درباره برنامه‌های ملی سازگاری (NAPs) نشان می‌دهد که بسیاری از کشورهای در حال توسعه به دلیل کمبود شدید منابع مالی و ظرفیت، در مقابله با ریسک‌های کلیدی کشاورزی غذایی و حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر با مشکل روبه‌رو هستند. علاوه بر این، به‌روزرسانی علمی فائو درباره تعاملات بین کشاورزی، سیستم‌های غذایی و تغییرات اقلیمی، منبعی جامع برای سیاستگذاران، محققان، رسانه‌ها و عموم فراهم می‌آورد تا تصمیمات خود را بر پایه بهترین شواهد موجود اتخاذ کنند.
گزارش‌های فائو همچنین ریسک‌های ناشی از گرمای شدید، مسیرهای تقویت تاب‌آوری در بخش کشاورزی و روند انتشار گازهای گلخانه‌ای از سیستم‌های کشاورزی غذایی را برجسته کرده‌اند. بر اساس گزارش« FAOSTAT»، انتشار گازهای گلخانه‌ای این بخش در سال ۲۰۲۳ به ۱۶.۵میلیارد تن معادل دی‌اکسید کربن رسیده است؛ این مقدار به معنای ۲۱ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۰۱ است. البته سهم بخش کشاورزی از کل انتشارها از ۳۸ به ۳۲ درصد کاهش یافته است.
هشدار فائو در مورد مشکلات تامین مالی
در طول کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد ۲۰۲۵ (COP۳۰)، فائو با کشورها و شرکای خود همکاری کرد تا کشاورزی و امنیت غذایی را در مرکز توجه مذاکرات قرار دهد. محورهای این مذاکرات شامل هدف جهانی سازگاری، خسارت و زیان، کمک‌های تعیین‌شده ملی (NDCs)، برنامه‌های ملی سازگاری، تامین مالی اقلیم و گذار عادلانه بود. نتایج کنفرانس نشان می‌دهد که هنوز راه طولانی برای ادغام کامل راه‌حل‌های کشاورزی و سیستم‌های غذایی در جریان مذاکرات وجود دارد، اما برنامه اقدام ریاست کنفرانس جاه‌طلبی بالایی برای اقدام اقلیمی از طریق کشاورزی و سیستم‌های غذایی نشان داده‌است.
تحلیل‌های اخیر فائو نشان می‌دهد که سیستم‌های کشاورزی و غذایی با کمبود شدید منابع مالی روبه‌رو هستند. با وجود تمرکز بر سازگاری، کمبود بودجه مانع تحقق تغییرات ضروری می‌شود. در رویدادی با عنوان «پیشبرد اقدام اقلیمی در سیستم‌های کشاورزی غذایی از طریق برنامه‌های ملی سازگاری»، فائو و برنامه توسعه ملل متحد، گزارشی با عنوان «سیستم‌های کشاورزی غذایی در برنامه‌های ملی سازگاری: تحلیل جهانی» منتشر کردند که ۶۴ برنامه از کشورهای در حال توسعه را بررسی می‌کند. این گزارش نشان می‌دهد که کشورها نیاز فوری به سازگاری سیستم‌های کشاورزی غذایی را می‌شناسند، اما بیشتر برنامه‌ها در مقابله با ریسک‌های کلیدی و حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر ناکام مانده‌اند.
در همین راستا مدیر اقلیم فائو، کاوه زاهدی، تاکید کرد که کشاورزی و تغییرات اقلیمی به‌طور عمیقی درهم‌تنیده‌اند. سیستم‌های کشاورزی غذایی تقریبا یک‌سوم انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های انسانی را تشکیل می‌دهند، اما توسعه جنگل‌ها می‌توانند کشاورزی را تقویت کنند. گزارش جدید کنفرانس نشان می‌دهد که جنگل‌ها دما را تعدیل، بارش را پایدار و چرخه آب را تنظیم می‌کنند؛ امری که مستقیما بهره‌وری محصولات را افزایش و سلامت جوامع روستایی را بهبود می‌بخشد. ادغام جنگل‌ها و درختان در سیستم‌های کشاورزی، مانند ایجاد کمربندهای حفاظتی و بافرهای رودخانه‌ای، تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی را تقویت می‌کند.
علاوه بر این، فائو برای ترویج دسترسی عادلانه به تامین مالی اقلیم مشارکت داشته و بر گنجایش اجتماعی، رویکردهای محلی و تقویت سیستم‌های حفاظت اجتماعی تمرکز کرده است. این اقدامات نقش حیاتی در افزایش تاب‌آوری و ظرفیت سازگاری کشاورزان خانوادگی، تولیدکنندگان کوچک، جوامع بومی و محلی دارند. بدون تامین مالی تحول‌آمیز، تاثیرات تغییرات اقلیمی امنیت غذایی را تهدید کرده، هزینه‌های آینده را افزایش می‌دهد و معیشت بیش از ۲.۱میلیارد نفر وابسته به این سیستم‌ها را در خطر قرار می‌دهد.
