«روباه و ماه صورتی» و «گذشته حال استمراری» جایزه گرفتند؛
مانور مستندسازان ایرانی در «ایدفا»
امسال در بخش مسابقه بین‌الملل جایزه بهترین فیلم به «روباه و ماه صورتی» به کارگردانی مشترک مهرداد اسکویی و ثریا خلاقی تعلق گرفت و در بخش مسابقه «انویژن» هم مستند «گذشته آینده استمراری» به کارگردانی مرتضی احمدوند و فیروزه خسروانی جایزه بهترین فیلم را گرفت. این دو فیلم که هر دو تولید مشترک با کشورهای دیگر هستند، جایزه نقدی ۱۵هزاریورویی دریافت می‌کنند.
مستند ۷۶دقیقه‌ای «روباه و ماه صورتی» محصول مشترک ایران، فرانسه، انگلیس، امریکا و دانمارک است که ساخت آن هفت سال به طول انجامیده است. این فیلم پرتره خودنگاره ثریا، دختر هنرمند افغانستانی است که پنج سال است تلاش می‌کند به اروپا برود و در تمام این مدت تمامی اتفاقات را با گوشی‌اش ثبت می‌کند، و همزمان تمام ترس‌ها و نگرانی‌هایش را در آثار هنری تجسم می‌بخشد.
ثریا خلاقی چند روز قبل در صفحه شخصی‌اش در فضای مجازی نوشت: «امروز، بعد از هفت سال کار روی فیلم «روباه و ماه صورتی» فیلمی که هم شخصیت اصلی‌اش هستم، هم فیلم‌بردارش و هم‌کارگردانش، بالاخره روی پرده سینما رفت. احساس عجیبی دارم… انگار روحم جلوی بیش از پانصد نفر ایستاده بود، برهنه.وقتی فیلم تمام شد و همه سالن با هم دست زدند، ناگهان با خودم فکر کردم: چرا خودم رو درگیر این همه سختی کردم؟ شاید چون… هفت سال ترس، آسیب، اضطراب، فرار، جنگیدن، ساختن… و دوباره ساختن. شب گذشته فقط یک اکران نبود؛ لحظه‌ای بود که فهمیدم از کجا شروع کردم… و به کجا رسیدم.»
هیات داوران جشنواره ایدفا درباره این فیلم گفته‌اند: «روباه و ماه صورتی دریچه‌ای را به قدرت هنر و امیدواری، در زمانه‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم باز می‌کند. با فیلم‌برداری ماهرانه‌ای که بیشتر در موقعیت‌های خطرناک انجام شده و با انرژی درخشان شخصیت اصلی فیلم، با یک همکاری خوب میان یک فیلم‌ساز حرفه‌ای و یک هنرمند جوان این امکان به شخصیت داده شده تا خود را در تبعید و خشونت خانگی بازپس بگیرد، با وجود سرکوب‌ها شکوفا شود و از طریق آفرینش، تسلی یابد. این اثر پرتره رشد و شکوفایی یک هنرمند افغانستانی را گواهی می‌دهد که نتیجه آثارش در آینده طنین‌انداز خواهد بود.»
هیات داوران درباره فیلم «گذشته حال استمراری» هم گفته‌اند: این فیلم یک متن فوق‌العاده دارد و فرم اثر، موضوع را به سطحی بالاتر ارتقا می‌دهد.
در این مستند، زمان و مکان هم به هم پیوسته‌اند و هم در تعلیق. سازندگان این فیلم واقعیتی را ابداع و برپا کرده‌اند که در آن تجربه سینمایی، یک حقیقت عاطفی را بروز می‌دهد. مستند «گذشته حال استمراری» خود را به عنوان یک تجربه سینمایی غیرمعمول و کنایه‌آمیز معرفی می‌کند که یک سری مسائل متنوع را همچون تبعید و حافظه شخصی در خود دارد.
اگرچه سینمای مستند ایران در این سال‌ها توانسته در جشنواره‌های خارجی بسیاری بدرخشد اما این ژانر با چالش‌های بسیاری روبه‌روست. در داخل کشور جایی برای اکران فیلم‌های مستند وجود ندارد و تنها رویداد فعال در این زمینه جشنواره سینما حقیقت است. مستندسازان اغلب یا بودجه کافی برای ساخت مستند را ندارند یا اگر آن بودجه را به دست بیاورند دیگر نمی‌توانند بازگشت سرمایه داشته باشند و یکی از امیدواری‌هایشان اکران در جشنواره‌های بین‌المللی است.
یک نکته مهم این است که طیف وسیعی از مردم به اهمیت فیلم مستند آگاه نیستند و برنامه‌ای برای ترویجش وجود نداشته است.
در این سال‌ها تلویزیون شبکه مستند را راه انداخت اما در غیاب تبلیغات و کارهای تاثیرگذار تاثیر چندانی بر ذائقه مردم نداشته است.
