جشنواره جهانی فیلم فجر به روز چهارم رسید؛
پس‌لرزه‌های حضور فیلم‌ساز معروف در ایران
استاندار فارس اعلام کرده با توافق وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیرخانه دائمی جشنواره جهانی فیلم فجر به شیراز منتقل می‌شود. روح‌الله حسینی دبیر چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر یکی از اهداف کلیدی جشنواره را گشودن فضای گفت‌وگوی جدی‌تر میان سینمای ایران و جهان دانست. او گفت سینماگران خارجی با حضور در ایران، از نزدیک با فرهنگ، هنر و فضای سینمایی کشور به‌ویژه شهر شیراز آشنا می‌شوند و این امر برای کشور نیز منافعی فرهنگی و بین‌المللی به همراه دارد. حسینی افزود: «انتخاب شیراز به دلیل جایگاه تاریخی و هنری برجسته این شهر بوده است؛ شهری که از دوران هخامنشی تا امروز، حافظ، سعدی و میراث ادبی‌اش آن را به نامی جهانی تبدیل کرده است.» او گفت: «بسیاری از مهمانان خارجی که امسال نتوانستند حضور یابند، درخواست کرده‌اند برای سال آینده حتما دعوت شوند تا شیراز را از نزدیک ببینند.» حسینی توضیح داد: «تاکنون ۱۰۰ مهمان خارجی از ۳۴کشور وارد شیراز شده‌اند و این رقم تا پایان جشنواره افزایش خواهد یافت.»
با همه این توضیحات اما همچنان مهم‌ترین خبر این رویداد سینمایی واکنش‌ها به حضور نوری بیلگه جیلان، فیلم‌ساز مطرح ترکیه، به عنوان رئیس هیات داوران جشنواره است. حسینی گفته کسانی عملا وارد میدان شدند تا نوری بیلگه جیلان به ایران نیاید. این ماجرا برمی‌گردد به انتقادهای تند و تیز برخی محافل سینمایی و سیاسی درباره حضور این فیلم‌ساز در جشنواره جهانی فیلم فجر. به گزارش ایرنا، محور اصلی این اعتراضات این است که جشنواره «فجر» در ایران توسط نهادهای دولتی برگزار می‌شود و حضور شخصیت‌های بین‌المللی می‌تواند ناخواسته همسویی با سیاست‌های ایران در نظر گرفته شود.
در همین رابطه رسانه‌های ترکیه واکنش‌های متفاوتی به این موضوع نشان دادند. خبرگزاری آناتولی در گزارشی به جایگاه ترکیه در این جشنواره به‌عنوان «کشورِ مهمان/فوکال» و برنامه‌های مرتبط با همکاری‌های فرهنگی بین دو کشور اشاره کرده است. این خبرگزاری حضور نوری بیلگه جیلان را در چارچوب برنامه‌های فرهنگی دوجانبه و «سال فرهنگی ترکیه - ایران» دانسته و در پاسخ، تحلیلگران پرسیده‌اند آیا دیپلماسی فرهنگی می‌تواند یا باید، از مناقشات سیاسی جدا باشد؟ برخی روزنامه‌ها و سایت‌های کشور ترکیه مانند «جمهوریت» نیز به بازتابِ انتقادات از جیلان پرداختند.
انتقادها باعث شد این سینماگر سرشناس با انتشار بیانیه‌ای موضع بگیرد.او نوشت: «جشنواره فیلم فجر دست کم ۴۰سال قدمت دارد. من هم مثل بسیاری از فیلم‌سازان، بارها به ایران آمده‌ام. آنجلوپولوس را اینجا ملاقات کردم و از هیات داوران بلاتار در جشنواره جایزه گرفتم. همین چند ماه پیش، من یک مسترکلاس در تهران برگزار کردم، جایی که متوجه شدم چنین ملاقات‌هایی چقدر برای فیلم‌سازان جوان و دانشجویان فیلم‌سازی که در ایران زندگی می‌کنند ارزشمند است. من شاهد جرقه‌ای خارق‌العاده در جوانان بودم، چیزی که به‌ندرت در جای دیگری دیده‌ام. ایران جامعه‌ای پویاست و سینمای ارزشمندی دارد که از آن چیزهای زیادی آموخته‌ام. فیلم‌سازانی در ایران زندگی می‌کنند که فارغ از اینکه شرایطشان چقدر دشوار و پیچیده باشد، به تلاش برای ساختن فیلم و جست‌وجوی راهی برای پیشرفت ادامه می‌دهند و حتی بیشتر از دیگران به امید و گردهمایی‌هایی از این دست نیاز دارند.»
در ادامه این بیانیه سینماگر مشهور ترکیه آمده است: «تحریم یک جشنواره البته می‌تواند به عنوان نوعی مقاومت تلقی شود اما محروم کردن مردمی که در این سرزمین زندگی می‌کنند از فیلم‌هایی که قرار است نمایش داده شوند یا از رویدادهای هنری، به هر دلیلی، مانند مجازات کردن آنهاست و این به نظر من درست نیست.هر جشنواره‌ای با پویایی‌های سیاسی پیچیده شکل می‌گیرد. در دنیای امروز، تقریبا هیچ جشنواره‌ای وجود ندارد که بدون حمایت قابل‌توجه دولت برگزار شود اما رد مشارکت به دلایل سیاسی به نظر من مانند قربانی کردن هنر برای سیاست است. اگر بار تحریم قرار باشد جشنواره‌ها و هنردوستانی که در یک کشور زندگی می‌کنند هدف بگیرد، آنگاه تعداد بسیار کمی از جشنواره‌ها در جهان از تحریم معاف خواهند بود. از نظر من، شرکت در جشنواره‌ها، راهی برای عبور از مرزهایی است که رژیم‌های سیاسی بین مردم ایجاد می‌کنند و تایید فرهنگ و هنر به عنوان چیزی که فراتر از سیاست است.»
رائد فریدزاده، رئیس سازمان سینمایی، با اشاره به سخنان اخیر نوری بیلگه جیلان گفت: «او به‌درستی یادآور شد که جشنواره جهانی فیلم فجر رویدادی در تراز بین‌المللی برای مردم ایران است و از سوی دیگر فرصتی برای میزبانی ایران از فیلم‌سازان و فعالان فرهنگی جهان به شمار می‌رود.» به گفته فریدزاده هر زمان این ارتباط سازنده فرهنگی مخدوش می‌شود و با انگیزه‌های سیاسی مغشوش جلوه داده می‌شود، در واقع ظرفیت فرهنگی و تاریخی ایران نادیده گرفته می‌شود. رئیس سازمان سینمایی گفت: «همان‌طور که دیدید، با وجود تمام این تحرکات، هنرمندان اصیل که به گفت‌وگو، تعامل و همکاری فرهنگی پایبند هستند، همچنان در جشنواره حضور دارند. همه باید بدانیم که حوزه فرهنگ و هنر را نه می‌توان محبوس کرد و نه محصور؛ این حوزه همیشه مسیر خود را برای ارتباط و همکاری پیدا می‌کند.»
