سامانه مؤدیان تحولی در مالیات‌ستانی
در این میان، سامانه مؤدیان به عنوان یکی از مهم‌ترین تحولات نظام مالیاتی کشور، نقش کلیدی در تحقق این هدف ایفا می‌کند. این سامانه با بهره‌گیری از داده‌های مؤدیان و اطلاعات معتبر دیگر، امکان محاسبه هوشمند مالیات را به شکل کاملا سیستمی فراهم می‌کند و کیفیت اطلاعات مالیاتی را ارتقا می‌دهد و رضایت مؤدیان را بهبود می‌بخشد.
سامانه مؤدیان اطلاعات اقتصادی را به صورت دقیق ثبت و پردازش می‌کند و همین موضوع باعث کاهش خطاهای انسانی و افزایش دقت در محاسبات مالیاتی می‌شود. محاسبه و وصول مالیات ارزش افزوده نیز در این سامانه به صورت کامل سیستمی انجام می‌شود، البته مشروط بر این که مؤدی تمامی تکالیف قانونی خود را رعایت کرده باشد. ارائه اطلاعات به صورت شفاف و قابل دسترس، اعتماد عمومی به سازمان امور مالیاتی را تقویت می‌کند و تحلیل‌های هوش مصنوعی از داده‌های جمع‌آوری شده، مسوولان را در اتخاذ تصمیم‌های بهتر در حوزه سیاست‌های مالیاتی یاری می‌کند.
یکی از نتایج ملموس این سامانه، مقابله با فرار مالیاتی است؛ افرادی که پیش‌تر بدون پرداخت مالیات فعالیت می‌کردند، اکنون نمی‌توانند به سادگی از قانون فرار کنند و موظف به پرداخت مالیات خود در زمان مقرر خواهند بود. به طور کلی، سامانه مؤدیان با بهبود عملکرد و کارایی، افزایش شفافیت و اعتماد عمومی، کاهش خطا و هزینه‌ها، نقش موثری در ارتقای عدالت و رضایتمندی مردم دارد.
سامانه مؤدیان به مؤدیان و کسب‌وکارها امکان می‌دهد تا اطلاعات خرید و فروش خود را به صورت آنلاین و لحظه‌ای ثبت کنند و دولت نیز بتواند در هر لحظه بر میزان فروش و مالیات آنها نظارت داشته باشد. این سامانه با یکپارچه‌سازی اطلاعات اقتصادی مؤدیان و فراهم کردن بستر مناسب برای حسابرسی سیستمی، مقابله با قاچاق کالا و پول‌شویی را نیز تسهیل می‌کند. علاوه بر این، سامانه مؤدیان امکان مشاهده گزارش‌های مالی به صورت آنلاین و مدیریت ساده‌تر فعالیت‌ها را برای شرکت‌ها و صاحبان کسب‌وکار فراهم می‌آورد و نیاز به مستندسازی فیزیکی و مراجعه به ادارات مالیاتی را کاهش می‌دهد.
تمامی اشخاص حقوقی مشمول فصل‌های ۴ و ۵ قانون مالیات‌های مستقیم و کلیه صاحبان مشاغل، ملزم به ثبت‌نام در سامانه مؤدیان و رعایت قوانین آن هستند. این الزام شامل فروشگاه‌ها، شرکت‌های تولیدی و خدماتی و حتی کسب‌وکارهای کوچک با مدل‌های فروش سنتی می‌شود. تمامی این مؤدیان موظف‌اند صدور فاکتورهای خود را از طریق سامانه انجام دهند. برای بهره‌برداری از سامانه، کسب‌وکارها باید زیرساخت‌های فنی و نرم‌افزاری مناسب شامل گواهی امضای دیجیتال معتبر، نرم‌افزار صدور صورت‌حساب الکترونیکی و اتصال امن اینترنت را فراهم کنند و سیستم‌های داخلی حسابداری خود را با سامانه هماهنگ سازند.
رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور، سید محمد‌هادی سبحانیان، اعلام کرده است که از ابتدای دی‌ماه هیچ فاکتور کاغذی اعتبار قانونی ندارد و تمامی صورت‌حساب‌ها باید به شکل الکترونیکی صادر شوند. اجرای این قانون با تاخیر دو‌ساله آغاز شد و اکنون به صورت کامل در حال اجراست. مجلس نیز با پیش‌بینی مشوق‌های مناسب و جرایم سنگین، تضمین کرده است که مؤدیان ملزم به رعایت قانون باشند. در صورت عدم صدور صورت‌حساب الکترونیکی، معافیت‌های مالیاتی به طور خودکار لغو خواهد شد، اما حتی صدور یک فاکتور الکترونیکی از سوی مؤدی، مانع حذف معافیت مالیاتی می‌شود و مساعدت‌های لازم برای بخشودگی نیز انجام خواهد شد.
در مجموع، سامانه مؤدیان نقطه عطفی در تحول نظام مالیاتی ایران محسوب می‌شود. این سامانه با هوشمندسازی فرآیندها، افزایش شفافیت، کاهش خطا و ارتقای اعتماد عمومی، بستری فراهم کرده است که کسب‌وکارها بتوانند با اطمینان بیشتری فعالیت کنند و فرار مالیاتی به حداقل برسد. گسترش و استفاده موثر از سامانه مؤدیان، ایران را قادر می‌سازد تا به سمت حکمرانی داده‌محور در مالیات‌ستانی حرکت کند و عدالت مالیاتی را به نحو چشم‌گیری ارتقا دهد، ضمن آنکه زمینه رشد اقتصاد دیجیتال و شفافیت اقتصادی کشور را نیز فراهم می‌کند.
