رضایت از نظام مالیاتی چگونه افزایش یافت؟
این تغییرات نه تنها به افزایش درآمدهای دولت کمک کرده، بلکه اعتماد عمومی به فرآیند مالیات‌ستانی را نیز تقویت کرده است. یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحقق این اهداف، هوشمندسازی و دیجیتال‌سازی مالیات بوده است. قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان با ثبت لحظه‌ای تراکنش‌های خرید و فروش، یک پایگاه داده متمرکز و شفاف از گردش مالی ایجاد کرده‌اند و از صدور فاکتورهای صوری جلوگیری می‌کنند. به موازات آن، اظهارنامه‌های الکترونیکی و پرداخت آنلاین مالیات، مراجعه حضوری و پیچیدگی‌های سنتی را کاهش داده و امکان مدیریت امور مالیاتی از هر مکان را فراهم کرده است.
با این حال، هوشمندسازی به تنهایی کافی نیست؛ مشارکت مستقیم مردم نیز نقش کلیدی در اعتمادسازی و افزایش اثربخشی مالیات‌ستانی دارد. در این راستا، سامانه سوت‌زنی به مودیان و شهروندان این امکان را می‌دهد تا تخلفات مالیاتی را گزارش دهند. این سیستم، نه تنها باعث افزایش شفافیت و کاهش فرار مالیاتی می‌شود، بلکه حس همکاری و مسوولیت اجتماعی مردم را نسبت به نظام مالیاتی تقویت می‌کند.
طرح «نشان‌دار کردن مالیات» ابتکاری تازه در نظام مالیاتی ایران است که به مودیان امکان را می‌دهد تا هنگام پرداخت مالیات، پروژه‌ای مشخص از میان طرح‌های عمرانی و عمومی معرفی‌شده توسط دولت (مثل ساخت مدرسه، بیمارستان یا جاده) را انتخاب کنند. در نتیجه، مالیات پرداختی آنان مستقیما در همان پروژه هزینه می‌شود. این طرح با هدف افزایش شفافیت، تقویت اعتماد و مشارکت عمومی در نحوه هزینه‌کرد مالیات‌ها طراحی شده و پاسخی است به پرسش دیرینه مردم که «مالیات ما کجا هزینه می‌شود؟»
در کنار مشارکت عمومی، برقراری عدالت مالیاتی نیز یکی از محورهای کلیدی تحول نظام مالیاتی است. سازمان امور مالیاتی با استفاده از داده‌ها و اطلاعات هوشمند، توانسته تراکنش‌های پنهان و درآمدهای غیررسمی را شناسایی کرده و مالیات‌ستانی از افراد خارج از سیستم را ممکن سازد. این اقدامات شامل کشف فرارهای مالیاتی از مشاغل مختلف، از پزشکان و وکلا گرفته تا فعالان فضای مجازی، را شامل می‌شود که به تقویت حس برابری در پرداخت مالیات کمک می‌کند. همزمان، سازمان در تلاش است تا از طریق قانون گذار معافیت‌های غیرضروری را هدفمند کند تا بار مالیاتی به صورت عادلانه‌تر توزیع شود و همچنین سبب شود تا با افزایش درآمد دولت، رفاه در جامعه نیز افزایش یابد.
یکی دیگر از اقداماتی که فرآیند مالیات‌دهی را ساده کرده، تبصره ماده (۱۰۰) قانون مالیات‌های مستقیم است. بر اساس این تبصره و در راستای حمایت از اقشار کم درآمد و مشاغل خرد، برخی مودیان می‌توانند مالیات خود را به صورت مقطوع پرداخت کنند. این روش، ضمن کاهش پیچیدگی‌های محاسباتی و بوروکراسی، امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر مالی برای کسب‌وکارها و مودیان حقیقی را فراهم کرده و روند مالیات‌دهی را روان‌تر کرده است.
این مجموعه اقدامات هوشمندانه، دیجیتال و مشارکتی باعث شده است که رضایت عمومی از نظام مالیاتی افزایش یابد. مودیان امروز نه تنها فرآیندهای مالیاتی خود را سریع‌تر و شفاف‌تر انجام می‌دهند، بلکه با اطمینان بیشتری در این نظام مشارکت می‌کنند. مشارکت فعال مردم از طریق سامانه سوت‌زنی و طرح نشان‌دار کردن مالیات، به دولت این امکان را می‌دهد که تصمیمات سیاستگذاری مالیاتی خود را بر اساس داده‌های واقعی و شفاف اتخاذ کند و فضای رقابتی سالم میان کسب‌وکارها ایجاد شود.
همچنین، این تحولات زمینه را برای تقویت اعتماد عمومی به نظام مالیاتی فراهم کرده است؛ زیرا مودیان می‌بینند که همه فعالان اقتصادی تحت یک چارچوب عادلانه و هوشمند مالیات می‌پردازند و حقوق آنان رعایت می‌شود. به عبارت دیگر، مشارکت مردم نه تنها موجب افزایش درآمدهای دولت می‌شود، بلکه به عنوان یک ابزار حیاتی در بازسازی اعتماد عمومی و ارتقای شفافیت اقتصادی عمل می‌کند.
در نهایت، تجربه ایران نشان می‌دهد که ترکیب هوشمندسازی، مشارکت عمومی، عدالت مالیاتی و تسهیل پرداخت‌ها می‌تواند نظام مالیاتی را از یک سیستم سنتی و پیچیده به یک مدل شفاف، پاسخگو و مورد اعتماد تبدیل کند. این مدل نه تنها به بهبود درآمدهای دولت و کاهش فرار مالیاتی کمک می‌کند، بلکه ظرفیت‌های اقتصادی و فناوری کشور را نیز بهبود می‌بخشد و زمینه را برای توسعه اقتصاد دیجیتال فراهم می‌آورد.
