ضرورت مالیات بر سوداگری برای بهبود اقتصاد و تولید
درحالی‌که تولیدکنندگان و بنگاه‌های اقتصادی شفاف با فشارهای مالیاتی مواجه هستند، بخش قابل‌توجهی از نقدینگی در بازارهای غیرمولد مانند بورس، طلا، ارز و کالاهای سرمایه‌ای در گردش است و اثر واقعی در تولید ندارد. این وضعیت موجب می‌شود منابع مالی کشور به جای تقویت تولید و ایجاد اشتغال، در مسیرهای کوتاه‌مدت و غیرمولد هدر برود.
سوداگران با ورود به بازارهای مختلف و انجام معاملات مکرر، نقدینگی را از مسیر تولید دور می‌کنند و باعث نوسانات شدید قیمتی می‌شوند. این نوسانات نه تنها فعالیت تولیدکنندگان داخلی را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه ثبات اقتصادی و اجتماعی را نیز مختل می‌کند. مردم در مواجهه با بی‌ثباتی قیمت‌ها انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در تولید و کسب و کارهای مولد پیدا نمی‌کنند و بخش عمده‌ای از سرمایه‌ها به جای ایجاد ارزش افزوده، در فعالیت‌های کوتاه‌مدت نگهداری می‌شود. اثرات اقتصادی فعالیت‌های دلالی فراتر از بازارهای مالی است و به بیکاری و کاهش بهره‌وری نیز دامن می‌زند.
وقتی سرمایه‌ها از مسیر تولید منحرف می‌شوند، صنایع قادر به توسعه و نوسازی تجهیزات نیستند و فرصت‌های شغلی کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی، بیکاری و مشکلات اجتماعی افزایش می‌یابد و نابرابری درآمدی تشدید می‌شود. به این ترتیب، نبود سیاست‌های کارآمد برای مقابله با سوداگری، علاوه بر اثرات اقتصادی، موجب پیامدهای اجتماعی و روانی منفی نیز می‌شود.
یکی از ابزارهای موثر برای مقابله با اثرات مخرب فعالیت‌های سوداگرانه، وضع مالیات بر معاملات دلالی و سفته‌بازی است. این اقدام می‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاران را به سمت فعالیت‌های مولد هدایت کند و جذابیت سوداگری را کاهش دهد. اعمال مالیات متناسب بر سود فعالیت‌های غیرمولد باعث می‌شود بخشی از نقدینگی به سمت تولید، نوسازی صنایع، توسعه فناوری و اشتغال هدایت شود و چرخه رشد اقتصادی فعال شود.
کنترل دقیق تراکنش‌های مالی و شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بررسی حساب‌های بانکی و پیگیری جریان‌های مالی می‌تواند افرادی را که در فعالیت‌های غیرشفاف و دلالی فعالیت می‌کنند شناسایی کند. بسیاری از فعالان این حوزه به نهادها یا مجموعه‌های خاص وابسته‌اند و بدون نظارت جدی می‌توانند نظم اقتصادی کشور را مختل کنند. بنابراین، اعمال مالیات بر سود معاملات و نظارت مستمر بر تراکنش‌ها مکمل یکدیگر بوده و زمینه بهبود محیط کسب‌وکار را فراهم می‌سازد.
هدایت نقدینگی به سمت تولید و صنایع مولد، پیامدهای مثبت فراوانی دارد. سرمایه‌گذاری در تولید باعث افزایش بهره‌وری، ایجاد شغل پایدار و کاهش تورم می‌شود. رشد صنایع داخلی و توسعه صادرات نیز نتیجه مستقیم این سیاست است و موجب تقویت اقتصاد ملی و افزایش ثبات اقتصادی خواهد شد. در مقابل، غفلت از اعمال مالیات بر فعالیت‌های سوداگرانه، منابع کشور را در مسیرهای غیرمولد محدود می‌کند و فرصت‌های رشد اقتصادی از دست می‌رود.
علاوه بر اثرات اقتصادی، مالیات بر سوداگری می‌تواند نقش اجتماعی موثری نیز ایفا کند. هدایت سرمایه‌ها به تولید، کاهش بیکاری، افزایش فرصت‌های شغلی و بهبود درآمد خانواده‌ها را به همراه دارد و از نوسانات اقتصادی که فشار روانی بر جامعه ایجاد می‌کند جلوگیری می‌کند. به این ترتیب، اقتصاد کشور هم از لحاظ تولید و هم از نظر رفاه اجتماعی بهبود می‌یابد.
در نهایت، اعمال مالیات بر معاملات سوداگری و سفته‌بازی، ضروری و فوری است. سیاستگذار بر اساس همین نیاز، قانون مالیات بر سوداگری را به تصویب رسانده است؛ این قانون شامل بسیاری از مودیان مالیاتی نشده و گروه اندکی از فعالان اقتصادی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد اما اجرای صحیح آن می‌تواند نتایج قابل توجهی بر جای بگذارد.
ترکیب این اقدامات می‌تواند سرمایه‌ها را به سمت فعالیت‌های مولد هدایت کند، بهره‌وری اقتصادی را افزایش دهد و فضای کسب‌وکار را بهبود بخشد. مالیات بر سوداگری، علاوه بر ایجاد منابع درآمدی برای دولت، نقش سیاستگذاری اقتصادی را نیز ایفا می‌کند و می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر برای کاهش نوسانات بازار، تقویت تولید و اشتغال و هدایت نقدینگی به سمت رشد پایدار مورد استفاده قرار گیرد. با اجرای این سیاست، اقتصاد کشور قادر خواهد بود از منابع موجود به شکل بهینه استفاده کند و همزمان رشد تولید، ایجاد فرصت‌های شغلی و ارتقای رفاه اجتماعی را بهبود بخشد.
* کارشناس اقتصادی و مالیاتی
