چهارشنبه تهران برخلاف پیشبینی مسوولان آلودهتر شد
سراب «هوای پاک» در کارگروه اضطرار
تصمیم کارگروه اضطرار برای مقابله با آلودگی هوا از ۵جنبه دارای ایراد بود و مشکلاتی را برای شهر و شهروندان رقم زد. اولین ایراد پیشبینی نادرست از وضعیت هوای تهران در روز چهارشنبه و امید واهی داشتن به وزش باد و بارش باران بود، دومین ایراد اجرای مجدد طرح زوج و فرد بیتوجه به گزارش سازمان محیطزیست مبنیبر عدماثرگذاری اجرای طرح زوج و فرد بدون مهار تردد خودروهای دیزلی بود.
سومین ایراد اعمال محدودیت در تردد خودروهای شخصی در شرایطی بود که سیاستگذار به سالم ماندن هوا امیدوار بود. خطای چهارم کاهش ۵۰درصدی خودروهای شخصی در سطح شهر درحالی بود که حملونقل عمومی بههیچوجه امکان پاسخگویی مراجعان بیشتر را نداشت. پنجمین خطا نیز پارادوکس تعطیلی در روز سهشنبه پاک و بازگشایی در روز آلوده بعدی بود. استاندار تهران درخصوص تصمیم کارگروه اضطرار آلودگی هوا برای شنبه پایتخت نیز اعلام تصمیم را به عصر روز جمعه و رصد دادههای هوا موکول کرد.
تصمیم متناقض کارگروه اضطرار در روز آلوده پایتخت
متوسط شاخص آلودگی هوای تهران از ابتدای روز چهارشنبه (دوازدهم آذر) تا ساعت ۱۲ظهر این روز برابر ۱۶۵ واحد بود؛ اما کارگروه اضطرار آلودگی هوای تهران بدون درنظر گرفتن پیشبینیها و با استناد به فروکشکردن حجم غلظت ذرات آلاینده در هوا از ساعات ابتدایی روز سهشنبه یازدهم آذر که تا ظهر همان روز ادامه داشت، آموزش را برای روز پایانی هفته حضوری و دورکاری در مشاغل را لغو کرد.
با توجه به آغاز اولین باران پاییزی در عصر و شامگاه روز دوشنبه دهم آذر، هوای تهران از ساعات ابتدایی روز سهشنبه یازدهم آذر با کاهش حجم غلظت ذرات آلاینده مواجه شد، بهنحوی که هوا از وضعیت قرمز به وضعیت نارنجی یعنی از ناسالم برای تمامی گروهها به ناسالم برای گروههای حساس تغییر وضعیت داد و حتی برای ساعاتی نیز هوا قابلقبول شد. متوسط شاخص آلایندگی هوای تهران از ساعات ابتدایی شامگاه یازدهم آذر تا ساعت ۱۲ ظهر همین روز برابر ۱۲۱ واحد بود.
البته با توجه به استمرار تولید آلاینده در داخل و حاشیه شهر از سوی وسایل نقلیه سواری، وسایل نقلیه دیزلی که عمدتا در حاشیه جنوبی شهر تهران تردد دارند، استفاده از گازوئیل و مازوت کمکیفیت در نیروگاهها و صنایع واقع در حاشیه شهر و استمرار پسماندسوزی، بهبود کیفیت هوا در تهران چندان طولانی نشد و مجددا شاخص آلودگی هوا از ساعت ۱۶ این روز به بیش از ۱۵۰ واحد یعنی ناسالم برای تمامی گروهها صعود کرد. درحالیکه جهش مجدد آلودگی هوا برای آخرین روز کاری هفته عیان و قابلپیشبینی بود، کارگروه اضطرار آلودگی هوای تهران فعالیت مدارس و مشاغل را به وضعیت عادی بازگرداند، اما کارگروه اضطرار بهرغم بازگشایی مدارس و حضوریشدن فعالیتها همچنان اجرای طرح زوج و فرد از درب منزل را برقرار دانست.
درحالی این تصمیم اخذ شد که درخصوص سهم اثرگذار خودروهای سواری در آلودگی فعلی هوای تهران تردید جدی وجود دارد و در عینحال در شرایطی که کمبود ناوگان حملونقل عمومی مردم را به استفاده از خودروهای شخصی سوق داده، اجرای این محدودیت میتواند با ایجاد ازدحام قابلتوجه جمعیت، شهروندان را با چالشهای متعددی برای مراجعه به محل کار یا رساندن فرزندان خود به مدارس مواجه کند. اگرچه دود خروجی از اگزوز خودروهای سواری در ایجاد ذرات PM۲.۵ که آلاینده اصلی روزهای سرد سال بهشمار میرود، دخیل است؛ اما وضعیت کنونی آلودگی هوا در شهر تهران و البته سایر شهرها را نمیتوان به دود خروجی از اگزوز خودروها ارتباط داد. افزایش همزمان PM۲.۵ و SO۲ نشان از مازوتسوزی دارد؛ آلایندههایی که پایداری بالاتری نیز در جو از خود نشان میدهند.
جدیدترین گزارش سازمان محیطزیست از تحلیل کیفی هوای تهران نیز نقش SO۲ در آلودگی هوای پایتخت را تایید و تاکید کرده؛ بخشی از آلودگی فعلی PM۲.۵ نیز نتیجه سوزاندن گازوئیل کمکیفیت در نیروگاههای حاشیه شهر تهران و سوزاندن گازوئیل در خودروهای فرسوده دیزلی است که با حجم زیاد در حاشیه جنوبی تهران و جنوب اتوبان آزادگان تردد دارند. در چنین شرایطی اعمال طرح زوج و فرد از درب منزل بدون اعمال محدودیت بر تردد خودروهای دیزلی در حاشیه تهران و همچنین خودروهای سواری در این مبادی تاثیری بر کنترل آلودگی هوای شهر تهران ندارد، چراکه بخش عمدهای از آلودگی ناشی از وسایل نقلیه نیز از محل این مبادی ساطع شده و به تهران میرسد. در عینحال ۵نیروگاه در حاشیه شهر تهران فعالیت دارند که به استناد گزارش سازمان محیطزیست، میزان دیاکسیدگوگرد در سوخت مصرفی این نیروگاهها از ۱۰ تا بیش از ۱۰۰برابر استاندارد لازم بوده و این موضوع از دلایل اصلی آلودگی هوای تهران است.
نبض آلودهترین شهرهای کشور
شاخص کنترل کیفیت هوای تهران در ۳۲ نقطه از ۱۰استان کشور در روز چهارشنبه دوازدهم آذر ماه در محدوده ۱۵۰ تا ۲۰۰ واحد یعنی ناسالم برای تمامی گروهها قرار داشت. این داده براساس ایستگاههای سنجش آلودگی هوا مربوط به سازمان حفاظت محیطزیست اخذ شده و طبیعتا شامل تمامی نقاط آلوده کشور نمیشود. تا ظهر روز گذشته دوازدهم آذر، باقرشهر در استان تهران با ثبت شاخص ۱۸۶واحدی، ساوجبلاغ در البرز با ثبت داده ۱۷۹واحدی، آبیک در استان قزوین با ثبت شاخص ۱۷۹واحدی، ورامین در استان تهران با ثبت شاخص ۱۷۷واحدی و پاکدشت در استان تهران با ثبت شاخص ۱۷۶واحدی به ترتیب آلودهترین نقاط کشور بودند. در اینفوگرافیگ «دنیایاقتصاد» از نبض آلودگی ۳۱ استان کشور، دادههای شاخص کیفیت هوا برای ۵۲ نقطه از کل ایستگاههای سازمان حفاظت محیطزیست تا ظهر روز دوازدهم آذر ماه اخذ و ارائه شدهاست، متوسط شاخص آلودگی در این نقاط ۱۲۰ واحد بود.
