صادرات در مسیر عبور از محدودیت‌ها به فرصت‌ها
صادرات غیرنفتی، با ظرفیت‌های ویژه بیشترین نقش را در رونق اقتصادی و شکوفایی بازار ایفا می‌کند، چرا که توسعه تولید و اقتصاد، در گرو رشد تجاری و عبور محصولات تولیدی از مرزهای جغرافیایی است. ایران، سرزمینی با ظرفیت‌ها و فرصت‌های خاص تولیدی و تجاری و همچنین ذخایر غنی معدنی و جاذبه‌های جغرافیایی و تاریخی است. اما چالش‌ها و گره‌های کهنه و جدیدی در مسیر تجارت خارجی وجود دارد که مانع از تحقق تجارت واقعی می‌شود. چالش‌هایی که هم از جنس ساختارهای داخلی است و هم از محدودیت‌ها و محرومیت‌های خارجی نشات می‌گیرد.
عرصه پهناور تجارت بین‌المللی با بیش از ۴۸ هزار میلیارد دلار گردش مالی، این فرصت را فراهم می‌کند که تحریم‌ها و تهدیدهای خارجی نتواند در تجارت کشور بن‌بست ایجاد کند. چرا که بازارهای متنوع، پیمان‌های متعدد و نیازهای روبه رشد جمعیت، همواره مسیرهای جدیدی را در این پهنه می‌گشاید. اما نقص‌ها و کاستی‌های داخلی در حوزه سیاست‌گذاری تجاری، طراحی فرآیندها، موانع تولید، مقررات زائد و زیرساخت‌های تجارت می‌تواند بیش از عوامل خارجی در این مسیر اختلال ایجاد کند.
طرح و پروژه بزرگ عبور از اتکا به صادرات تک‌محصولی (نفت)، رمز توسعه و قدرتمند شدن در اقتصاد است که در دهه‌ها و سال‌های گذشته بخش کوچکی از مسیر طی شده است. اما برای تحقق این برنامه لازم است ساختارهای جسورانه و برنامه‌های کم‌خطا داشته باشیم.
سازمان توسعه تجارت ایران در دوره جدید با رویکرد تسهیلگری و حضور تعاملی در بازارهای جهانی بر آسیب‌شناسی و رفع نقیصه‌های موجود از یک سو و بزرگ‌تر کردن بازارهای تجاری از سوی دیگر تاکید دارد.
تغییر نگرش، تعامل دوسویه بخش دولتی و خصوصی، استفاده از نخبگان در برنامه‌ریزی‌ها، تلاش برای عبور از خام‌فروشی، تولید صادرات‌محور، پیدایش و حمایت از طرح‌های پیشران صادراتی، پیشتازی تجارت بر تولید، اصلاح تجارت مرزی، تقویت شرکت‌های مدیریت صادرات، برندسازی جهانی، تخصص‌یابی در تولید کالاهای مزیت‌دار، نظارت پسینی در فرآیندهای تجاری و... بخشی از الزام‌ها برای رشد تجاری است.
عملکرد صادرات غیرنفتی در سال ۱۴۰۳ و در سال نخست دولت چهاردهم با رشد ۱۶درصدی یک گام ما را به تحقق برنامه هفتم توسعه و رشد ۲۳درصدی سالانه در طول برنامه نزدیک کرد. این جهش، در واقع امکان توسعه تجاری و رشد آن را نشان می‌دهد و می‌توان با عبور از بحران‌های سال جاری و تهدیدها و تحریم‌های بین‌المللی دوباره به همان جهش رسید.
در این راستا، تصویب و اجرایی شدن موافقت‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا و تلاش برای تنظیم و تصویب موافقت‌نامه تجارت آزاد و ترجیحی با سایر بازارها می‌تواند گام بزرگی برای رسیدن به اهداف تجاری باشد.
انسجام‌بخشی در تصمیم‌گیری‌های تجاری، رفع برخی موانع، تدوین آیین‌نامه جدید تجارت مرزی، تمرکز بر حمایت از صادرات بنگاه‌های کوچک و متوسط، حضور گسترده در بازارهای هدف، تدوین بسته عبور از بحران و... بخشی از اقداماتی است که انجام شده است. تلاش داریم با تداوم مسیری که تسهیل فرآیندی و توسعه بازار را دربر دارد، به سهم واقعی تجارت ایران نزدیک شویم.
* معاون وزیر و رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران
