تقویت پروژه‌های مولد
چگونگی بهره‌وری در اقتصاد ایران در گفت‌وگو با فرشید شکرخدایی
نقش رویداد کیش اینوکس ۲۰۲۵ در هدایت نقدینگی سرگردان چیست؟
رویداد کیش اینوکس در سال‌های گذشته به یکی از مهم‌ترین بسترهای تعامل میان بازیگران کلیدی بازارهای مالی، سرمایه‌گذاری و بخش خصوصی تبدیل شده است. هدف اصلی از برگزاری این گردهمایی، فراهم کردن فضایی برای گفت‌وگو، هم‌فکری و ایجاد ارتباط مستقیم میان تصمیم‌گیران و فعالان اقتصادی است. در این فضا، بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های تامین مالی، مناطق آزاد و مدیران بنگاه‌های بزرگ در کنار هم می‌نشینند تا نه‌تنها فرصت‌های سرمایه‌گذاری را معرفی کنند، بلکه به شکل واقعی برای انتقال سرمایه‌های راکد به مسیر تولید برنامه‌ریزی کنند. یکی از چالش‌های اساسی اقتصاد ایران، نقدینگی عظیمی است که یا در بازارهای غیرمولد نظیر طلا، خودرو و مسکن حبس شده یا در قالب سپرده‌های کوتاه‌مدت، در جست‌وجوی بازده سریع، اما کم‌اثر در بخش واقعی اقتصاد است. در چنین شرایطی، نمایشگاه‌ها و همایش‌هایی مانند کیش اینوکس می‌توانند با ایجاد اعتماد و شفافیت، نقش تسهیل‌کننده‌ای در جهت‌دهی این منابع به مسیرهای مولد ایفا کنند. همچنین در این رویداد، جلسات تخصصی و پنل‌هایی برگزار می‌شود که در آنها تحولات اقتصادی، روند بازارها و سیاست‌های کلان بررسی می‌شود. چنین فضاهایی موجب می‌شود فعالان اقتصادی تصمیم‌هایشان را بر پایه تحلیل و شناخت جامع از وضع اقتصاد اتخاذ کنند. این همان نقطه‌ای است که می‌توان گفت کیش اینوکس، به‌صورت غیرمستقیم مسیر هدایت نقدینگی را هموار می‌کند.
این رویداد چه نقشی در بهبود وضع اقتصادی ایران می‌تواند داشته باشد؟
تاثیر مستقیم رویدادهایی همانند کیش اینوکس را باید در ایجاد هم‌افزایی میان اجزای مختلف اقتصاد جست‌وجو کرد. اقتصاد ایران با وجود ظرفیت‌های انسانی و طبیعی، درگیر شکاف ارتباطی میان بخش خصوصی، نهادهای تصمیم‌گیر و منابع مالی است. این رویداد عملاً محلی است که سه ضلع مثلث در کنار هم قرار می‌گیرند و گفت‌وگویی واقعی شکل می‌گیرد. در سطح کلان، برگزاری چنین رویدادهایی نوعی تمرین برای گفت‌وگو میان دولت و بخش خصوصی است. اقتصاد ایران زمانی می‌تواند به سمت پایداری حرکت کند که این گفت‌وگوها به تصمیم‌سازی مشترک منجر شود. اینوکس ۲۰۲۵ می‌تواند محلی باشد برای آغاز این گفت‌وگوها، جایی که تصمیم‌گیران و صاحبان سرمایه، نه در قالب نشست‌های رسمی، بلکه در فضایی باز و غیراداری درباره سیاست‌ها و مسیرهای اصلاحی گفت‌وگو کنند.
رویداد کیش اینوکس چگونه می‌تواند در توسعه مدل‌های مشارکت خصوصی-عمومی (PPP) موثر باشد؟
یکی از چالش‌های مهم اقتصاد ایران، بحران جانشینی در بنگاه‌های خانوادگی است. بسیاری از برندهای مطرح که در دهه ۱۳۷۰ بنیان گذاشته شدند، امروز با مشکل انتقال مدیریت مواجه‌اند. نسل دوم در حال بازنشستگی است و نسل سوم عمدتاً خارج از کشور تحصیل می‌کند یا تمایل به بازگشت و فعالیت در ایران ندارد. در نتیجه، خطر فروپاشی تدریجی ساختارهای مدیریتی و از بین رفتن دانش سازمانی در بسیاری از این شرکت‌ها وجود دارد.
در این میان، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی (Private Equity) و مدل‌های مشارکت خصوصی-عمومی می‌توانند راه‌حل‌های موثری باشند. این صندوق‌ها وظیفه دارند شرکت‌های در آستانه رکود را خریداری کرده، ساختار مدیریتی و مالی آنها را بازسازی کنند، بهره‌وری را بالا ببرند و درنهایت آنها را به مرحله عرضه در بازار سرمایه یا فروش موفق برسانند. چالش جدی، کمبود تیم‌های مدیریتی حرفه‌ای برای انجام این ماموریت است. اجرای موفق چنین پروژه‌هایی نیازمند تیم‌هایی با مهارت‌های چندگانه است. برای اداره و اصلاح ساختار هر بنگاه، تیمی ۶۰ تا ۸۰نفره لازم است که طی سه سال بتوانند آن را به سودآوری برسانند. تخمین‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر کمتر از ۲۰۰ مشاور مدیریت طراز اول در کشور داریم که توانایی چنین ماموریتی را داشته باشند. از این‌رو، یکی از موضوع‌های مهمی که در کیش اینوکس باید به آن پرداخته شود، همین مسئله توسعه سرمایه انسانی در حوزه مدیریت و مشاوره حرفه‌ای است. بدون وجود مدیران خبره و تیم‌های اجرایی کاربلد، هیچ مدل PPP یا صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی نمی‌تواند به اهدافش دست پیدا کند. برگزاری نشست‌های تخصصی با محور آموزش، شبکه‌سازی و انتقال تجربه می‌تواند یکی از کارکردهای حیاتی این رویداد باشد.
کیش اینوکس در مسیر رفع موانع تحول دیجیتال چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟
تحول دیجیتال دیگر انتخاب نیست، بلکه الزام بقا برای بنگاه‌های اقتصادی است. ایران در مسیر دیجیتالی شدن با موانع متعددی همچون محدودیت‌های بین‌المللی، تحریم‌ها و ضعف زیرساخت‌های اینترنتی روبه‌رو است. بسیاری از ابزارهای دیجیتال، کتابخانه‌های نرم‌افزاری و APIهای بین‌المللی که برای تحلیل داده یا توسعه نرم‌افزارهای هوشمند لازم‌اند، برای کاربران ایرانی قابل دسترس نیستند. علاوه بر این، کندی اینترنت، قطعی‌های مکرر و محدودیت‌های فنی داخلی نیز باعث شده است که مسیر تحول دیجیتال در کشور کند پیش برود. رویداد کیش اینوکس می‌تواند بستری باشد برای گفت‌وگو میان فعالان فناوری، دولت و بخش خصوصی درباره این چالش‌ها. حضور شرکت‌های فناور، استارت‌آپ‌ها، بانک‌ها و نهادهای حاکمیتی در کنار هم، فرصتی ایجاد می‌کند تا در سطح عملی راهکارهایی برای رفع موانع دیجیتال تدوین شود. همچنین، بخش‌هایی از این رویداد می‌تواند به معرفی نمونه‌های موفق تحول دیجیتال در داخل اختصاص یابد تا الگوهای بومی و قابل‌اجرا برای سایر بنگاه‌ها معرفی شود. کیش اینوکس می‌تواند زمینه همکاری میان نهادهای بین‌المللی و شرکت‌های فناوری ایرانی را فراهم می‌کند. حتی در شرایط تحریم، برخی همکاری‌های فناورانه با کشورهایی همانند چین، هند و برخی کشورهای منطقه قابل انجام است. اگر این رویداد بتواند بستر گفت‌وگو و ارتباط میان این طرف‌ها را مهیا کند، می‌تواند نقش مهمی در تسریع روند دیجیتالی شدن اقتصاد کشور ایفا کند.
راهکارهای نمایشگاه کیش اینوکس برای بهبود شرایط اقتصاد ایران در شرایط تحریمی چیست و شما چه پیشنهادهایی دارید؟
در شرایط فعلی که اقتصاد ایران با فشار تحریم‌ها و کاهش دسترسی به منابع مالی بین‌المللی روبه‌رو است، مهم‌ترین اقدام، بازتعریف نقش دولت و تقویت جایگاه بخش خصوصی واقعی است. در این زمینه، می‌توان چهار پیشنهاد کلیدی را مطرح کرد.
نخست، کاهش وابستگی دولت و نهادهای عمومی به بودجه عمومی است. دولت و نهادهای وابسته سهم بالایی از بودجه را صرف هزینه‌های جاری می‌کنند، درحالی‌که بازدهی اقتصادی قابل‌توجهی ندارند. کوچک‌سازی ساختار اداری، کاهش بودجه نهادهای غیرمولد و جلوگیری از افزایش سالانه هزینه‌های جاری باید به سیاست ثابت تبدیل شود. اگر سالانه فقط 5 تا 10 درصد از بودجه جاری کاهش یابد، بخش قابل‌توجهی از منابع آزاد می‌شود که می‌تواند صرف سرمایه‌گذاری‌های عمرانی و زیرساختی شود.
دوم، افزایش بودجه‌های عمرانی و تولیدی است. در حال حاضر، سهم پروژه‌های عمرانی از بودجه اندک است و تمام منابع صرف هزینه‌های جاری می‌شود. توسعه زیرساخت‌ها (از جاده و حمل‌ونقل گرفته تا انرژی، آب، فناوری اطلاعات و گردشگری) می‌تواند زمینه اشتغال‌زایی پایدار و رشد واقعی تولید را فراهم کند. افزایش بودجه‌های عمرانی به‌ویژه در مناطق آزاد و مناطق کمترتوسعه‌یافته می‌تواند یکی از ابزارهای موثر در هدایت سرمایه‌های سرگردان به سمت تولید باشد.
سوم، توانمندسازی بخش خصوصی واقعی است. دولت باید از نقش تصدی‌گری فاصله بگیرد و بر تنظیم‌گری و تسهیلگری تمرکز کند. اصلاح قوانین مالیاتی به نفع تولید، حذف انحصارهای شبه‌دولتی، تضمین امنیت سرمایه‌گذاری و اجرای واقعی سیاست خصوصی‌سازی می‌تواند به بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی منجر شود. بخش خصوصی باید احساس کند که از نظر قانونی و مالی در یک میدان برابر با شرکت‌های وابسته به دولت فعالیت می‌کند.
چهارم، توسعه سرمایه انسانی حرفه‌ای در حوزه مدیریت و اقتصاد است. هیچ اصلاح اقتصادی پایداری بدون وجود نیروی انسانی متخصص ممکن نیست. کشور نیازمند تربیت نسل جدیدی از مدیران، اقتصاددانان و مشاوران است که بتوانند بنگاه‌ها را در سطح جهانی هدایت کنند. همکاری با دانشگاه‌ها، نهادهای آموزشی بین‌المللی و انجمن‌های حرفه‌ای در زمینه آموزش مدیریت و مالی می‌تواند این شکاف را پر کند. در کنار آن، ایجاد شبکه‌های حرفه‌ای میان مدیران بخش خصوصی و دولت می‌تواند به تبادل دانش و تجربه کمک کند.
