دروازه سرمایه‌گذاری
واکاوی مزیت‌های برگزاری کیش اینوکس در گفتوگو با معصومه آقاپور
با توجه به تاکید استراتژیک بر تولید و سرمایه‌گذاری در سال جاری، نقش نمایشگاهی تخصصی مانند کیش اینوکس را در تحقق این اهداف چگونه ارزیابی می‌کنید و چرا تمرکز این رویداد در منطقه آزاد کیش یک مزیت محسوب می‌شود؟
بالاخره ما در سالی قرار داریم که بر محور تولید و سرمایه‌گذاری برای تولید تاکید شده است و خواه‌ناخواه این نمایشگاه‌ها می‌توانند برای ما شرایط خاصی را در بخش جذب و تخصیص سرمایه‌گذاری فراهم کنند. نمایشگاه‌ها در اینجا نقش بازار کارا را ایفا می‌کنند که در آن اطلاعات مربوط به فرصت‌های سرمایه‌گذاری و نیازهای مالی به‌صورت شفاف مبادله می‌شود. این فرآیند، تخصیص منابع کمیاب به سمت پروژه‌های مولد را تسهیل می‌کند و از انحراف سرمایه‌ها به بخش‌های غیرمولد جلوگیری می‌کند. برای بهبود کارایی ضروری است که معیارهای انتخاب پروژه‌های حاضر در نمایشگاه با اهداف کلان تولید همسو باشد و صرفاً بر معیارهای سودآوری کوتاه‌مدت تمرکز نشود.
در مورد اینکه این رویداد در منطقه آزاد کیش برگزار می‌شود، یکی از شرایط خیلی خوب این است که ارتباط مستقیم با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با استفاده از قوانین ساده‌تری که در ارتباط با ورود و خروج خارجیان حاکم است می‌تواند شرایط را برای مذاکره و انعقاد قرارداد فراهم کند. قوانین مناطق آزاد با کاهش موانع بوروکراتیک و ریسک‌های نظارتی یک مزیت رقابتی نهادی ایجاد می‌کنند که برای فعالان اقتصادی خارجی جذاب است. این فضا به سرعت بخشیدن به فرآیند ارزیابی بایسته (بررسی دقیق) و نهایی‌سازی معاملات کمک شایانی می‌کند، به‌خصوص در شرایطی که زمان یک عامل حیاتی در تصمیم‌گیری‌های کلان سرمایه‌گذاری بین‌المللی محسوب می‌شود. از طرفی خواه‌ناخواه این نمایشگاه‌ها خودشان شبکه گسترده‌ای را در ارتباطات فراهم می‌کنند؛ به‌خصوص بین بانک‌ها، کارگزاری‌ها، شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها. این تجمع امکان ایجاد هم‌افزایی بین بخش‌های مختلف اکوسیستم مالی را فراهم می‌کند و زمینه‌ساز ظهور الگو‌های کسب‌وکار مشترک و انتقال دانش فنی مالی می‌شود. در واقع شرایطی در اینجا فراهم می‌شود که این ارتباطات گسترده شکل بگیرد و از حالت تک‌بعدی خارج شود.
اقتصاد نوین مبتنی بر دارایی‌های نامشهود و نوآوری است. در این زمینه سهم بخش خصوصی و استارت‌آپ‌ها در رویدادی مانند کیش اینوکس چقدر است و این نمایشگاه چگونه می‌تواند به جذب سرمایه برای این بخش کمک کند؟
ارائه پروژه‌ها در این نمایشگاه، به‌ویژه از سوی بخش خصوصی فرصتی را برای آنها فراهم می‌کند که در جهت سرمایه‌گذاری در کنار هم قرار بگیرند. این امر نه‌تنها تامین مالی، بلکه فرآیند اعتبارسنجی پروژه‌های خصوصی از سوی بازیگران مالی بزرگ‌تر را نیز تسهیل می‌کند. کارگاه‌ها و پنل‌های تخصصی هم که اکثراً در این نمایشگاه برگزار می‌شود به اشتراک‌گذاری تجربه‌ها می‌پردازند. تبادل تجربه بین مدیران و کارشناسان به ارتقای استانداردهای نظام راهبری شرکت‌ها (حکمرانی شرکتی) و کیفیت تصمیم‌گیری در کل صنعت مالی کمک می‌کند، به‌ویژه در مورد روش‌های نوین ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود که در اقتصاد سنتی ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
از طرفی دارایی‌های مشهود در دنیا نقشی پررنگ پیدا کرده‌اند، اما بخش اعظم ایجاد ثروت جدید در حوزه دارایی‌های نامشهود و استارت‌آپ‌ها هسته اصلی ایجاد این دارایی‌هاست. استارت‌آپ‌ها به‌شدت نیاز به جذب سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر دارند. ساختار سرمایه در این شرکت‌ها به دلیل ماهیت پرریسک فعالیت نیازمند ابزارهای تامین مالی متفاوتی نسبت به صنایع سنتی است. این نمایشگاه‌ها شرایط خوبی را هم برای استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان برای ما فراهم می‌کنند.
کیش اینوکس نقش واسطه متمرکز را ایفا می‌کند و عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه‌گذاران و شرکت‌های نوآور را کاهش می‌دهد که همین مسئله ریسک سرمایه‌گذاری در فناوری را پایین می‌آورد و انگیزه سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهد. اگر بخواهیم به‌صورت کلی بگوییم نمایشگاه مالی کیش می‌تواند پل ارتباطی بین نهادهای مالی، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و در واقع استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان‌ها باشد و به شبکه‌سازی و جذب سرمایه‌گذاری برای ایجاد دارایی‌های نامشهود در کشورمان کمک کند. این رویکرد درنهایت به متنوع‌سازی سبد دارایی ملی از دارایی‌های فیزیکی به سمت دارایی‌های دانش‌محور کمک می‌کند.
شما بر اهمیت دیپلماسی اقتصادی تاکید ویژه‌ای دارید. کیش اینوکس چگونه می‌تواند به این دیپلماسی در چهارچوب رقابت منطقه‌ای به‌خصوص در خلیج فارس کمک کند؟
ما باید سرلوحه خودمان قرار دهیم که علاوه بر دیپلماسی سیاسی که در سطح بین‌المللی داریم این نمایشگاه‌های گروه‌های مالی می‌تواند دیپلماسی اقتصادی را هم در منطقه ما ایجاد کند. این دیپلماسی اقتصادی است که در قرن ۲۱ می‌تواند موفقیت کشورها را رقم بزند. دیپلماسی اقتصادی براساس نظریه‌های روابط بین‌الملل بر پایه منافع متقابل و قدرت نرم اقتصادی عمل می‌کند و پایداری بیشتری نسبت به توافقات صرفاً سیاسی دارد. رویدادهایی همانند این یک ابزار قدرت نرم محسوب می‌شوند و به ایران اجازه می‌دهند به جای تمرکز صرف بر جبهه‌گیری‌های سیاسی بر قابلیت‌های مالی و فناورانه خود تاکید کند. الان برای ما بسیار مهم است، به‌خصوص در منطقه خلیج فارس که بالاخره کشورهایی که با ما همسایه هستند شرایط خیلی مالی خوبی دارند. این کشورها در جست‌وجوی فرصت‌های متنوع سرمایه‌گذاری هستند. ما می‌توانیم از این حضور استفاده کنیم و به‌خصوص بر تمرکزهای موضعی و نوآوری آنها تاکید کنیم و فعالان غربی را هم در این منطقه جذب کنیم. چون کیش دسترسی خیلی راحت‌تری دارد. این نشان می‌دهد که ایران می‌تواند با ارائه پلت‌فرم‌های تخصصی و نوآورانه در فضای رقابتی منطقه مزیت تمایز (مزیت رقابتی) ایجاد کند و صرفاً بر مزیت‌های قیمتی یا جغرافیایی تکیه نکند. تسهیل دسترسی در کیش ریسک‌های تردد و لجستیک را برای سرمایه‌گذاران کاهش می‌دهد و اعتبار ایران را به‌عنوان مرکز منطقه‌ای برای فناوری‌های مالی (فین‌تک) تقویت می‌کند. توسعه دیپلماسی اقتصادی درنهایت به تثبیت جایگاه ایران در معادلات منطقه‌ای کمک می‌کند.
با وجود تحریم‌های موجود، آیا می‌توان کیش اینوکس را راهبردی برای خنثی‌سازی تحریم‌ها و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای تلقی کرد؟ نقش نوآوری‌های مالی و ابزارهای نوین در این فرآیند چیست؟
بله، به خاطر موقعیت جغرافیایی که کیش دارد و هزینه‌های پایین رفت‌و‌آمد برای همسایه‌مان جذابیت زیادی دارد. کیش اینوکس مسیری است که ما می‌توانیم تحریم‌ها را خنثی و با کشورهای منطقه همکاری کنیم. این رویکرد در چهارچوب اقتصاد مقاومتی فعال تعریف می‌شود که هدف آن کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد ملی از شوک‌های خارجی است. توسعه تعاملات منطقه‌ای، تنوع‌بخشی به شرکای تجاری و مالی و کاهش وابستگی به شبکه‌های سنتی غربی را به‌دنبال دارد. این را هم بگویم که در مورد تحریم‌ها دیگر آن فضای 15 سال پیش نیست. در دنیا جنگ اقتصادی برقرار است و ایران هم در این مدت توانسته راهکارهای دور زدن تحریم‌ها را پیدا کند. این راهکارها شامل استفاده از ابزارهای غیرمتمرکز و تهاترهای مالی جدید است. توسعه محورهای نوآوری مالی، رمزارزها و تغییر نقش بازیگران جهانی که در اقتصاد دارند فعالیت می‌کنند، همه می‌تواند نقش تحریم‌ها را خیلی کمرنگ کند. فناوری‌های نوین مالی با ویژگی‌های ذاتی غیرمتمرکز بودن ابزارهایی موثر برای کاهش اثر تحریم‌های مبتنی بر نظام مالی متمرکز (مانند سوئیفت) محسوب می‌شوند. این ارتباط مستقیم از طریق نمایشگاه‌های مالی می‌تواند در شرایط فعلی به ما کمک کند، چرا که این ارتباطات به‌صورت چهره‌به‌چهره امکان اعتمادسازی و یافتن راه‌حل‌های مالی فراتر از محدودیت‌های بوروکراتیک را فراهم می‌کند. هدف نهایی ایجاد شبکه مالی موازی و مقاوم در برابر فشارهای خارجی است.
با تمرکز بر نقاط قوت موجود، چه پیشنهاد‌هایی برای ارتقای کارکرد و افزایش تاثیرگذاری بین‌المللی این نمایشگاه دارید و چه انتظاراتی از بازار سرمایه در این بستر وجود دارد؟
نظرم بر این است که مخصوصاً در مورد تمرکز بر بخش‌های خصوصی استارت‌آپ‌ها و ارتباط‌های شبکه‌ای بین نهادهای مالی در داخل که در کیش اتفاق می‌افتد رویکرد خوبی را برای ما شکل می‌دهد. این تمرکز بر بخش خصوصی سیگنالی قوی به سرمایه‌گذاران خارجی ارسال می‌کند که پلت‌فرم‌ها برای بخش خصوصی طراحی شده‌اند، نه صرفاً نهادهای دولتی.
این امر به افزایش اعتماد در فضای سرمایه‌گذاری کمک می‌کند و برخلاف ذهنیت‌های قبلی نشان‌دهنده تقویت اقتصاد بازار در کشورمان است. در شرایط فعلی، نقاط قوت مالی کیش، به خاطر شرایط خاص که در جنوب کشور و در کنار خلیج فارس قرار گرفته، می‌تواند میزان بین‌المللی بودن این نمایشگاه را برای ما بیشتر کند. محدودیت کم است و دسترسی خوبی برای تعامل و انتقال تکنولوژی و نوآوری به سرمایه‌گذاران کلان جهانی ایجاد می‌کند. زیرساخت‌های کیش نیز سطح تقریباً خوبی دارند و من واقعاً تشکر می‌کنم از مسئولان که سعی می‌کنند این شرایط را بهتر کنند؛ برای مثال همین فرودگاه بین‌المللی کیش، صدور ویزای فرودگاهی و سالن‌های مناسب برای برگزاری پنل‌ها. این زیرساخت‌ها نشان‌دهنده تعهد نهادی برای میزبانی رویدادهای بین‌المللی است که شرط لازم برای ارتقای رتبه و اعتبار منطقه‌ای نمایشگاه است و باید به‌صورت مستمر بهبود یابد که با استانداردهای جهانی رقابت کند.
در پایان، اگر بخواهیم یک جمله کلیدی برای معرفی استراتژیک نقش کیش اینوکس داشته باشیم، آن جمله چیست؟
می‌توانیم بگوییم که در بخش سرمایه‌گذاری و توسعه دارایی‌های نامشهود، کیش اینوکس درگاه اتصال ایران به اقتصاد جهانی و مقصد نوآوری در بورس، بانک و بیمه است. این نمایشگاه شتاب‌دهنده در تحول دیجیتال در اقتصاد کشورمان محسوب می‌شود و باید به‌عنوان موتور محرک برای اقتصاد دانش‌بنیان مورد توجه قرار گیرد.
* نویسنده نشریه
