فولاد مبارکه پیشقدم شد
پیوند نوین دانشگاه و صنعت برای پاسخ به چالش آب
دنیای اقتصاد در گزارش پیشرو ابعاد این گفتوگوی ملی و ضرورتهای آینده صنعت را بررسی میکند.
صنعت فولاد ایران در حال تجربه یک تغییر پارادایم در رابطه با دانشگاه است. این تغییر نه در سالنهای سخنرانی، بلکه در میانه مواجهه با یک چالش عینی رخ داد، لحظه ورود هیات اساتید برجسته دانشگاهی به کارخانه فولاد مبارکه برای شرکت در همایش «علم، صنعت و پرسش از آب»، خط تولید با قطعی گاز مواجه شد. این اتفاق تصادفی را می توان نمادی از ذات گردهمایی مزبور به حساب آورد، اتفاقی که باعث شد جامعه دانشگاهی میدان واقعی و بغرنج صنعت را از نزدیک لمس کند.
اما در همایش چه گذشت! سعید زرندی، مدیرعامل گروه فولاد مبارکه با اشاره عینی به این رویداد و قطع گازِ تولید ، تاکید کرد صنعت بدون یک گفتمان عمیق و مسئولانه با دانشگاه آیندهای نخواهد داشت. او هدف از برگزاری این همایش را فراتر از یک نشست مرسوم دانست و گفت: هدف ما اجماعسازی گفتمانی و حرکت به سمت تحلیلهای چندبعدی است. مسائلی که با آن روبرو هستیم – از آب و انرژی تا انتظارات اجتماعی – آنقدر پیچیده هستند که تنها با نگاه تکبعدی قابل حل نیستند.
زرندی با بیان اینکه فولاد مبارکه در سال جاری چندین بار به دلیل کمبود آب، برق و گاز مجبور به توقف خط تولید شده، این چالشها را نگرانکننده توصیف کرد. او در عین حال به پیشرفتهای چشمگیر شرکت اشاره کرد و گفت: مصرف آب ویژه ما از ۱۶ مترمکعب به ازای هر تن فولاد به حدود ۲.۵ مترمکعب کاهش یافته و سهم ما از آب حوضه زایندهرود در سالیان اخیر تنها یک و نیم درصد بوده است، با این حال، او اعتراف کرد که این موفقیتها اغلب در افکار عمومی به درستی دیده نمیشود و نیاز به روایتگری مسوولانهتری از سوی نهادهای علمی وجود دارد.
ضرورت گفتمانسازی نوین و تولد یک اندیشکده
مدیرعامل فولاد مبارکه، پیچیدگی مسائل را تنها محدود به حوزه فنی ندانست و به افزایش انتظارات جامعه محلی و چالشهای تصمیمگیری برای توسعه آتی اشاره کرد. او گفت: تصمیمگیری درباره انتقال یا توسعه فعالیتها در سواحل جنوبی، تبعات اجتماعی برای استان اصفهان و وابستگی زنجیره تأمین را در بر دارد. اینگونه تصمیمات باید با نگاهی حداقل دهساله و مبتنی بر تحلیلهای جامع گرفته شوند. برای نظاممند کردن این نگاه، زرندی از راهاندازی اندیشکده تخصصی فولاد مبارکه خبر داد. او الگوی شرکت «پوسکو» در کره جنوبی را الهامبخش این طرح دانست و گفت تلاش میکنند ساختاری مشابه برای مدیریت رصد، تحلیل و سیاستگذاری ایجاد کنند. این اندیشکده قرار است خروجیهای همایش حاضر و گفتوگوهای آتی را به سندهای سیاستی عملیاتی تبدیل کند.
تحول جهانی صنعت و جایگاه ایران
در این همایش، سیامک شجاعی، مدیر استراتژی و تعالی سازمانی فولاد مبارکه، با ترسیم نقشه جهانی صنعت فولاد، بستر این گفتمان نوین را تشریح کرد. او با اشاره به بازار دو و نیم تریلیون دلاری فولاد در جهان گفت: این صنعت در آستانه دوره سوم تحول خود با محوریت هند است، پس از دورانی که غرب و سپس چین پیشتاز بودند. ایران نیز جایگاه خود را به عنوان دهمین تولیدکننده جهان تثبیت کرده است. شجاعی دو روند کلیدی را بر آینده صنعت مسلط دانست: فولاد سبز و انقلاب صنعتی چهارم. او توضیح داد: فشارهای ناشی از تغییرات اقلیمی، فولاد سبز را به یک ابرروند تبدیل کرده و صادرات به اروپا بدون گواهی کربن به زودی غیرممکن خواهد بود. از سوی دیگر، هوش مصنوعی و دیجیتالسازی به یک مزیت رقابتی حیاتی برای غولهای این صنعت تبدیل شدهاند..
الگوی خردمند سبز؛ از نظریه تا عمل در فولاد مبارکه
مدیر استراتژی فولاد مبارکه، پاسخ این شرکت به روندهای جهانی را در قالب «الگوی خردمند سبز» تشریح کرد. او گفت این الگو بر سه محور محیطزیست، مسئولیت اجتماعی و حکمرانی شفاف استوار است و شرکتهای زیرمجموعه موظفند برای انرژیهای تجدیدپذیر و اقتصاد چرخشی برنامه عملیاتی داشته باشند.
شجاعی به صورت عینی به سیر تحول مدیریت آب در این مجتمع اشاره کرد: «ما سه مرحله بازچرخانی آب، استفاده از پساب شهری و اکنون انتقال آب از دریا را پشت سر گذاشتهایم. پروژه پساب شهری ما دو سال پیش به عنوان یکی از پنج پروژه برتر پایداری صنعت فولاد جهان انتخاب شد.» او در عین حال به چالشهای داخلی نیز پرداخت و عدم توازن در زنجیره تأمین سنگآهن و گندله را عامل اصلی نرسیدن ضریب بهرهبرداری به سطح ایدهآل عنوان کرد. با این وجود، بر ادامه سرمایهگذاریهای کلان تاکید کرد و گفت: در حال حاضر حدود ۸.۵ میلیارد دلار پروژه فعال در گروه در حال اجراست که ستون تداوم تولید و توسعه هستند.
همایش به مثابه حلقه اتصال و آغاز یک مسیر
در ابتدای این رویداد، وحید شالچی، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، برگزاری این همایش را گامی ضروری برای شکلدادن به یک توافق جمعی درباره مسائل پیچیده آب و محیطزیست دانست. او گفت آشنایی مستقیم اساتید با اقدامات فولاد مبارکه میتواند به تحقیقات کاربردیتر و تعاملی پایدار بین دانشگاه و این صنعت بینجامد. سعید زرندی نیز بر این الگوی جدید ارتباط تاکید کرد و گفت: این نشست حلقه اتصال دانش و صنعت است. ما چالشهای خود را شفاف مطرح کردیم، اساتید از نزدیک شاهد عملکرد مجموعه بودند و در روز دوم، هشت کارگروه تخصصی به بررسی عمیق این مباحث میپردازند. امیدواریم خروجی این کارگروهها، سندهای سیاستی باشد که هم برای فولاد مبارکه و هم برای عرصه تصمیمگیری کشور راهگشا باشد.»
عبور از گفتوگوی مونتاژی به مشارکت راهبردی
به نظر میرسد آنچه در این همایش رخ داد، تلاشی برای عبور از الگوی فرسوده و «مونتاژی» رابطه دانشگاه و صنعت بود. در الگوی قدیمی، صنعت به دنبال راهحلهای فوری برای مشکلات فنی خود بود و دانشگاه اغلب در حاشیه قرار داشت. اما فولاد مبارکه با میزبانی از اساتید دانشگاه و به اشتراک گذاشتن چالشهای پیچیده خود – که ابعاد فنی، اجتماعی، زیستمحیطی و حکمرانی دارد – در پی ایجاد یک مشارکت راهبردی است.
این شرکت بزرگ صنعتی به خوبی دریافته که بقا و رقابتپذیری آن در بازار جهانیِ متحول شده، دیگر تنها در گرو افزایش تولید نیست. موفقیت در گرو پایداری، مسئولیتپذیری اجتماعی و نوآوریهای سبز است و دستیابی به این اهداف، بدون پشتوانه فکری نهادهای علمی و یک گفتمان شفاف و دوسویه ممکن نخواهد بود. همایش «علم، صنعت و پرسش از آب» اگر تنها سرآغاز یک تعامل مستمر و ساختاریافته باشد، میتواند نه تنها برای فولاد مبارکه، که برای کل مدل تعامل صنعت و دانشگاه در ایران، الگویی نوین و اثرگذار بیافریند.
