حسابداری آینده؛ سواد داده، تحلیلگری و اخلاق حرفهای
اصفهان میزبان بزرگترین گردهمایی حسابداران ایران با رویکردی آیندهنگارانه در عصر هوش مصنوعی شد
نقطه عطف تاریخی حرفه حسابداری
دوازدهمین همایش بزرگداشت روز حسابدار اصفهان، که اکنون به بزرگترین گردهمایی سالانه این حرفه در کشور تبدیلشده است، در شرایطی برگزار شد که سرعت تحولات فناورانه، حسابداری را در آستانه یک بازتعریف اساسی قرار داده است. هسته اصلی پیام این همایش را میتوان در چند گزاره کلیدی خلاصه کرد:
تهدید واقعی، هوش مصنوعی نیست، بلکه ایستایی و مقاومت در برابر یادگیری است. حسابدارانی که مهارتهای خود را بهروز نکنند، در معرض خطر جایگزینی قرار دارند.
فرصت طلایی، ارتقای نقش از "نگهبان دفتر" به "مشاور راهبردی" است. هوش مصنوعی با خودکارسازی پردازشهای تکراری، زمان و ظرفیت تحلیل عمیقتر را برای حسابداران فراهم میکند.
سواد داده، تحلیلگری و اخلاق حرفهای سه رکن تمایزدهنده حسابدار آینده خواهند بود.
نهادهای حرفهای با تمدید فراخوان مقالات تخصصی و رونمایی از مجله علمی "روز حسابدار"، بستر لازم برای تولید دانش بومی و هدایت این تحول را فراهم کردهاند.
هشدار و چراغ راه
رضا صنعتیزاده، دبیر همایش، با اشاره بهقرار گرفتن حرفه در یک بزنگاه تاریخی، مبانی تحول را تشریح کرد. وی تاکید کرد: هوش مصنوعی میتواند مکملی توانمند برای حسابداران باشد، اما فقدان برنامهریزی، الگوهای رفتاری کهنه و نگاه ایستا میتواند آینده حرفه را تهدید کند. به گفته وی، آنچه در این عصر حرفه را متمایز میسازد، پایبندی به اخلاق حرفهای، استقلال رأی و تجزیهوتحلیل مبتنی بر شواهد است. در ادامه، مرتضی اسدی، رییس شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران، بر مسوولیت خطیر حسابداران در ایجاد شفافیت اقتصادی تاکید و خواستار تحول در مواجهه با فناوری شد. وی یادآور شد که در جهان پیچیده امروز، نقش حسابداران بهعنوان نگهبانان سلامت مالی کسبوکارها، حیاتیتر از گذشته است.
تحلیل روندهای جهانی و الزامات مهارتی
دکتر اسماعیلی، پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی، با ارائه تصویری از روندهای جهانی، ابزارهای نوین و تغییرات اجتنابناپذیر در مهارتهای موردنیاز را تشریح کرد. مطابق تحلیل وی و نیز مباحث منعکسشده در ویژهنامه دنیای اقتصاد، تحول در چند محور قابلردیابی است:
اتوماسیون فرآیندها: انجام خودکار وظایف تکراری مانند صدور صورتحساب، تطبیق بانکی و ثبت اولیه اسناد.
تحلیل پیشبینی کننده: استفاده از هوش مصنوعی برای پیشبینی جریانهای نقدی، شناسایی تقلب و ارزیابی ریسکهای مالی.
گزارشگری هوشمند: تولید خودکار گزارشهای تحلیلی و سفارشیشده برای سطوح مختلف مدیریت.
این تحولات، نیازمند تقویت سواد داده (Data Literacy)، مهارتهای تحلیلی، تفکر انتقادی و درک عمیق از کسبوکار در حسابداران است.
اقدامات نهادی برای هموارسازی مسیر تحول
همایش صرفاً به بیان چالشها محدود نبود و اقدامات عملی برای مقابله با آنها نیز اعلام شد:
۱. تمدید فراخوان مقالات تخصصی: فراخوان ارسال مقالات با محورهای کاربردهای هوش مصنوعی در حسابداری، چالشهای حقوقی، امنیت دادهها و اخلاق حرفهای در عصر دیجیتال تا فروردین ۱۴۰۵ تمدید شد.
۲. رونمایی از مجله تخصصی: از مجله "روز حسابدار" که موفق به دریافت امتیاز علمی-تخصصی شده است، رونمایی گردید. این نشریه محل انتشار مقالات برگزیده فراخوان فوق خواهد بود.
۳. تجلیل از پیشکسوتان و الگوها: طبق سنت سالانه، از چهرههای شاخص حرفه در بخشهای "حسابرس برگزیده"، "مدیر مالی برگزیده" و "استاد دانشگاه منتخب" و همچنین شش تن از برجستهترین فعالان حرفه در استان اصفهان تقدیر به عمل آمد.
گذار از حسابدار ابزارمحور به تحلیلگر دانشبنیان
همایش دوازدهم اصفهان بهوضوح نشان داد که عصر حسابداری منفعل و مبتنی بر اجرای صفر و یک دستورالعملها به پایان رسیده است. آینده متعلق به حرفهایهایی است که بتوانند از پشت بلندای دادههای پردازششده توسط ماشین، بینش مالی (Financial Insight) استخراج کرده و به تصمیمسازی برای مدیران تبدیل شوند. پیام نهایی به جامعه حسابداران این بود: هوش مصنوعی جای حسابدار را نمیگیرد، اما حسابدارانی که از هوش مصنوعی استفاده میکنند، قطعاً جای آنهایی را خواهند گرفت که از آن استفاده نمیکنند.
