افت تولید «پلی‌بوتادین‌رابر»
افتی که نگرانی‌ها درباره تامین نیاز داخلی و صادرات را افزایش داده است. در همین حال، آمار فروش نیز تصویر مشابهی ارائه می‌دهد. حجم کل فروش با افت ۱۱ درصدی نسبت به مرداد سال گذشته به پنج هزار و ۶۳۴تن رسیده است.
نکته قابل‌توجه اینکه ارزش کل فروش صنعت پلی‌بوتادین‌رابر با ۱۲ درصد رشد نسبت به تیرماه و مرداد سال گذشته به ۵۴۵میلیارد تومان رسیده که نشان می‌دهد تقویت نسبی بازار داخلی و رشد قیمت دلار موتور اصلی درآمد صنعت در این دوره بوده است. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که تداوم افت تولید می‌تواند درآمدزایی صنعت را کاهش دهد. گفتنی است بدون احیای ظرفیت‌های تولید، رشد پایدار برای صنعت پلی‌بوتادین‌رابر امکان‌پذیر نیست.
پلی‌بوتادین‌رابر و صنعت خودروسازی
بازار جهانی پلی‌بوتادین‌رابر با رشد سریع صنایع خودروسازی و پلاستیک، اکنون به نقطه‌ای رسیده که رقابت میان تولیدکنندگان بزرگ از آسیا تا اروپا و خاورمیانه شدت گرفته است. این محصول به‌عنوان نهاده کلیدی در تولید تایرهای مخصوص و اصلاح‌کننده انواع پلاستیک، سهم قابل‌توجهی از تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است و کشورهای واردکننده بزرگی مانند چین و اتحادیه اروپا، به مراکز اصلی تقاضا تبدیل شده‌اند.
پلی‌بوتادین‌رابر از پلیمریزاسیون بوتادین به دست می‌آید و در صنعت تایر جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. علاوه بر تایر، از پلی‌بوتادین‌رابر به‌عنوان تقویت‌کننده انواع پلاستیک برای افزایش مقاومت ضربه به کار می‌رود. همچنین کالاهای صنعتی مانند تسمه، شیلنگ، قطعات ضدلرز، زیره کفش‌ها و تجهیزات ورزشی از دیگر حوزه‌های مصرف این محصول هستند.
کارشناسان معتقدند تمرکز بالای بازار پلی‌بوتادین‌رابر بر صنعت تایر باعث شده کشورهای واردکننده برای تامین نیاز خود وابستگی زیادی به چند تولیدکننده عمده داشته باشند.
از سوی دیگر، مسیرهای جدید تولید بایوبوتادین از اتانول در اروپا نویدبخش آینده‌ای پایدارتر در تولید پلی‌بوتادین‌رابر است. موضوعی که می‌تواند در سال‌های آتی به مزیت رقابتی مهمی برای تولیدکنندگان سبز تبدیل شود.
وضعیت بازار پلی‌بوتادین‌رابر در ایران
پلی‌بوتادین‌رابر، به‌عنوان یکی از مواد اولیه کلیدی در صنعت تایر و لاستیک‌سازی، نقش مهمی در زنجیره ارزش پتروشیمی ایفا می‌کند. نگاهی به داده‌های مرداد ۱۴۰۴ نشان می‌دهد این صنعت در حالی‌که در بخش تولید با افت جدی مواجه شده، در فروش و درآمد توانسته بخشی از این کاهش را جبران کند. هرچند مسیر بازگشت به رونق گذشته هنوز پرچالش است.
آمارهای کدال نشان می‌دهد در مرداد ۱۴۰۴ حجم تولید پلی‌بوتادین‌رابر به چهار هزار و ۲۴۳ تن رسیده که نسبت به تیرماه امسال افت ۱۷ درصدی و در مقایسه با مرداد سال قبل کاهش سنگین ۳۶ درصدی را تجربه کرده است.
این روند نزولی تولید، زنگ خطری جدی برای آینده صنعت محسوب می‌شود، چراکه ادامه آن می‌تواند در میان‌مدت بر تامین نیاز داخلی و صادرات تاثیر منفی بگذارد.با وجود افت تولید، ارزش فروش پلی‌بوتادین‌رابر عملکرد نسبتا بهتری داشته است. در مرداد امسال حجم کل فروش صنعت به پنج هزار و ۶۳۴ تن رسید که نسبت به تیرماه ۱۸ درصد رشد نشان می‌دهد. هرچند این عدد در مقایسه با مرداد پارسال همچنان ۱۱ درصد کمتر است.
نکته مهم اینکه صادرات پلی‌بوتادین‌رابر با رشد ۱۲ درصدی نسبت به تیرماه به دو هزار و ۶۹۲ تن رسید، اما نسبت به مرداد سال گذشته همچنان ۱۴ درصد پایین‌تر است. در طرف دیگر، فروش داخلی با جهش ۲۳ درصدی نسبت به ماه قبل به دو هزار و ۹۴۲ تن رسید و حتی نسبت به مردادماه سال قبل تنها افت ۸درصدی داشته است. این ارقام نشان می‌دهد بازار داخلی در مقایسه با صادرات، محرک اصلی بهبود نسبی فروش مردادماه بوده است.ارزش کل فروش صنعت پلی‌بوتادین‌رابر در مرداد ۱۴۰۴ معادل ۵۴۵میلیارد تومان ثبت شد. رقمی که نسبت به تیرماه ۱۲ درصد رشد داشته و در مقایسه با مرداد سال گذشته نیز ۱۲ درصد افزایش یافته است.
از این میزان، ۲۲۷میلیارد تومان مربوط به صادرات پلی‌بوتادین‌رابر و ۳۱۸میلیارد تومان مربوط به فروش داخلی بوده است. این آمار تاکید می‌کنند که صادرات این محصول در دو ماه اخیر محدود شده و فروش داخلی، بخش مهمی از درآمد صنعت را تشکیل داده است. بررسی این روند نشان می‌دهد صنعت پلی‌بوتادین‌رابر با وجود رشد درآمد در مرداد، همچنان با بحران افت تولید دست و پنجه نرم می‌کند. اگر این روند نزولی در تولید ادامه یابد، در بلندمدت، فروش صنعت نیز با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
کارشناسان معتقدند برای حفظ و تقویت سودآوری، احیای ظرفیت تولید و تکمیل زنجیره ارزش ضروری است. در غیر این صورت، افزایش فروش صرفا به تخلیه موجودی انبارها منجر شده و صنعت را در ماه‌های آینده با مشکل تامین مواجه می‌کند.
رقابت سنگین جهانی در پلی‌بوتادین‌رابر
بازار جهانی پلی‌بوتادین‌رابر در اختیار چند تولیدکننده بزرگ قرار دارد که با ظرفیت‌های بالا و فناوری‌های پیشرفته، بخش قابل‌توجهی از نیاز جهانی را تامین می‌کنند. در میان آن‌ها، شرکت ARLANXEO از گروه آرامکو در اروپا و خاورمیانه به‌عنوان یکی از تامین‌کنندگان اصلی شناخته می‌شود.
در کره‌جنوبی، دو شرکت Kumho Petrochemical و LG Chem سهم مهمی در تامین مواد اولیه صنعت تایر و کالاهای صنعتی دارند. شرکت SIBUR در روسیه با تولید محصولات تخصصی تایری جایگاه برجسته‌ای در بازار به دست آورده است. در شرق آسیا نیز دو شرکت ژاپنی JSR و ENEOS Materials با محصولات متنوع برای تایر، قطعات صنعتی و تجهیزات ورزشی حضوری پررنگ در بازار دارند.
آمارها نشان می‌دهد اتحادیه اروپا و چین از بزرگ‌ترین واردکنندگان پلی‌بوتادین‌رابر در جهان هستند. پس از آن ویتنام، تایلند و هند در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
در بخش صادرات، کره‌جنوبی، ژاپن، آلمان و تایلند تامین‌کنندگان اصلی چین و سایر بازارهای آسیایی محسوب می‌شوند. همچنین مسیرهای صادراتی از برزیل به آرژانتین، مکزیک و ویتنام نشان می‌دهد که تجارت این محصول علاوه بر بازار آسیا، در آمریکای جنوبی نیز اهمیت پیدا کرده است.
بازار جهانی پلی‌بوتادین‌رابر با محوریت صنعت تایر و با نقش‌آفرینی تولیدکنندگان آسیایی، اروپایی و خاورمیانه‌ای در حال گسترش است. واردکنندگانی چون چین و اتحادیه اروپا همچنان مقصد اصلی این محصول هستند و جریان تجارت نشان می‌دهد رقابت بر سر عرضه و فناوری تولید در سال‌های آینده شدت خواهد گرفت. توسعه روش‌های پایدارتر تولید نیز می‌تواند ساختار این بازار را متحول کند و به مسیرهای تجاری جدیدی منجر شود.
