تغییر توازن در بازار بنزن
نشست سالانه نفت و فرآورده‌های نفتی آسیا-اقیانوسیه (APPEC ۲۰۲۵) در سنگاپور، محلی برای بررسی همین تحولات بود. کیت لی، معاون بخش آروماتیک‌ها در موسسه اس‌اند‌پی، در این نشست با اشاره به کاهش چشم‌گیر فاصله قیمتی بنزن و نفتا گفت: «اگر سطح ذخایر آمریکا پایین بماند، فرصت‌های آربیتراژ (کسب سود از تفاوت قیمت بین بازارها) دوباره فعال خواهد شد.» او همچنین هشدار داد که ورود ظرفیت‌های تازه در جنوب‌شرق آسیا می‌تواند این منطقه را به صادرکننده اصلی بدل کند.
بنزن در سال‌های اخیر به یکی از محصولات کلیدی صنایع شیمیایی تبدیل شده است. از سال ۲۰۲۲، رشد بی‌سابقه تقاضای بنزین در آمریکا و استفاده از مشتقات بنزن در سوخت، فاصله قیمتی آن را نسبت به نفتا به سطوح تاریخی رساند و حتی گاهی بیش از ۵۰۰ دلار در هر تن شد. اما این روند در سال جاری تغییر کرده و فاصله به حدود ۱۵۰دلار کاهش یافته است. لی این تحول را نشانه‌ای از چالش‌های پیش‌رو دانست.
پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا پایان ۲۰۲۶، فاصله قیمتی بنزن-نفتا در محدوده ۱۶۰ تا ۲۵۰دلار در هر تن نوسان خواهد داشت؛ محدوده‌ای که اگرچه منطقی به نظر می‌رسد، اما از تداوم بی‌ثباتی حکایت دارد. لی یادآور شد: «بحران‌های گذشته دیگر تکیه‌گاه قیمتی نخواهند بود و بار دیگر تقاضای صنایع شیمیایی موتور اصلی بازار خواهد شد.»
چین همچنان بزرگ‌ترین صادرکننده بنزن در جهان است. اما احتمال تعطیلی برخی واحدهای کراکر در کره‌جنوبی و ژاپن، این جایگاه را تهدید می‌کند. در مقابل، چین با پیش‌بینی رشد سالانه تقاضای نزدیک به ۳درصد و افزایش ظرفیت تولید با نرخ ۱.۸درصد تا سال ۲۰۳۰، بیش از پیش نقش محرک بازار را ایفا خواهد کرد. لی معتقد است این اختلاف میان رشد تقاضا و ظرفیت تولید، می‌تواند به حمایت نسبی از فاصله قیمتی بنزن-نفتا منجر شود.
تعرفه‌ها و چالش‌های تجاری
تعرفه ۱۵درصدی آمریکا بر واردات بنزن از اروپا و کره‌جنوبی، یکی از موانع جدی ورود این محصولات به بازار این کشور است. در نتیجه، مازاد صادراتی کره‌جنوبی به جای آمریکا، عمدتا روانه چین شده و توازن تجاری منطقه را تغییر داده است؛ نمونه‌ای روشن از اینکه سیاست‌های تعرفه‌ای چگونه می‌توانند مسیر جریان‌های تجاری را دگرگون کنند.
ایالات متحده همچنان یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان بنزن است. داده‌های رسمی نشان می‌دهد در نیمه نخست ۲۰۲۵، حدود ۹۳هزار تن بنزن با کیفیت پایین‌تر (کد HS ۲۷) وارد این کشور شده است؛ رقمی بالاتر از میانگین سال گذشته. با این حال، این محصول قادر به پاسخگویی به نیاز واقعی بازار آمریکا برای بنزن با کیفیت بالاتر(کد HS ۲۹) نیست. این کشور هر سال حدود ۱.۲میلیون تن از این نوع بنزن وارد می‌کند و همچنان ناگزیر به وابستگی به بازار جهانی خواهد بود.
در جنوب آسیا، هند با وجود پیش‌بینی رشد ۱۱درصدی تقاضا در سال‌های آینده، همچنان صادرکننده خالص بنزن باقی خواهد ماند. زیرا، ظرفیت تولیدی این کشور آنقدر بالاست که حتی افزایش چشم‌گیر مصرف داخلی نیز نمی‌تواند موقعیت صادراتی آن را تغییر دهد.
چشم‌انداز بلندمدت
بازار بنزن اکنون در نقطه‌ای حساس قرار دارد؛ جایی که هر تغییر کوچک در تقاضای جهانی، سیاست‌های تعرفه‌ای یا ظرفیت‌های تولیدی می‌تواند تاثیر بزرگی بر قیمت‌ها بگذارد. اگرچه افت فاصله قیمتی نسبت به نفتا نگرانی‌هایی ایجاد کرده است، اما چشم‌انداز کلی همچنان مثبت ارزیابی می‌شود. کارشناسان معتقدند بازار بنزن در حال تجربه تغییرات ساختاری است. ترکیب ظرفیت‌سازی در چین و جنوب‌شرقی آسیا، تحولات تجاری میان آسیا و آمریکا و سیاست‌های تعرفه‌ای، آینده این محصول را شکل خواهد داد.
