صنعت حمل‌ونقل دریایی با حاشیه سود ۵۶ درصدی،سودآورترین حوزه لجستیک شد
کارنامه دوگانه لجستیک دریایی
بررسی متغیرهای مالی لجستیک دریایی نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳، وضعیت درآمد این صنعت بهبود چشم‌گیری یافته است و وضعیت این صنعت نسبت به سایر حوزه‌های حمل‌ونقل درآمد و سودآوری بالاتری را تجربه کرده است. با این حال در شش‌ماهه امسال وضعیت درآمدی شرکت‌های حمل دریایی چندان مناسب نیست و شتاب رشد درآمد این صنعت کاهش چشمگیر یافته است. از منظر سودآوری با توجه به ماهیت دلاری درآمد لجستیک دریایی و در نتیجه قیمت آزاد، وضعیت خوبی دارد و متغیرهای سودآوری بطرز چشمگیر بهبود یافته است.
بیش از ۸۰درصد تجارت جهانی از طریق مسیرهای دریایی انجام می‌شود و این امر نشان می‌دهد که لجستیک دریایی نه تنها برای اقتصاد جهانی بلکه برای توسعه اقتصادی ملی اهمیت فراوان دارد. در ایران نیز موقعیت جغرافیایی و دسترسی به آب‌های آزاد موجب شده است که بنادر کشور بتوانند نقش مهمی در تسهیل صادرات و واردات ایفا کنند و فرصت‌های گسترده‌ای برای جذب سرمایه‌گذاری و تقویت تجارت خارجی فراهم آورند.
از کارخانه تا بنادر جهانی
لجستیک دریایی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و خدمات است که از زمان تولید کالا تا تحویل آن به مقصد نهایی را در برمی‌گیرد. این فرآیند شامل بارگیری کالا از کارخانه یا انبار، انتقال آن از طریق دریا، تخلیه در بندر مقصد و سپس حمل داخلی به مقصد نهایی می‌شود. این فرآیند ممکن است از طریق حمل‌ونقل زمینی یا ریلی انجام شود و همچنین انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالا در طول مسیر نقش اساسی ایفا می‌کند. هر یک از این مراحل نیازمند هماهنگی دقیق، مدیریت حرفه‌ای و استفاده از فناوری‌های نوین برای افزایش کارآیی و کاهش هزینه‌هاست.
سیستم‌های دیجیتال مدیریت حمل‌ونقل، نرم‌افزارهای ردیابی و پایانه‌های هوشمند موجب می‌شوند که عملیات به‌طور روان و دقیق انجام شود و احتمال خطا کاهش یابد. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین همچنین به کاهش زمان تحویل کالا، افزایش امنیت و کاهش هزینه‌های عملیاتی کمک می‌کند و از این طریق قابلیت رقابت در بازارهای بین‌المللی را افزایش می‌دهد.
ضعف درآمد در سال جاری
ارزیابی میزان درآمد گروه لجستیک دریایی بورس تهران نشان می‌دهد که طی ۱۳سال گذشته همواره در هر سال ۴۵درصد به مجموع درآمد این صنعت افزوده شده است. در سال ۱۴۰۳ میزان درآمد حمل‌ونقل دریایی این صنعت با جهش ۴۹درصدی نسبت به سال ماقبل، به ۱۰هزار میلیارد تومان افزایش یافت. این به معنای بهبود ۴درصدی شتاب رشد درآمد گروه حمل‌ونقل دریایی نسبت به میانگین تاریخی است.
در شش ماه نخست سال جاری میزان درآمد حمل دریایی شرکت‌های بورسی چندان رشد قابل‌توجهی نسبت به سال گذشته نداشته است. در این مدت درآمد این صنعت به میزان ۲هزار و ۷۶۰میلیارد تومان به ثبت رسید که در مقایسه با شش‌ماهه نخست سال گذشته تنها ۵درصد بهبود یافته است.
در ششمین ماه سال جاری درآمد خدمات حمل دریایی این صنعت با رشد ۲درصدی به ۹۴۶میلیارد تومان افزایش یافت. بیشترین میزان افزایش درآمد لجستیک دریایی طی شش‌ماهه نخست امسال مربوط به شرکت «حخزر» است. این شرکت در سال جاری توانست درآمد حمل خود را ۱۰۰درصد نسبت به مدت مشابه افزایش دهد و ۵۹۴میلیارد تومان درآمد طی این مدت شناسایی کند.
مزایای بی‌رقیب حمل‌ونقل دریایی
یکی از مزیت‌های اصلی لجستیک دریایی توانایی حمل حجم بسیار بالا و کاهش هزینه‌های واحد کالا است. کشتی‌ها قادرند مقادیر زیادی کالا را در هر سفر جابه‌جا کنند. این در حالی است که حمل‌ونقل زمینی و ریلی ظرفیت محدودی دارند و هزینه‌های عملیاتی بالاتری دارند. علاوه بر این، حمل‌ونقل دریایی امکان اتصال مستقیم به بازارهای جهانی را فراهم می‌کند و محدودیت مسیرهای زمینی و ریلی را ندارد.
هزینه کمتر، ظرفیت بالا و امنیت بیشتر، حمل‌ونقل دریایی را به گزینه‌ای مطلوب برای جابه‌جایی کالاهای حجیم، سنگین و کانتینری تبدیل کرده است و این امر موجب جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به این بخش شده است.
استفاده از کشتی‌های مدرن و فناوری‌های پیشرفته در بارگیری و تخلیه کالا باعث افزایش سرعت عملیات و کاهش خسارت‌ها شده و در نتیجه کارآیی اقتصادی و سودآوری صنعت افزایش می‌یابد. حمل‌ونقل دریایی همچنین به توسعه صنایع وابسته مانند خدمات بندری، تعمیر و نگهداری کشتی‌ها، بیمه و تامین تجهیزات کمک می‌کند.
ارتباط نزدیک میان بنادر، شرکت‌های کشتیرانی و شبکه‌های توزیع داخلی باعث می‌شود که لجستیک دریایی به یک اکوسیستم اقتصادی پویا تبدیل شود و فرصت‌های شغلی گسترده‌ای ایجاد کند. این ویژگی‌ها موجب شده‌اند که حمل‌ونقل دریایی نه تنها یک روش حمل‌ونقل بلکه یک عامل کلیدی در توسعه اقتصادی و افزایش رقابت‌پذیری کشورها باشد.
سنجش درآمد اصلی دریایی‌ها
هریک از شرکت‌های فعال در صنعت حمل‌ونقل دریایی از بخش‌های مختلف کسب درآمد می‌کنند. با این حال عمدتا یک حوزه منبع درآمد اصلی هریک از شرکت‌های فعال در این صنعت است. در مقیاس شش‌ماهه، بالاترین میزان رشد نرخ خدمات اصلی مختص به شرکت «حتاید» است. این شرکت در نیمه اول سال جاری درآمد حاصل از حمل ناحیه هرمزگان خود را با ۶۴درصد افزایش نسبت به شش ماه نخست ۱۴۰۳به فروش رسانده است.
این در حالی است که میانگین افزایش درآمد اصلی شرکت‌های حمل دریایی در همین بازه ۴۲درصد بوده است. در مقیاس نقطه به نقطه طی شهریور ماه امسال «حخزر» بیشترین میزان جهش درآمدی را به ثبت رسانده است. این شرکت درآمد حاصل از حمل شناورهای ملکی خود را ۱۰۳درصد نسبت به شهریور ۱۴۰۳ افزایش داده است. این عدد برای کلیت صنعت حمل دریایی در بازه نقطه به نقطه به میزان ۴۴درصد است. مقایسه درآمد شهریور ماه با میانگین سال جاری نشان می‌دهد که تنها شرکت «حخزر» توانسته در این بازه با افزایش درآمد اصلی همراه شود و درآمد حاصل از حمل شناور ملکی خود را ۳۲درصد بهبود بخشد.
چالش‌ها و محدودیت‌ها
با وجود مزایای متعدد، حمل‌ونقل دریایی با چالش‌هایی نیز مواجه است. شرایط جوی نامساعد، ازدحام در بنادر و مسائل فنی می‌توانند زمان تحویل کالا را افزایش دهند و برنامه‌ریزی دقیق را دشوار کنند. هزینه‌های اضافی مانند هزینه‌های بندری، گمرکی و بیمه نیز بخشی از چالش‌های این صنعت به شمار می‌روند. رعایت استانداردهای زیست‌محیطی و کاهش آلایندگی کشتی‌ها، نیازمند سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک و فرآیندهای نوین است و این امر اهمیت مدیریت دقیق منابع و برنامه‌ریزی بلندمدت را نشان می‌دهد.
علاوه بر این، رقابت با روش‌های دیگر حمل‌ونقل، از جمله حمل‌ونقل هوایی که سرعت بالاتری دارد، می‌تواند بخشی از بازار را به خود اختصاص دهد، هرچند هزینه بالاتر و محدودیت ظرفیت این روش‌ها، مزیت حمل‌ونقل دریایی را همچنان حفظ می‌کند. صنعت کشتیرانی همچنین با تهدیدهای امنیتی روبه‌رو است. دزدی دریایی، تخلفات قانونی و اختلافات بین‌المللی می‌توانند عملیات حمل‌ونقل را مختل کنند و خسارت‌های مالی و زمانی به بار آورند. علاوه بر این، نوسانات بازار جهانی، تغییرات قیمت سوخت و شرایط سیاسی کشورهای مقصد، ریسک‌های اقتصادی این صنعت را افزایش می‌دهند و نیازمند مدیریت حرفه‌ای و برنامه‌ریزی دقیق است. مدیریت ریسک، آموزش نیروی انسانی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته، راهکارهای اصلی برای مقابله با این چالش‌ها هستند و می‌توانند اطمینان شرکای تجاری و سرمایه‌گذاران را جلب کنند.
جهش چشمگیر سودآوری
بررسی متغیرهای سودآوری شرکت‌های فعال در حمل‌ونقل دریایی نشان می‌دهد در دوره‌های گذشته روند سودآوری این صنعت به طرز چشم‌گیری بهبود یافته است. طی ۱۳سال گذشته میانگین حاشیه سود صنعت لجستیک دریایی به میزان ۳۶درصد است. در سال ۱۴۰۳ حاشیه سود دریایی‌ها به میزان ۵۹درصد ثبت شده است که در مقایسه با میانگین تاریخی ۲۲درصد جهش یافته است.
در مقیاس فصلی میانگین حاشیه سود دریایی‌ها ۵۵درصد به ثبت رسیده است. در بهار امسال میزان حاشیه سود صنعت لجستیک دریایی ۵۶درصد به ثبت رسید که در مقایسه با متوسط تاریخی ۱درصد بهبود بخشیده است. بالاترین میزان حاشیه سود در میان شرکت‌های حمل دریایی مربوط به شرکت «حسینا» است. این شرکت در سال ۱۴۰۳ و همین‌طور بهار امسال به‌ترتیب حاشیه سود ۴۸ و ۴۹درصدی به ثبت رسانده است.
چشم‌انداز آینده و فناوری‌های نوین
با توجه به رشد تجارت جهانی و نیاز به کاهش هزینه‌ها، لجستیک دریایی همچنان به‌عنوان یکی از ارکان اصلی زنجیره تامین مطرح خواهد بود. استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند کشتی‌های خودران، سیستم‌های هوشمند مدیریت ترافیک دریایی و سوخت‌های پاک می‌تواند کارآیی عملیات را افزایش دهد و هزینه‌ها را کاهش دهد. سرمایه‌گذاری در بنادر مدرن، توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل چندوجهی و بهبود فرآیندهای ترخیص کالا، زمینه را برای افزایش صادرات و ورود سرمایه‌گذاری‌های خارجی فراهم می‌کند. توجه به مسائل زیست‌محیطی و رعایت استانداردهای بین‌المللی، علاوه بر کاهش ریسک‌های عملیاتی، موجب افزایش اعتماد شرکای تجاری می‌شود و نقش ایران و سایر کشورهای فعال در لجستیک دریایی را تقویت می‌کند.
تجارت بین‌المللی به‌طور فزاینده‌ای به لجستیک دریایی وابسته شده است و این وابستگی با رشد فناوری‌های نوین و افزایش ظرفیت بنادر و کشتی‌ها بیش از پیش ادامه خواهد داشت. لجستیک دریایی با ایجاد فرصت‌های جدید برای تجارت جهانی، کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش کارآیی زنجیره تامین، به یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی و استراتژیک در سطح بین‌المللی تبدیل شده است.
