مدیرعامل بانک رفاه کارگران تشریح کرد
تحول در بانکداری اسلامی با راه‌اندازی مرابحه هوشمند
به گزارش روابط‌عمومی بانک رفاه کارگران، للـه‌گانی در این مقاله که روز سه‌شنبه ۲۵ شهریورماه در نخستین روز سی‌وپنجمین همایش بانکداری اسلامی ارائه شد، با بیان اینکه بهره‌برداری از این مهم نیازمند رفع شکاف میان الزامات فقهی، قابلیت‌های فناورانه و چارچوب‌های قانونی است، تاکید کرد: پیش‌نیاز موفقیت در اجرای مرابحه هوشمند، فراتر از توانمندی فنی، نیازمند هم‌افزایی موثر میان اجزای فقهی، حقوقی و فناورانه است. طراحی منعطف قرارداد، تدوین مقررات مشخص برای ثبت دیجیتال، اعتبار امضا و تعامل میان بانک و مشتری از جمله محورهایی است که در پیاده‌سازی این مدل باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: مشتری، بانک، فروشنده، قرارداد هوشمند و ناظر شرعی بازیگران کلیدی این مدل هستند که هر کدام تعریف و وظیفه مشخصی دارند. به عنوان مثال، بانک اسلامی نقش واسط شرعی را ایفا می‌کند و ناظر شرعی بالاترین مرجع تطبیق شرعی در این فرآیند است.
مدیرعامل بانک رفاه کارگران ادامه داد: قرارداد هوشمند یک قرارداد دیجیتال محسوب می‌شود که بر بستر بلاک‌چین منتشر شده است و وظیفه دارد تمام شروط توافق‌شده را به صورت خودکار و بدون دخالت انسانی اجرا کند.
به گفته وی، با توجه به اینکه این قرارداد بر بستر بلاک‌چین ثبت می‌شود، تمامی اطلاعات و تراکنش‌های این فرآیند به صورت شفاف برای تمامی بازیگران قابل مشاهده است.للـه‌گانی به مراحل اجرایی این مدل اشاره کرد و گفت: ابتدا درخواست مشتری ثبت و سپس اعتبارسنجی انجام می‌شود؛ در ادامه تعهدنامه اخذ و کالای مورد نظر خریداری و به مشتری فروخته می‌شود. پس از آن قرارداد اجرایی شده و پرداخت اقساط صورت می‌گیرد و با پرداخت آخرین قسط، مالکیت کالا از بانک به مشتری منتقل شده و فرآیند این عقد خاتمه می‌یابد. وی افزود: ناظر شرعی بر تمام مراحل این فرآیند به صورت مستمر نظارت دارد.
مدیرعامل بانک رفاه کارگران، پیاده‌سازی موفق قرارداد هوشمند در عقد مرابحه را مستلزم فراهم بودن زیرساخت‌های نهادی و چارچوب‌های قانونی دقیق عنوان کرد و گفت: تدوین قوانین پشتیبان برای شناسایی قرارداد هوشمند به عنوان ابزار حقوقی لازم‌الاجرا، پذیرش قضایی اسناد ثبت‌شده در بلاک‌چین و اصلاح قوانین بانکداری برای پذیرش تعامل دیجیتال با ناظر شرعی، از الزامات قانونی این مدل هستند.
وی افزود: ایجاد نهاد ناظر شرعی دیجیتال، واحد استانداردسازی فقهی-فنی قراردادهای هوشمند، سامانه حل‌وفصل اختلاف فقهی و حقوقی و ایجاد پایگاه داده شرعی از جمله الزامات نهادی این مدل به شمار می‌روند.
مدیرعامل بانک رفاه کارگران تاکید کرد: ترویج فرهنگ و آگاهی‌بخشی، حمایت مالی و سرمایه‌گذاری هدفمند، بومی‌سازی تجربیات جهانی، ارتقای زیرساخت‌های فناوری و توسعه چارچوب‌های قانونی و فقهی از جمله الزامات بهره‌گیری کامل از ظرفیت‌های قراردادهای هوشمند در نظام مالی اسلامی است.
للـه‌گانی پیشنهاد داد: «پلتفرم عقد مرابحه هوشمند» به صورت آزمایشی در شبکه بانکی کشور طراحی و پیاده‌سازی شود و سپس کارکرد تعامل میان بازیگران کلیدی در محیطی کنترل‌شده مورد ارزیابی قرار گیرد. وی افزود: در گام بعدی، این پلتفرم قادر خواهد بود شناسایی چالش‌های فقهی، حقوقی و فنی را در عمل ممکن سازد و از این طریق زمینه را برای تدوین «دستورالعمل استاندارد مرابحه هوشمند» فراهم کند.
مدیرعامل بانک رفاه کارگران در پایان خاطرنشان کرد: توسعه و به‌کارگیری مدل «مرابحه پروژه‌ای یا اعتبار برای پروژه» با بهره‌گیری از فناوری‌هایی همچون قرارداد هوشمند می‌تواند کاربرد عقد مرابحه را از سطح خرد به طرح‌ها و پروژه‌های کلان گسترش داده و با نرخ سود ثابت، اجرای آن را برای تامین مالی طرح‌های اقتصادی مناسب‌تر سازد.
