کارشناسان و فعالان در دومین نشست دنیای اقتصاد در الکامپ ۲۸ بررسی کردند
علل عقب‌ماندگی در سلامت دیجیتال
مهدی یوسف‌زاده، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و امنیت فضای مجازی وزارت رفاه و تعاون، آرش برجیخانی، مدیرعامل زینوم لانجویتی و ایمان کریمی، هم‌بنیانگذار و مدیرعامل ای‌آی‌مدیک، از سخنرانان این نشست بودند که وضعیت تحول دیجیتال در حوزه سلامت و تعامل بخش دولتی و خصوصی را بررسی کردند.
تاخیر ۲۰ ساله
مهدی یوسف‌زاده، رئیس مرکز فناوری اطلاعات وزارت رفاه و تعاون در ابتدای این نشست رویکرد سازمان تامین اجتماعی نسبت به تحول دیجیتال در این سازمان را مثبت معرفی و بیان کرد که حاکمیت و رگولاتوری خود به دنبال تحول دیجیتال است. او با بیان اینکه تمام نهادهای دولتی بر اساس برنامه هفتم مکلف به تحول دیجیتال هستند، گفت: «باید بدانیم اکنون در چه نقطه‌ای هستیم. ذهنیت این است که تحول دیجیتال باید به سمت استارت‌آپ‌ها برود، اما آیا فضا باز شده است؟ باید این را بدانیم که در نقطه‌ای هستیم که در توسعه زیرساخت‌های تحول دیجیتال در وزارت بهداشت با ۲۰سال تاخیر روبه‌رو هستیم. قبل از قانون برنامه چهارم درباره توسعه زیرساخت‌های این حوزه صحبت شد اما بعد از گذشت حدود۲۰ سال هنوز تکلیف این موضوع مشخص نیست.
برای حرکت تحول دیجیتال به سمت بخش خصوصی باید سازمان‌ها زیرساخت‌های خود را به‌گونه‌ای شکل داده باشند که برای بخش خصوصی قابل استفاده باشد. سازمان تامین اجتماعی بخشی از زیرساخت‌ها را از سال ۱۳۹۷ توسعه داده، اما برای این که بتواند بعد از توسعه زیرساخت، داده‌ها را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد نیازمند قوانین داخلی و خارجی است.» یوسف‌زاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود حل مساله دسترسی به داده‌های سلامت را تکذیب کرد و گفت: « زمانی که بحث امضای الکترونیک مطرح شد، در جایی گفته نشد که بخش خصوصی در این حوزه فعالیتی انجام دهد.
در حوزه سلامت و درمان، رگولاتوری کاملا با دولت است و خود سرویس‌دهنده هم دولت است.» به گفته او، نظام رگولاتوری سلامت یک نیازمندی است و اکنون نیز این نظام در حال تدوین است و به زودی اجرایی هم می‌شود. یوسف‌زاده در این خصوص توضیح داد: « وقتی اپراتور سلامت ایجاد می‌شود، اپراتور خدمات را با کمک شرکت‌ها به کاربر نهایی ارائه می‌کند. چنین فرآیندی توسعه زیست‌بوم را رقم می‌زند. البته پیوستن به نظام اپراتوری سلامت مختص پلتفرم‌هایی است که به زیرساخت‌های ارائه خدمات نیاز دارند و اگر پلتفرمی نیاز به دسترسی ندارد پیوستن به نظام اپراتوری سلامت اصلا اجباری نیست. در آیین‌‌نامه اجرایی برنامه هفتم که نظام رگولاتوری سلامت بر پایه آن نوشته می‌شود مساله محرمانگی داده‌ها در نظر گرفته شده است. هدف سازمان تامین اجتماعی و وزارت کار و رفاه و تعاون این است که سرویس‌های سلامت با اپراتورهای سلامت در اختیار پلتفرم‌ها قرار بگیرد.» او مهم‌ترین هدف تامین اجتماعی را در راستای تحول دیجیتال، تامین نظام اپراتوری سلامت دیجیتال برای ارائه زیرساخت‌های لازم به پلتفرم‌ها اعلام کرد.
تضاد منافع
سخنرانان دیگر این نشست بر اهمیت امنیت داده‌ها و حفظ حریم خصوصی تاکید کردند و به چالش‌های موجود در دسترسی امن به داده‌های سلامت اشاره کردند. همچنین بر ضرورت اصلاح قوانین و تدوین چارچوب‌های شفاف برای همکاری دولت و بخش خصوصی و بهبود زیست‌بوم فناوری سلامت توافق داشتند. آرش برجیخانی، مدیرعامل زینوم لانجویتی یک پلتفرم فعال در حوزه سلامت دیجیتال، تدوین سندها و برنامه‌های توسعه و تحول دیجیتال را کاربردی ندانست و گفت: «محتوای این اسناد مفید هستند اما مساله چالش‌برانگیز درباره اسناد تحول دیجیتال روش اجرای آنهاست.
اکنون صد درصد پلتفرم‌های سلامت از سامانه نسخه الکترونیک استفاده می‌کنند اما این سامانه اختلال دارد که در نهایت اعتماد پزشکان را نسبت به پلتفرم خدشه‌دار می‌کند.» او در ادامه صحبت‌هایش عدم دسترسی پلتفرمش به داده‌های سلامت را یک چالش جدی اعلام و بیان کرد: « زینوم مبتنی بر داده فعالیت می‌کند و برای مثال دریافت اطلاعات سلامت از آزمایشگاه‌های خون می‌تواند به این پلتفرم در ارائه خدمات پیشگیری از پیری کمک موثری کند. دسترسی امن به داده‌های تمیز با راهکارهای مختلفی امکان‌پذیر است اما نظام سلامت کشور ما در این خصوص نسبت به سایر نظام‌های سلامت در دنیا خیلی کند عمل می‌کند.»
این فعال حوزه سلامت دیجیتال یکی از دلایل عدم دسترسی بخش خصوصی به داده‌های سلامت را تضاد منافع بخش دولتی با بخش خصوصی دانست. برجیخانی با بیان اینکه تاکنون هیچ قاعده و چارچوبی از نگرانی‌ها و دغدغه‌های بخش خصوصی به پلتفرم‌ها در راستای داده‌های سلامت اعلام نشده است، سامانه‌های دولتی را محل ناامنی برای داده‌های سلامت معرفی کرد. او دلیل آن را هک چندباره این سامانه‌ها دانست و همچنین تاکید کرد که در جهان چیزی شبیه نظام اپراتور سلامت وجود ندارد و سازوکار چنین فرآیندی اصلا شفاف نیست.
چالش‌های دسترسی به داده
ایمان کریمی، مدیرعامل ای‌آی‌مدیک نیز در صحبت‌های خود در پنل «سلامت و فناوری از سبک زندگی تا درمان» با نگاهی انتقادی بیان کرد که سیستم فعلی بسیار عقب‌تر از استانداردهای جهانی است و روند کند توسعه به دلیل ضعف در زیرساخت‌هاست و نگاه سنتی به فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی ادامه دارد. او معتقد است که رویکرد فعلی نمی‌تواند تحول واقعی ایجاد کند و رگولاتوری موجود به جای تسهیل توسعه، مانع رشد است.
به گفته فعال حوزه سلامت دیجیتال، اساسا تدوین اسناد راهبردی تحول دیجیتال بی‌مورد است؛ زیرا این اسناد نه تنها کاری از پیش نمی‌برند بلکه فرآیندها را هم کندتر می‌کنند. او در ادامه درباره دسترسی نداشتن پلتفرم‌های سلامت دیجیتال به داده‌های سلامت گفت: «منطق حفاظت از داده‌ها به عنوان دغدغه رگولاتوری قابل درک است اما حساسیت‌ها به اندازه‌ای است که حتی نمی‌توانیم کاری را در حوزه سلامت دیجیتال شروع کنیم. نوشتن اسناد تحول دیجیتال مانند نوشتن صورت مساله است و نتیجه آن چیزی جز عقب‌ماندگی نخواهد بود.
همچنین اگر شرایط به صورت امروز پیش برود، دچار عقب‌ماندگی خواهیم شد.» به اعتقاد کریمی، دولت هر زمان نخواهد کاری را پیش ببرد مساله امنیت داده را مطرح می‌کند. درحالی‌که برای دسترسی امن به داده‌ها عملا راهکارهای امتحان شده جهانی وجود ندارد.
