از نصف جهان تا جهان؛ مسیر فولاد مبارکه به سوی آینده‌ای سبز

این غول صنعتی ایران، با کسب سه عنوان برتر بین‌المللی، نه تنها جایگاه خود را در عرصه جهانی تثبیت کرد، بلکه الگویی برای سایر فولادسازان جهان ارائه داد. سعید زرندی، مدیرعامل گروه فولاد مبارکه این دستاوردها را میوه تلاش جهادگران تولید کشور توصیف کرد و گفت: امروز شاهد به ثمر نشستن زحمات شبانه‌روزی همکارانمان هستیم که ایران را در نقشه جهانی فولاد سبز برجسته کرده است. 

 این گزارش به بررسی جزئیات این سه دستاورد می‌پردازد: قرارگیری پروژه نوآورانه فولاد مبارکه در میان هفت طرح برتر جهان در حوزه پایداری، دریافت گواهی جهانی اقدام اقلیمی برای پانزدهمین سال متوالی و انتخاب طرح هوشمند Ergonomica AI به عنوان یکی از برترین نوآوری‌ها در ایمنی و سلامت شغلی. 

این موفقیت‌ها، در حالی حاصل شده که صنعت فولاد جهان با چالش‌های زیست‌محیطی، تغییرات اقلیمی و ایمنی نیروی کار دست و پنجه نرم می‌کند و فولاد مبارکه با رویکردی علمی و عملی، پیشتاز این میدان شده است.

 تبدیل پسماند به گنجینه سبز

 یکی از درخشان‌ترین دستاوردهای اخیر فولاد مبارکه، پروژه نوآورانه‌ای است که انجمن جهانی فولاد (World Steel Association) آن را در میان هفت طرح برتر جهان در حوزه پایداری قرار داد. این پروژه با عنوان «تبدیل لجن کلاریفایر نورد گرم و پودر اکسیدی نورد سرد به کنسانتره با عیار ۶۹ درصد»، نه تنها یک نوآوری فنی، بلکه نمادی از اقتصاد چرخشی است. 

 زرندی در تشریح این پروژه توضیح داد: این طرح با هدف بازیابی مواد ارزشمند از پسماندهای صنعتی اجرا شد و موفق به تولید کنسانتره آهن با خلوص بالا و محصولات جانبی بدون کلر شد.

 او تاکید کرد که این نوآوری، چالش‌های زیست‌محیطی خطوط نورد گرم و سرد را برطرف کرده و سالانه از مصرف ۱۲۵ هزار مترمکعب آب تازه جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، مانع انتشار حدود هزار و ۲۹۱ تن گاز CO₂ در منطقه می‌شود. رقمی که معادل کاشت هزاران درخت است. 

 این پروژه، که در جایزه معتبر Steelie Awards ۲۰۲۵ در بخش Excellence in Sustainability برگزیده شد، بیش از ۱۰۰فرصت شغلی پایدار ایجاد کرده و نمونه‌ای موفق از فولاد سبز در مقیاس صنعتی به شمار می‌رود. زرندی افزود: قرار گرفتن در فهرست نهایی این جایزه، گواهی بر تعهد ما به نوآوری و مسوولیت‌پذیری محیط‌زیستی است.

 کارشناسان معتقدند این دستاورد، ایران را در مسیر توسعه پایدار صنعت فولاد قرار می‌دهد و می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای در حال توسعه باشد. در جهانی که منابع طبیعی رو به کاهش است، چنین پروژه‌هایی نه تنها اقتصادی، بلکه حیاتی برای بقای سیاره هستند.

 ۱۵ سال تعهد مستمر به محیط زیست

 در میان بحران جهانی تغییرات اقلیمی، جایی که انتشار گازهای گلخانه‌ای تهدیدی جدی برای آینده بشریت است، فولاد مبارکه با رویکردی داده‌محور و علمی، پایداری را از شعار به عمل تبدیل کرده است. انجمن جهانی فولاد اخیرا گزارش داد که از میان نزدیک به ۲۰۰ شرکت فولادی شرکت‌کننده در برنامه بین‌المللی «اقدام اقلیمی»، تنها ۵۸ شرکت موفق به دریافت گواهی شده‌اند. از این تعداد، فقط ۲۸ شرکت توانسته‌اند ۱۵ سال متوالی بدون وقفه در این برنامه حضور داشته باشند و فولاد مبارکه اکنون در این لیست elite قرار گرفته است. 

 زرندی گفت: این گواهی برای سال ۲۰۲۵، نه تنها تاییدی بر مشارکت ۱۵ ساله ماست، بلکه نشان‌دهنده پذیرش داده‌های ما به عنوان بخشی از معیار جهانی انتشار کربن است. برنامه «اقدام اقلیمی»، یکی از معتبرترین سازوکارهای جهانی برای پایش و مقایسه شدت انتشار کربن (CO₂ intensity) در صنعت فولاد است. فولاد مبارکه با اجرای پروژه‌هایی مانند توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، بهبود بهره‌وری انرژی، حسابداری گازهای گلخانه‌ای و محاسبه رد پای کربن، موفق به اخذ گواهینامه‌های ISO ۱۴۰۶۴ و ISO ۱۴۰۶۷ شده و مسیر کربن‌زدایی را دنبال می‌کند. 

 مدیرعامل فولاد مبارکه تاکید کرد: پایداری در چشم‌انداز ما، یک انتخاب راهبردی و داده‌محور است که در قلب تصمیمات عملیاتی جای دارد. این موفقیت، درحالی‌که صنعت فولاد مسوول حدود ۷ درصد انتشار جهانی CO₂ است، نشان‌دهنده ظرفیت‌های ایران در حرکت به سوی آینده‌ای سبز است. زرندی افزود: این افتخار نه تنها برای فولاد مبارکه، بلکه برای کل صنعت فولاد ایران است و نشانه‌ای از توان جهانی ما در مسوولیت‌پذیری اقلیمی به شمار می‌آید. 

 کارشناسان محیط زیست معتقدند چنین تعهداتی می‌تواند به کاهش اثرات گرمایش جهانی کمک کند و فولاد مبارکه را به عنوان یک رهبر منطقه‌ای معرفی کند.

  نوآوری هوشمند در ایمنی و سلامت کارکنان

سومین دستاورد برجسته، طرح «Ergonomica AI – سامانه هوشمند شناسایی و پیشگیری از ریسک‌های ارگونومیک» است که انجمن جهانی فولاد آن را به عنوان یکی از اقدامات برتر نوآورانه در حوزه ایمنی و سلامت شغلی در سال ۲۰۲۵ انتخاب کرد. این طرح در نشریه رسمی World Steel منتشر شد و فولاد مبارکه را در کنار غول‌هایی مانند ArcelorMittal، POSCO و Tata Steel قرار داد. 

 زرندی توضیح داد: این سامانه با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و تحلیل تصویر، وضعیت بدنی کارکنان را بررسی می‌کند و با مدل‌های معتبر مانند REBA و RULA، ریسک‌های حرکتی را شناسایی و گزارش می‌دهد. بدون نیاز به تجهیزات پوشیدنی، تنها با دوربین‌های CCTV موجود، این سیستم امکان ارزیابی همزمان چند نفر را دارد. نتایج چشم‌گیر است: کاهش ۴۲.۴۱درصدی روزهای مرخصی ناشی از بیماری‌های اسکلتی-عضلانی از ۲۶۹۷ روز در سال ۲۰۲۴ به ۱۵۵۳ روز، و کاهش زمان ارزیابی از ۲۵ دقیقه به کمتر از ۵ دقیقه – افزایش بیش از ۸۰ درصدی سرعت تحلیل. این تحول، صرفه‌جویی ۵.۵میلیارد ریالی مستقیم به همراه داشته و خستگی شغلی را کاهش داده، رضایت و بهره‌وری را افزایش می‌دهد. 

 مدیرعامل فولاد مبارکه افزود: هدف ما ایجاد فرهنگ مراقبت هوشمند است، نه فقط یک نرم‌افزار.» با ایجاد آزمایشگاه تخصصی ارگونومی، ارزیابی‌های فیزیکی، شناختی و فیزیولوژیک ترکیب شده و به اصلاح ایستگاه‌های کاری منجر می‌شود. در گزارش جهانی World Steel، از تمرکز فولاد مبارکه بر «ارگونومی، سلامت کارکنان و فرهنگ پیشگیری» به عنوان نمونه‌ای الهام‌بخش یاد شده است. زرندی تاکید کرد: «این موفقیت، نمادی از توان فنی ایرانی در عرصه ایمنی صنعتی است و در آینده به سایر واحدها گسترش خواهد یافت.

 آینده‌ای روشن برای فولاد سبز ایرانی

این سه دستاورد، تنها نوک کوه یخ تلاش‌های فولاد مبارکه است. به گفته زرندی این افتخارات، نتیجه تعهد جمعی به نوآوری، پایداری و سلامت است و مسیر ما به سوی فولاد سبز ادامه دارد. در جهانی که صنعت فولاد باید با چالش‌های اقلیمی و ایمنی مقابله کند، فولاد مبارکه نه تنها رقابت می‌کند، بلکه رهبری می‌کند. این موفقیت‌ها، پیام روشنی به جهان می‌فرستد: ایران، با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها، می‌تواند در عرصه جهانی بدرخشد و الگویی برای توسعه پایدار باشد. با ادامه این روند، آینده صنعت فولاد ایران روشن‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.