آمارهای تولید آلومینیوم در نیمه نخست سال جاری منتشر شد
رشد عملکرد در سایه بهره‌وری
چهارمین واحد کوچک‌تر با ۱۳ هزار و ۵۰۶ تن تنها ۴.۵ درصد تولید را تامین کرد. این آمار نشان می‌دهد که تمرکز تولید در سه شرکت بزرگ همچنان ادامه دارد، اما سهم کوچک‌ترین واحد، به‌رغم پایین بودن حجم، نشان‌دهنده نقش محوری در تامین مواد اولیه و پشتیبانی از زنجیره است. مقایسه با ۶ماه مشابه سال گذشته که رقم ۲۶۴ هزار و ۶۱۷ تن بود، رشد حدود ۱۴درصدی را نشان می‌دهد، رشدی که تحت فشار محدودیت‌های انرژی و نوسانات قیمت جهانی، اهمیت خود را دوچندان می‌کند.
در تابستان، به دلیل افزایش مصرف برق خانگی و تجاری، تولید شمش در بسیاری از واحدها کاهش محسوسی داشت؛ برخی ماه‌ها نزدیک به نصف سطح بهار ثبت شد. این افت موقت تحت‌تاثیر محدودیت انرژی و برنامه‌های تعمیراتی سنگین رخ داد، اما با آغاز شهریور و کاهش فشار بر شبکه، روند تولید دوباره صعودی شد. چنین الگوی فصلی نشان می‌دهد که توان تولید واقعی صنایع آلومینیوم ایران، بیش از ظرفیت نامی آن است و محدودیت‌ها عمدتا بر مدیریت انرژی و زمان‌بندی تعمیرات اثر می‌گذارد.
پویایی زنجیره تامین و مواد اولیه
واحدهای تولیدکننده، تنها شمش را به بازار عرضه نمی‌کنند؛ بلکه توانایی حفظ جریان مواد اولیه را نیز در نیمه نخست سال به نمایش گذاشتند. آمار رسمی نشان می‌دهد تولید پودر آلومینا به ۹۶هزار و ۵۹۹ تن، هیدرات آلومینیوم ۱۶۰هزار و ۳۳۰ تن و بوکسیت ۳۶۸ هزار و ۸۶۱ تن رسیده است. این ارقام نمایانگر تثبیت نسبی زنجیره تامین است و تاکید می‌کند که واحدهای تولیدی قادر به ادامه فرآیند تولید بدون توقف در نیمه دوم سال خواهند بود. بررسی روند تولید مواد اولیه نشان می‌دهد که بیشترین فشار بر هیدرات آلومینیوم و پودر آلومینا وارد شده است. هر دو محصول علاوه بر کاربرد در تولید شمش، قابلیت صادرات و تامین نیاز صنایع پایین‌دستی را دارند. به همین دلیل، مدیریت موجودی و برنامه‌ریزی تولید در این مرحله از زنجیره اهمیت راهبردی دارد و واحدها تلاش کرده‌اند با برنامه‌ریزی دقیق، تولید را بدون ایجاد وقفه در خطوط اصلی حفظ کنند.
بوکسیت نیز با تولید بیش از ۳۶۸ هزار تن، توانایی استخراج و فرآوری معادن داخلی را تثبیت کرده است. بخش معدن نشان می‌دهد که افزایش ظرفیت فرآوری باعث کاهش وابستگی به واردات و تقویت جریان تولید شمش شده است. نکته مهم آن است که دسترسی به این ماده اولیه، امنیت عملیاتی صنایع آلومینیوم را تضمین می‌کند و توانسته اثر نوسانات انرژی را در بخش تولید حداقل کند.
تابستان سخت و مدیریت انرژی
ماه‌های تیر و مرداد فشار مضاعفی بر صنایع انرژی‌بر وارد کردند. محدودیت برق و الزام به کاهش مصرف در شبکه سراسری، بسیاری از واحدها را به کاهش تولید ناخواسته سوق داد. داده‌های ماهانه نشان می‌دهد که تولید در اوج تابستان تا ۵۰ درصد پایین‌تر از میانگین ماهانه باقی ماند. واحدها برای مقابله با این وضعیت، برنامه‌های تعمیراتی خود را جلو انداختند تا خطوط تولید کمتر از مدار خارج شوند. همچنین، بازنگری در زمان‌بندی تعمیرات و مدیریت مصرف برق به شکلی که کمترین اثر را بر تولید داشته باشد، به یکی از محورهای کلیدی تصمیم‌گیری تبدیل شد. تجربه نیمه نخست سال نشان می‌دهد که توان تولید واقعی صنایع آلومینیوم، بالاتر از ارقام رسمی ثبت شده است، اما محدودیت‌های شبکه و مدیریت انرژی، مانع رسیدن به ظرفیت کامل در ماه‌های گرم شده است. آمارهای مربوط به مهرماه هنوز منتشر نشده است اما در این ماه، تولید می‌تواند به حدود ۴۵ تا ۵۵ هزار تن برسد و سهم نیمه دوم سال در ثبت رکورد ۶ماهه افزایش یابد. چنین پیش‌بینی‌ای نشان می‌دهد که محدودیت‌های تابستانی موقت بوده و مسیر تولید همچنان رو به رشد باقی مانده است.
قیمت جهانی و انگیزه تولیدکنندگان
نوسانات قیمت آلومینیوم در بازارهای جهانی نقش تعیین‌کننده‌ای بر انگیزه تولیدکنندگان داخلی دارد. در ۶ماهه نخست سال، کاهش قیمت در بورس فلزات لندن، همزمان با افزایش هزینه انرژی و مواد اولیه، تصمیم‌گیری برای افزایش تولید را پیچیده کرده است. این شرایط باعث شد واحدها با احتیاط بیشتری برنامه تولید خود را تنظیم کنند و تمرکز بر حفظ حاشیه سود و مدیریت موجودی داشته باشند. در شهریور و با افزایش نسبی قیمت جهانی، انگیزه برای افزایش تولید و صادرات تقویت شد. این موضوع اهمیت همزمانی مدیریت داخلی و تحلیل بازارهای خارجی را آشکار می‌کند. واحدهایی که توانستند همزمان محدودیت انرژی داخلی را مدیریت کنند و بازارهای صادراتی را رصد کنند، موفق به تثبیت سهم خود از تولید شدند و برخی واحدها حتی عملکرد بالاتری نسبت به ظرفیت اسمی ثبت کردند.
روند ۶ماهه نشان می‌دهد که صنایع آلومینیوم با وجود فشار انرژی، توانسته‌اند با برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت جریان مواد اولیه، نه تنها تولید را حفظ کنند بلکه آمادگی برای رشد نیمه دوم سال را نیز داشته باشند.
سرمایه‌گذاری و بهبود بهره‌وری
در نیمه نخست سال، برخی واحدها تمرکز خود را بر بهبود بهره‌وری و کاهش مصرف انرژی گذاشتند، بدون آنکه این اقدامات به شکل کلیشه‌ای در گزارش‌ها بیان شود. نصب سیستم‌های کنترل مصرف و بهینه‌سازی فرآیند الکترولیز، باعث شد برخی خطوط تا ۱۵درصد کاهش مصرف برق داشته باشند. همچنین، سرمایه‌گذاری در نوسازی تجهیزات فرسوده، اثری ملموس بر کاهش توقفات تولید و افزایش ثبات خطوط داشته است. از سوی دیگر، برنامه‌ریزی دقیق برای تامین مواد اولیه در فصول پرمصرف، نشان داد که راهبرد عملیاتی و مهندسی واحدها نقش مهمی در پایداری تولید دارد. این نوع تحلیل نشان می‌دهد که توسعه صنعت آلومینیوم، تنها به افزایش ظرفیت وابسته نیست، بلکه مدیریت دقیق انرژی، تعمیرات هدفمند و کنترل جریان مواد اولیه است که ثبات تولید را تضمین می‌کند.
نگاه به نیمه دوم سال
با توجه به داده‌های ۶ماهه، پیش‌بینی می‌شود تولید مهرماه بین ۴۵ تا ۵۵ هزار تن قرار گیرد. این پیش‌بینی بر اساس کاهش مصرف برق در شبکه، پایان‌دوره تعمیرات اساسی و تثبیت قیمت جهانی آلومینیوم صورت گرفته است. اگر این پیش‌بینی محقق شود، ۶ماهه نخست سال به حدود ۳۵۰ هزار تن خواهد رسید و رکوردی قابل‌توجه در تاریخ صنعت آلومینیوم کشور ثبت می‌شود.
روند تولید در نیمه دوم سال نشان می‌دهد که واحدهایی که توانسته‌اند جریان مواد اولیه و انرژی را همزمان مدیریت کنند، می‌توانند نقش پیشرو در تثبیت رکورد داشته باشند. همچنین، تمرکز بر بهبود بهره‌وری در خطوط تولید و مدیریت تعمیرات، اثر مستقیمی بر کاهش توقف‌ها و افزایش تولید خواهد داشت.
شمش صادراتی
یکی از نکات مهم در نیمه نخست سال، افزایش توجه به مدیریت بازار و تقاضای صادراتی بوده است. واحدها با بررسی فرصت‌های منطقه‌ای و جهانی، توانسته‌اند بخش قابل‌توجهی از تولید را برای صادرات آماده کنند، بدون آنکه بازار داخلی دچار کمبود شود. این شیوه مدیریت بازار، نشان‌دهنده یک زاویه تازه در تحلیل صنعت است: تولیدکنندگان دیگر صرفا به ظرفیت اسمی یا برنامه تولید داخلی محدود نیستند، بلکه با توجه به شرایط بازار و جریان انرژی، تولید خود را تنظیم می‌کنند. در کنار این، تمرکز بر ارزش افزوده محصولات پایین‌دستی نیز شروع شده است. برخی واحدها، شمش را به ورق‌ها و پروفیل‌های صنعتی تبدیل کرده و امکان صادرات مستقیم به کشورهای منطقه را فراهم کرده‌اند. این اقدام، نشان می‌دهد که استراتژی تولید نه تنها بر حفظ حجم بلکه بر کیفیت و قابلیت رقابت محصولات در بازار جهانی تمرکز دارد.
