شاه‌بیت محصولات کشاورزی استان با چالش روبهرو است
موانع صادراتی پسته یزد
به گفته مسوولان جهاد کشاورزی یزد، ظرفیت صادرات محصولات کشاورزی در این استان سالانه ۵۸۸ هزار تن با ارزشی معادل ۸۰۰میلیون دلار برآورد می‌شود که بخشی از آن محصول پسته است.
نقش باغات پسته در کویرزدایی
در خصوص وضعیت کشت و برداشت این محصول پرطرفدار، رئیس سازمان جهادکشاورزی استان یزد گفت: باغات پسته استان در مناطق کویری و خشک قرار داشته که علاوه بر ایجاد درآمد اقتصادی در بدترین شرایط اقلیمی، با اجرای نقش کویرزدایی و تثبیت شن‌های روان به طریق بیولوژی تاثیر بسزایی در تعدیل اقلیم مناطق شهری و روستایی حاشیه‌ای کویر دارد.
عباس حاجی‌حسینی افزود: متوسط تولید پسته در سال جاری ۹۰۰ کیلوگرم پسته خشک در هر هکتار است و شهرستان‌های خاتم، ابرکوه، اردکان، مروست، مهریز و تفت بیشترین سطح زیر کشت استان را در ارقام اکبری، کله‌قوچی، احمد آقایی، حاج عبداللهی و فندقی به خود اختصاص داده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: بهترین موقع برداشت پسته زمانی است که حدود ۷۰ درصد میوه آن رسیده باشد زیرا باعث حفظ سلامت درخت و کاهش آفلاتوکسین شده و در عین حال به دلیل تجمع چربی، میوه آن و وزن قابل قبولی پیدا کرده و سنگینی خود را به دست می‌آورد.
قابلیت صادرات ۷۵ درصد پسته استان
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان یزد هم در این باره گفت: استان یزد دارای ۶۲ هزار هکتار باغ پسته است که ۵۰ هزار هکتار آن بارور بوده و سالانه حدود ۵۰ هزار تن پسته تولید می‌کند که از این میزان، ۷۰ درصد معادل ۳۵ هزار تن آن قابلیت صادرات دارد.
اکبر شیخ‌علی‌شاهی درباره وضعیت صادرات این محصول اظهار کرد: صادرات پسته به انجام آزمایش‌های استاندارد مانند آفلاتوکسین وابسته است که اکنون فقط در استان‌های کرمان و تهران انجام می‌شود و برای رفع این مشکل، تلاش داریم آزمایشگاه مرجع مورد تایید اتحادیه اروپا را در یزد راه‌اندازی کنیم.
وی، نبود زیرساخت‌های گمرکی و قرنطینه‌ای، وابستگی به واسطه‌ها در بازار اوراسیا به‌خصوص روسیه، ضعف در برندسازی و نبود واحدهای قدرتمند بازاریابی و حمل و نقل را مهم‌ترین موانع صادرات مستقیم برشمرد و افزود: مافیای بزرگ موجود در بازارهای اوراسیا باعث شده محصولات یزد عمدتا به‌صورت غیرمستقیم و از طریق واسطه‌ها صادر شود و ارزش واقعی به تولیدکننده بازنگردد.
شیخ‌علی‌شاهی با اشاره به اینکه ایجاد پایانه صادراتی یزد از چند سال پیش در دستور کار قرار گرفته و با وجود صدور مجوزها، این طرح هنوز تکمیل نشده، اظهار امیدواری کرد: با بهره‌برداری از این پایانه و راه‌اندازی آزمایشگاه مرجع، محصولات کشاورزی یزد با برند مشخص، کیفیت بالاتر و ارزآوری بیشتر مستقیما صادر شوند.
شاه بیت محصولات کشاورزی استان
رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد نیز گفت: بخش کشاورزی سهم قابل‌توجهی در تراز تجاری غذا دارد و در این میان، محصولات باغبانی حدود ۴۷ درصد از تولیدات کشاورزی را شامل می‌شوند که دو سوم آن مربوط به پسته است، از این رو پسته، شاه‌بیت صادرات محصولات کشاورزی ایران محسوب می‌شود.
محمدمهدی شطرنجی افزود: استان یزد با داشتن بیش از ۷۰ درصد سطح زیر کشت باغی در محصولات باغبانی و به‌ویژه پسته، ظرفیت بالایی در این بخش دارد که شهرستان‌های خاتم و ابرکوه به تنهایی حدود ۱۸ هزار هکتار باغ پسته در اختیار دارند.
مشکلات صادرات
درباره چالش‌های موجود در روند صادرات پسته نیز مدیر نظارت بر مواد غذایی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی یزد اظهار کرد: یکی از مسائل مهم، اندازه‌گیری آفلاتوکسین بود که خوشبختانه اکنون دستگاه‌های مورد نیاز در آزمایشگاه معاونت غذا و دارو یزد راه‌اندازی شده و نمونه‌برداری و آزمون‌ها در حال انجام است، همچنین فرآیند دریافت گواهی استاندارد ایزو ۱۷۲۵ طی شده و منتظر صدور گواهی نهایی هستیم.
غلامرضا یاسائی با انتقاد از الزام انتقال محموله‌های پسته به انبارهای تحت کنترل استان کرمان برای مرحله دوم آزمایش، افزود: این موضوع هزینه‌های مضاعفی برای صادرکنندگان پسته استان‌های دیگر ایجاد می‌کند، درحالی‌که زیرساخت‌های لازم و انبارهای استاندارد در یزد وجود دارد و باید در این رویه بازنگری شود.
وی ادامه داد: بر اساس دستورالعمل الحاقی، قرار است از شهریور امسال صرفا برخی گواهی‌های خاص ایمنی مواد غذایی مورد پذیرش قرار گیرد، درحالی‌که بسیاری از واحدهای تولیدی و صادرکنندگان دارای گواهی‌های معتبر هستند که همچنان از سوی اتحادیه اروپا پذیرفته می‌شود.
وی در عین حال خاطرنشان کرد: موضوعاتی مانند شرایط ویژه ترمینال‌های پسته نیز از دیگر مواردی است که در صورت پافشاری بر اجرای آن، می‌تواند مشکلاتی برای صادرکنندگان ایجاد کند. ضروری است این موارد در شورای عالی پسته با اولویت‌بندی و همراهی اتاق بازرگانی و انجمن صادرکنندگان مورد بررسی قرار گیرد.
سختگیری در روند صادرات
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی یزد هم با انتقاد از سختگیری‌های نابجا در روند صادرات پسته گفت: الزام انتقال محموله‌ها به استان دیگر و درخواست مجوزهای جدید، مشکلات جدی برای صادرکنندگان ایجاد کرده است و باید در این رویه‌ها بازنگری شود.
حسین پهلوان‌پورافزود: در ماه‌های اخیر سختگیری‌های نابجا در روند صادرات پسته به‌ویژه به اتحادیه اروپا، مشکلات زیادی برای صادرکنندگان ایجاد کرده، یکی از این موارد الزام انتقال محموله‌های پسته به استان کرمان برای نمونه‌برداری دوباره است.
وی افزود: همچنین درخواست صدور مجوزهای جدید برای صادرکنندگان، سختگیری مضاعفی است که به‌ویژه در فصل برداشت و صادرات پسته، فشار زیادی به فعالان این حوزه وارد می‌کند؛ در عین حال تجهیز و راه‌اندازی دستگاه آزمایش آفلاتوکسین در یزد می‌تواند بسیاری از مشکلات موجود را برطرف کند، اما نیاز است وزارت جهاد کشاورزی و اتحادیه اروپا با اعزام هیأت‌های کارشناسی، آزمایشگاه یزد را به‌صورت رسمی تایید کنند تا دیگر نیازی به ارسال نمونه‌ها به استان‌های دیگر نباشد.
با توجه به شرایط بحرانی کم‌آبی و افت منابع آبی زیرزمینی در کشور و به‌ویژه مناطق کویری، توسعه کشت پسته در استان یزد به‌عنوان راهکاری موثر برای مدیریت بهینه آب و افزایش درآمد کشاورزان مطرح شده که نقش مهمی در پایداری کشاورزی منطقه ایفا می‌کند ولی متاسفانه با وجودی که یزد از قطب‌های تولید پسته کشور است اما ارزش صادراتی پسته در این استان پایین است و باید در این خصوص گره‌گشایی شود.
