عمارت تاریخی در حال استفاده به عنوان «پارکینگ خودرو» به موقعیت اصلی خود برمیگردد؟
احیای «کلاه فرنگی» بندرعباس
احیای عمارت کلاه‌فرنگی بندرعباس، فراتر از مرمت یک بنای تاریخی، سرمایه‌گذاری فرهنگی برای احیای حافظه جمعی و هویت مردمی است که قرن‌ها در کنار خلیج‌فارس، نقش‌آفرین تاریخ و اقتصاد ایران بوده‌اند. این عمارت، روایتگر مقاومت، تجارت و معماری جنوب ایران است و احیای آن، گامی بلند در راستای پیوند نسل جدید با ریشه‌های تاریخی خود محسوب می‌شود.
عزم دستگاه‌های اجرایی
مدیر مرکز اسناد تاریخی فرهنگسرای شهرداری بندرعباس با اشاره به پویش راه‌اندازی درخواست بازسازی عمارت کلاه فرنگی گفت: این پویش در فضای مجازی و با هدف لزوم توجه مسوولان مربوط به حفظ و مرمت بنای تاریخی عمارت کلاه فرنگی بندرعباس راه‌اندازی شد.
حسین حسین‌زاده شهابی افزود: انتظار می‌رود در روز‌های پیش رو هرمزگانی‌های بیشتری نیز به پویش بپیوندند. سپهر زارعی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هرمزگان نیز گفت: مالکیت و مدیریت این بنای ۴۰۰ ساله دست‌کم از دهه ۷۰ خورشیدی با مسوولان حوزه علمیه هرمزگان بوده و نیاز است برای بازسازی و مرمت بنا همکاری‌های بین ادارات و بخش‌ها بیشتر شود.
جایگاه عمارت کلاه‌فرنگی
استاندار هرمزگان، با تاکید بر جایگاه فرهنگی و تاریخی عمارت کلاه‌فرنگی، از تشکیل کارگروه ویژه‌ای متشکل از میراث فرهنگی، حوزه علمیه، شهرداری و دستگاه‌های ذی‌ربط برای تعیین تکلیف وضعیت حقوقی و مالکیتی این بنا خبر داد. این گام، شرط لازم و اساسی برای آغاز هرگونه عملیات مرمت و احیاست. محمدآشوری با اشاره به پیوند دیرینه مردم هرمزگان با دریا گفت: توسعه دریاپایه کشور و نقش تاریخی بندرعباس در مبادلات اقتصادی و فرهنگی، در بناهایی مانند عمارت کلاه‌فرنگی معنا می‌یابد.
مرمت این عمارت، نوعی سرمایه‌گذاری فرهنگی برای آینده است تا نسل‌های بعد بدانند این استان چه جایگاهی در شکل‌گیری هویت ملی ایران داشته است. وی با اشاره به گذشته تاریخی این عمارت اظهار کرد: عمارت کلاه‌فرنگی بخشی از مجموعه‌ای بزرگ‌تر از بناهای تاریخی و بازارهای قدیمی بندرعباس بوده است. در دهه ۶۰ برخی از فضاهای پیرامونی تغییر کاربری یافت و بخشی از آن در اختیار حوزه علمیه قرار گرفت، اما این عمارت به‌عنوان تنها بنای باقیمانده از آن دوره، امروز نیازمند توجه جدی و مرمت اساسی است.
آشوری تاکید کرد: فرآیند احیای عمارت کلاه‌فرنگی به‌صورت گام‌به‌گام و با مشارکت مردم، نخبگان و دستگاه‌های اجرایی پیش خواهد رفت. تا زمانی که مسائل حقوقی به‌طور کامل حل‌وفصل نشود، وارد مرحله اجرایی نخواهیم شد، اما به محض رفع این موانع، عملیات مرمت با هدف تبدیل بنا به یک مرکز فرهنگی فعال آغاز می‌شود تا جایگاه تاریخی آن در حافظه مردم بندرعباس احیا شود.
عمارت کلاه‌فرنگی، تنها بازمانده از مجموعه‌ای بزرگ‌تر از بناهای تاریخی بندرعباس، در دوره‌های مختلف کارکردهای اداری، نظامی و فرهنگی داشته و شاهد رویدادهای مهمی از شکوفایی اقتصادی تا مقاومت در برابر استعمار بوده است. مرمت این بنا، تنها بازسازی کالبدی نیست، بلکه بازآفرینی است که می‌تواند به مرکزی فرهنگی و آموزشی برای انتقال تاریخ و هویت به نسل جوان تبدیل شود.
حرکت خودجوش مردم و فعالان فرهنگی هرمزگان در حمایت از این بنا، نشان از آگاهی و مسوولیت‌پذیری جامعه نسبت به میراث تاریخی خود دارد. استاندار هرمزگان این مشارکت مردمی را عاملی کلیدی در تسریع روند احیا دانست.
ورود دستگاه قضایی
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان هرمزگان نیز از ورود دستگاه قضایی به موضوع تعیین تکلیف بنای تاریخی عمارت کلاه فرنگی بندرعباس خبر داد.
محمد شنبه‌زاده با اشاره به برگزاری جلسه‌ای با حضور مدیر حوزه علمیه استان و سرپرست اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری با هدف تعیین تکلیف وضعیت بنای تاریخی عمارت کلاه فرنگی گفت: در این نشست ضمن تبادل نظر درخصوص موضوع ترمیم بنای عمارت کلاه فرنگی بندرعباس، مقرر شد با همکاری ادارات مربوطه تفاهم‌نامه چندجانبه‌ای در این زمینه منعقد شود.در این تفاهم‌نامه، موضوع حریم عمارت، کاربری آن بعد از ترمیم، تعیین زمان بازسازی توسط میراث فرهنگی و نحوه بازدید عموم از این اثر تاریخی مشخص خواهد شد.
وی همچنین با اشاره به وضعیت ممتاز استان هرمزگان در زمینه وجود جاذبه‌های گردشگری تاکید کرد: اداره کل میراث فرهنگی و سایر متولیان دخیل در حوزه گردشگری باید با برنامه‌ریزی و ساماندهی مناسب آثار تاریخی، شرایط لازم را در خصوص حفظ و حراست از این ابنیه فراهم کنند.
حفظ حافظه تاریخی
احیای عمارت کلاه‌فرنگی، پروژه‌ای نمادین در مسیر احیای هویت تاریخی و فرهنگی استان هرمزگان است. این اقدام، با پشتوانه حقوقی شفاف، مشارکت مردمی و عزم دستگاه‌های اجرایی، نه تنها بنایی تاریخی را نجات می‌دهد، که حافظه تاریخی مردمی را زنده می‌کند که همواره نگهبانان فرهنگ و مرزهای ایران زمین بوده‌اند. این اثر به‌عنوان یکی از آثار دیدنی بندرعباس، در سال ۱۳۸۴، با شماره ۱۳۸۳۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
عمارت کلاه فرنگی در دوران شاه سلطان حسین صفوی به مدت ۵۵ سال محل فعالیت کمپانی هند شرقی هلند بوده و از همین بنا در دوران قاجار به‌عنوان مقر حکومتی و در زمان پهلوی به عنوان گمرک استفاده می‌شده است. عمارت کلاه فرنگی در دهه هفتاد خورشیدی نیز مدتی با کاربری خوابگاه حوزه علمیه برادران، مسکونی بود.هم اینک از محوطه بنای عمارت کلاه فرنگی به عنوان توقفگاه موقت خودرو‌ها استفاده می‌شود و ساختمان بنا نیز فرسوده شده و در آستانه تخریب قرار دارد.
