ماجرای آتشسوزیهای عرصههای جنگلی لرستان چیست؟
خطر بالقوه در جنگلهای زاگرس
جنگلهای زاگرس با گستره ۵ تا ۶میلیون هکتار سرچشمه زیست بیش از ۳۰میلیون ایرانی است که این جنگلها در ۳۰ درصد گستره کشور گسترده هستند و اکنون متاثر از تغییرات اقلیمی و دخالتهای انسانی در شرایط سختی قرار دارند که جلوگیری از این اتفاقات علاوه بر فرهنگسازی، نیازمند تجهیز استانهای درگیر به امکانات پیشگیرانه و اطفای حریق پیشرفته است.
جنگلهای زاگرس با رودخانههای پرآب نظیر کارون، کرخه، سیمره، سیروان، زرینهرود، و زایندهرود و همچنین تامین آب سفرههای زیرزمینی نقش بیبدیلی در تضمین زندگی و معیشت جوامع انسانی از شمال غربی ایران تا جنوب در خوزستان ایفا میکنند.
زاگرس با طول بیش از هزار کیلومتر، استانهای آذربایجانغربی، کردستان، لرستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، فارس و بخشی از همدان و مرکزی را در برگرفته است. براساس آمار کمترین سهم از پوشش جنگلی زاگرس، معادل ۵.۴ درصد، به استانهای خوزستان و آذربایجانغربی تعلق دارد و بیشترین سهم مربوط به کهگیلویه و بویراحمد با ۵۷ درصد است.
سهم لرستان از جنگلهای ایران بیش از یکمیلیون و ۲۰۰ هزار هکتار و سالانه اکسیژن ۱۲میلیون نفر را تامین میکنند، تداوم حیات زاگرسنشینان به طور مستقیم مرتبط با حیات و سرزندگی جنگلهای زاگرس است و با توجه به تغییر اقلیم، کاهش بارشها، وجود ریزگردها و گرم شدن هوا حفاظت از جنگلهای استان در اهمیت قرار دارد.
به گفته کارشناسان جنگلهای لرستان بیش از ۲۲میلیون تن اکسیژن تولید میکنند و هر هکتار جنگل میتواند ۶۸ تن غبار را جذب کند که با این اوصاف جنگلهای لرستان در سال بیش از ۶۰میلیون تن گرد و غبار هوا را جذب میکنند. مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: از مجموع یکمیلیون و ۲۰۰ هزار هکتار جنگلهای زاگرس ۴۶۰ هزار هکتار تحت مدیریت این استان قرار دارد.
کامران فرمانپور با تاکید بر اینکه بدون مشارکت مردم حفاظت از محیط زیست امکانپذیر نیست و تفکر و ایده مردمی پیشرو و موفق است، افزود: امسال حریق در مناطق لرستان کمتر و آتشسوزیها کنترل شده بود اما آثار جنگ ۱۲ روزه به زیستگاه سفیدکوه آسیب وارد کرد.
وی اظهار کرد:۹۰۰ هزار هکتار مرتع، ۳۰ درصد تنوع زیستی، ۴۰۰ گونه جانوری و یک هزار و ۷۶۰ گونه گیاهی در لرستان وجود دارد و براین اساس ذخیرهگاه ژنتیک زاگرس است.
مدیرکل حفاظت محیطزیست لرستان گفت: منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرمآباد به عنوان پایگاه پایلوت اطفای حریق در زاگرس انتخاب شده است.
فرمانپور اظهار کرد: بر اساس برنامهریزیهای سازمان حفاظت محیط زیست برای اطفای حریق جنگلهای زاگرس منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرمآباد و پارک ملی «بمو» به عنوان پایلوت اطفای حریق در نظر گرفته شده است. وی با بیان اینکه منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرمآباد با وسعتی بیش از ۷۰ هزار هکتار منطقهای کوهستانی و جنگلی است، ادامه داد: با توجه به حریقهای این منطقه و همکاری معاونت محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان، سفیدکوه به عنوان پایلوت اطفای حریق معرفی شد.
مدیرکل حفاظت محیطزیست لرستان تاکید کرد: حفظ و حراست منطقه زاگرس در اولویت برنامههای سازمان حفاظت محیطزیست قرار دارد و در حوزه آتشسوزی جنگلها و مراتع بر این منطقه تمرکز شده است.
فرمانپور با اشاره به هوشمندسازی مناطق تحت مدیریت ادامه داد: سازمان حفاظت محیطزیست به دنبال هوشمندسازی مناطق است تا واکنشها برای حفاظت مناطق تسریع شود. وی با اشاره به تخصیص اعتبارات در حوزه اطفای حریق اضافه کرد: تلاش میشود تشکلهای زیست محیطی و سمنهای فعال در حوزه اطفای حریق و جوامع محلی تجهیز شوند تا در زمان آتشسوزیها با استفاده از تجهیزات مورد نیاز اقدامات به موقع انجام شود.
مدیرکل حفاظت محیطزیست لرستان گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون ۳۲ مورد آتشسوزی در سطح مناطق تحت مدیریت استان گزارش شده که از این تعداد ۶ مورد آتشسوزی کاه و کلش بود و همچنین ۲۰هکتار از منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرم آباد دچار خسارت آتشسوزی شد. فرمانپور با اشاره به اینکه منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرمآباد یکی از زیستگاههای غنی حیاتوحش در این استان است، افزود: به دلیل سختگذر و مرتفع بودن بخشهایی از حاشیه منطقه، عملیات اطفا با دشواری انجام گرفت اما نهایتا با تلاش نیروهای اعزامی قبل از اینکه به سایر مناطق سرایت کند مهار شد.
وی درباره اطفای حریق در سطح مناطق استان ادامه داد: در این راستا با تشکیل گروههای ویژه به محض وقوع آتشسوزی در کمترین زمان ممکن اطفا انجام گرفت و بر این اساس با برآورد خسارت وارد شده و اعلام نیازهای تجهیزاتی، مقرر شد بودجه مورد نیاز برای مقابله و پیشگیری در اختیار این اداره کل قرار گیرد.
مدیرکل حفاظت محیطزیست لرستان گفت: طی سال جاری با پیگیریهای انجام شده اعتبارات ملی بسیار خوبی در حوزه اطفای حریق با توجه به رویکرد جدید دولت و سازمان حفاظت محیط زیست به استان اختصاص یافت. فرمانپور با اشاره به تخصیص اعتبارات بیسابقه در حوزه پیشگیری از حریق افزود: حدود ۴۰۰ گونه جانوری در لرستان شناسایی شده و ۳۰ درصد تنوع زیستی کشور در این استان وجود دارد که تدابیر لازم برای حفاظت از این گونهها با تامین اعتبارات مورد نیاز در دستور کار قرار دارد. وی با بیان اینکه ۱۹ پاسگاه محیط بانی در لرستان فعال است، ادامه داد: در سطح مناطق تحت مدیریت چهارگانه استان ۱۹ پاسگاه محیطبانی دائم با حضور ۱۲۰ محیط بان فعال است، پایان اسفند ماه به منظور حفاظت هر چه بیشتر از سمندر لرستانی یک پاسگاه سیار و تابستان نیز در راستای جلوگیری از ورود دام به مراتع، پاسگاه دیگری فعال خواهد شد.
مدیرکل حفاظت محیطزیست لرستان گفت: امسال وسعت آتشسوزی در مناطق تحت مدیریت این استان ۱۵۲ هکتار برآورد و پنج هزار هکتار از منطقه سفید کوه خرمآباد نیز در جنگ ۱۲ روزه دچار حریق شده است.
فرمانپور اظهار کرد: همچنین با توجه به اینکه تنش آبی، چشمهها را در سطح مناطق خشک کرد آبشخورهای جدید در حاشیه سفیدکوه خرمآباد ایجاد شد. مدیرکل مدیریت بحران لرستان نیز گفت: تعداد حریقها در لرستان امسال ۷۵ درصد کاهش داشته و این در حالی است که استانهای زاگرسنشین همچنان فاقد بالگرد اطفای حریق هستند و بدون تقویت تجهیزات و نگاه پیشگیرانه، امکان حفاظت مطلوب از جنگلها وجود ندارد.
مهدی پازوکی با اشاره به نقش تاثیرگذار مردم و فعالان محیط زیست در اطفای حریق گفت: مردم نخستین و موثرترین عوامل در مهار آتشسوزیها هستند و به این منظور باید تشکلها و گروههای محلی مردمی را در این حوزه توانمند و تامین تجهیزات کرد.
وی افزود: امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی دستگاههای متولی مانند محیط زیست، منابع طبیعی، مدیریت بحران، شهرداریها و دهیاریها ظرفیت محدودی دارد بنابراین توجه ویژه به بخش مردمی ضرورتی اجتنابناپذیر است.
پازوکی با اشاره به اینکه در سالهای گذشته بارها درخواست شده بود تفاهمنامههایی با بخش خصوصی، مجموعههای مردمی و دیدهبانان محلی منعقد شود، ادامه داد: توجه کافی به این موضوع نشد و همین مساله باعث شد در بسیاری از موارد، تا زمان اطلاعرسانی گسترده، بخش زیادی از جنگلها طعمه حریق شود.
مدیرکل مدیریت بحران لرستان، کاهش چشمگیر آتشسوزیها در سال جاری را نتیجه بهرهگیری از ظرفیتهای مردمی دانست و گفت: امسال با همین تغییر رویکرد، شاهد کاهش ۷۵ درصدی تعداد حریقها بودیم. وی با اشاره به رویکرد جدید مدیریت بحران کشور تصریح کرد: پس از ابلاغ قانون مدیریت بحران، رویکرد سازمان کاملا پیشگیرانه شده اما متاسفانه نگاه بودجهای در کشور همچنان پیشگیرانه نیست و اعتبارات عمدتا به زمان وقوع حادثه و پس از وقوع بحران اختصاص مییابد.
پازوکی کمبود جدی تجهیزات را یکی از چالشهای اصلی استان برشمرد و افزود: در استانهای زاگرسنشین بالگرد امدادی و خودروهای شاسیبلند به اندازه کافی نیست در حالی که تجهیزات فردی و انفرادی نداریم و ۲ سال قبل یکی از نیروهای منابع طبیعی در حریق بام لرستان به دلیل کمبود امکانات جان خود را از دست داد.
