چالش دفاع در برابر تهدیدات هیبریدی
سایه پهپادها بر فراز اروپا
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد-محمدامین مکرمی؛ شش مورد مشاهده پهپاد در نزدیکی فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی دانمارک طی یک هفته گذشته، بدون شناسایی یا سرنگونی هیچ‌کدام، انتقادهای شدیدی را متوجه دولت این کشور کرده است. نخست‌وزیر مته‌فردریکسن، با آنکه دخالت روسیه را در حادثه اخیر فرودگاه کپنهاگ رد نکرد، اما تصریح کرد که هویت عاملان همچنان نامشخص است. همزمان، مسکو هرگونه دخالت را قویا تکذیب کرده است.
این در حالی است که در ماه جاری، ناتو چندین بار در کشورهای خط مقدم با پرواز پهپادها و جنگنده‌های روسی مواجه شد. لهستان، رومانی و استونی به طور مستقیم با ورود پهپادها و هواپیماهای روسی به حریم هوایی خود واکنش نظامی نشان دادند. با این حال، رخدادهای دانمارک از آن جهت اهمیت دارد که این کشور خارج از مرزهای شرقی ناتو قرار دارد و تا پیش از این کمتر در معرض چنین تهدیداتی قرار گرفته بود.
وزیر دفاع دانمارک، ترولس لوند پلسن، اعلام کرده که پهپادها احتمالا از کشتی‌هایی در دریای بالتیک پرتاب شده‌اند. او اذعان کرده است که حتی با سرمایه‌گذاری‌های اخیر کپنهاگ در سامانه‌های پدافند هوایی میان‌برد و دوربرد و خرید موشک‌های جدید، هنوز هیچ راه‌حلی قطعی برای حذف تهدید پهپادها وجود ندارد. به همین دلیل، دانمارک در حال همکاری نزدیک با اوکراین است تا از تجربیات این کشور در مقابله با پهپادها استفاده کند. اوکراین با تکیه بر فناوری‌های ارزان‌قیمت، از حسگرهای صوتی تا پهپادهای رهگیر، توانسته است الگوهای نوینی از دفاع ضد دِرون ارائه دهد.
در دانمارک، پهپادها عمدتا بر فراز فرودگاه‌های غیرنظامی و پایگاه‌های هوایی دیده شدند؛ نقاطی که در صورت هرگونه اقدام متقابل، خطر آسیب به هواپیماهای مسافربری یا مناطق مسکونی نیز وجود داشت. همین نگرانی باعث شد مقامات امنیتی با وجود توانایی فنی، از ساقط کردن پهپادها خودداری کنند. این رویکرد البته با انتقاد مخالفان سیاسی روبه‌رو شد که دولت را به ناتوانی و بی‌عملی متهم کردند.
چالش اصلی اروپا در این حوزه «عدم تقارن هزینه‌ها» است. پهپادهای کوچک و ارزان‌قیمت که با کمتر از ۲۰ هزار دلار تهیه می‌شوند، می‌توانند خسارت‌های بزرگی ایجاد کنند؛ در حالی که دفاع از آن‌ها نیازمند موشک‌هایی با قیمت چندصد هزار دلار یا استفاده از جنگنده‌های گران‌قیمت است. این اختلاف فاحش موجب شده که کارشناسان از "بازی موش و گربه‌ای پرهزینه و بی‌پایان" سخن بگویند.
افزون بر آن، دامنه اهداف بالقوه بسیار گسترده است؛ از فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی گرفته تا خطوط لوله، نیروگاه‌ها، بیمارستان‌ها و ساختمان‌های دولتی. همین تنوع باعث می‌شود تأمین امنیت همه نقاط عملا غیرممکن باشد. اتحادیه اروپا نیز در گزارش‌های رسمی اذعان کرده که برخورد پهپاد با هواپیما می‌تواند پیامدهای فاجعه‌باری داشته باشد و به همین دلیل مدیران فرودگاه‌ها غالبا ناچار به توقف پروازها می‌شوند؛ امری که خود می‌تواند هدف مهاجمان برای ایجاد اختلال گسترده باشد.
در نهایت، این حوادث بار دیگر نشان داد که اروپا با تهدیدات هیبریدی روبه‌روست؛ تهدیداتی که نه جنگ تمام‌عیار است و نه صرفا خرابکاری محدود، بلکه ترکیبی از هر دو. فردریکسن در پایان هشدار داده است که روسیه در تلاش است با ابزارهای متنوع، از جنگ مستقیم تا عملیات سایبری و حملات پهپادی، بنیان‌های امنیتی اروپا را متزلزل کند.//
