آیا «نوشتن» در حال انقراض است؟
ارتباطات فست‌فودی نسل زد
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد-فاطمه زارع‌پور نبیل؛ بیش از ۵ هزار سال است که انسان‌ها قلم به دست می‌گیرند و نوشتار در قلب ارتباط انسانی قرار داشته است. دست‌خط به انسان‌ها امکان انتقال داستان‌ها و تاریخچه‌های خانوادگی را از نسلی به نسلی دیگر داده بود. حال با ورود به عصر فناوری، این مهارت ضروری به ویژه در میان نسل زد در حال فراموشی است.
البته قابل درک است که نسل بومیان دیجیتال با تایپ بر صفحات لمسی و نورانی، احساس راحتی بیشتری داشته باشد. گوشی و رایانه، همراهان همیشگی این نسل از مراحل ابتدایی آموزش تا فرا گرفتن حرفه شغلی است؛ قابل ذکر است برنامه‌نویسی یکی از محبوبترین فرصت‌های شغلی برای این نسل محسوب می‌شود. کد زدن و برنامه‌نویسی هم تنها مهارتی که لازم ندارد تمرین خطاطی و خوش‌خط بودن است.
در مطالعه جامعی که توسط دانشگاه استاوانگر انجام داد نشان داد حدود 40 درصد از جوانان نسل زدی، برای قلم به دست گرفتن با چالش مواجه‌اند. زمانی که نزدیک به نیمی از افراد در تمرین یک مهارت باستانی به مشکل می‌خورند می‌توان نتیجه گرفت که این تغییر بیش از صرفا تغییر ابزار است. نسل زد اولین نسلی نیست که برخودار از امکان تایپ کردن است؛ ترک قلم را می‌توان نشانی از تغییر اساسی در نحوه تعامل و پردازش اطلاعات دید.
در جهان پر سرعت امروز، راه‌های ارتباطی بیش از هر زمانی گسترش یافته‌اند و دیگر حتی لازم نیست زحمت فرستادن قطعه موسیقی را از طریق برنامه پیام‌رسان برای دوستتان بکشید؛ اسپاتیفای در آخرین به‌روزرسانی امکان ارسال آهنگ به پروفایل‌های شخصی را اضافه کرده است. البته در عصر memeها و گیف‌های معروف چه احتیاجی به پیام فرستادن است؟ گویی مخفف کلمات و استفاده از ایموجی کافی نبوده است. اگرچه هر کدام از این موارد ارتباط را سریع و آسان می‌کند، اما باعث از دست رفتن غنا و وضوح پیام‌های نوشتاری می‌شود.
مطالعه‌ای از آدری وان درمیر نروژی در سال 2024 نشان داد که نوشتن با دست انسجام فکری را افزایش می‌دهد و منجر به بهبود پردازش اطلاعات و عملکرد شناختی می‌شود. دست‌خط نه‌تنها یک مهارت کاربردی است؛ بلکه بازتابی از شخصیت نیز هست. نوشتن بر روی کاغذ به افراد امکان می‌دهد احساسات و تخیلاتی را منتقل کنند که در ارتباطات الکترونیکی قابل‌انتقال نیستند. فراموشی نوشتن با دست می‌تواند نسل زد را از لحظات ارزشمندی در نزدیک شدن به دیگران با استفاده از قدرت کلمات و ادبیات محروم کند. به اپیدمی جهانی افسردگی در این نوشتار اشاره نمی‌شود، به عهده مخاطب است.
با گذار بیشتر جامعه به عصر دیجیتال، ایجاد تعادل بین پیشرفت‌های فناوری و مهارت‌های سنتی مانند دست‌خط حیاتی است. مربیان، والدین و سیاست‌گذاران باید راه‌هایی برای ادغام تمرین دست‌خط در آموزش مدرن کشف کنند تا اطمینان حاصل شود که این مهارت حیاتی به فراموشی سپرده نشود.
