بازسازی یا تجزیه تدریجی؟
طرح مناقشه‌برانگیز «غزه نو»
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد- محمد امین مکرمی؛ طرح تازه‌ای که واشنگتن و تل‌آویو آن را راهی برای بازسازی نوار غزه پس از جنگ معرفی کرده‌اند، با مخالفت شدید کشورهای عربی روبه‌رو شده است. پیشنهاد موسوم به «غزه نو» قرار است در بخش تحت کنترل ارتش اسرائیل اجرا شود و به گفته مقامات آمریکایی، هدف آن ایجاد مناطق غیرنظامی و قابل‌زیست برای فلسطینیان است. اما تحلیلگران منطقه‌ای این طرح را تلاشی برای تحکیم تقسیم سرزمینی و تداوم اشغال تعبیر می‌کنند.
از زمان اجرای آتش‌بس میان اسرائیل و حماس، که با میانجیگری آمریکا برقرار شد، نوار غزه عملا به دو بخش تقسیم شده است: بخش غربی که بیشتر جمعیت فلسطینی در آن سکونت دارند و همچنان تحت نفوذ حماس است، و بخش شرقی که کنترل آن در دست ارتش اسرائیل قرار دارد. ویرانی گسترده بر اثر حملات دو‌ساله اسرائیل موجب شده بازسازی این منطقه به اولویت مشترک کشورهای غربی و عربی بدل شود، اما اختلاف در چگونگی و محدوده اجرای آن، روند تصمیم‌گیری را متوقف کرده است.
جرد کوشنر، داماد دونالد ترامپ و از طراحان طرح ۲۰بندی آتش‌بس، از جمله چهره‌هایی است که ایده آغاز بازسازی از بخش اسرائیلی غزه را مطرح کرده است. او مدعی است که چنین اقدامی می‌تواند به فلسطینیان «مدلی جایگزین» در برابر حاکمیت حماس ارائه کند و فرصت اشتغال و مسکن فراهم آورد. اما به گزارش فایننشال‌تایمز، این دیدگاه در جهان عرب و اروپا به‌عنوان اقدامی برای ایجاد «مرز دائمی» در غزه و مشروعیت‌بخشی به اشغال تلقی شده است.
ایمن صفدی، وزیر خارجه اردن، هشدار داده است که «غزه یکپارچه است و بخشی از سرزمین فلسطین به شمار می‌آید» و نباید اجازه داد مرز موقتی به وضعیتی دائمی تبدیل شود. از نگاه کشورهای عربی، اجرای طرح بازسازی در مناطق تحت کنترل اسرائیل، خطر تجزیه سیاسی و اجتماعی غزه را در پی دارد و تصویری از همکاری عرب‌ها در تثبیت اشغال به نمایش می‌گذارد. یکی از دیپلمات‌های عرب نیز گفته است: «ظاهر ماجرا چنین خواهد بود که ما در حال ساختن غزه‌ای برای اسرائیل هستیم، نه برای مردم فلسطین.»
در قاهره نیز نگرانی‌ها حول احتمال تمرکز پروژه در رفح افزایش یافته است. مقامات مصری بیم دارند تمرکز بازسازی در جنوب غزه، مقدمه‌ای برای اسکان موقت فلسطینیان و در نهایت، انتقال اجباری آنان به خاک مصر باشد—موضوعی که برخی اعضای تندرو کابینه نتانیاهو در ماه‌های گذشته آشکارا از آن حمایت کرده‌اند.
با وجود حمایت بخشی از محافل سیاسی در واشنگتن، کارشناسان امنیتی اسرائیل نیز نسبت به عملی بودن طرح تردید دارند. مایکل میلشتاین، مقام سابق اطلاعاتی اسرائیل، معتقد است چنین طرحی تکرار همان سیاست‌هایی است که پیش از جنگ نیز در قالب «حباب‌های امن» و طرح‌های اقتصادی محدود اجرا شد و در نهایت به فروپاشی ۷ اکتبر منتهی گردید.
حتی برخی دیپلمات‌های غربی نیز می‌گویند بازسازی تحت اشغال نظامی نه از نظر سیاسی و نه از نظر انسانی امکان‌پذیر نیست. دن شاپیرو، سفیر پیشین آمریکا در اسرائیل، می‌گوید: «این تصور که بتوان در سایه ارتش اسرائیل غزه‌ای متفاوت و آبادتر ساخت، شاید از نظر تئوریک جذاب باشد، اما از نظر واقعیت‌های میدانی و تمایل جمعیت، غیرواقعی است.»
در حالی که آمریکا طرح «غزه نو» را مقدمه بازسازی می‌خواند، مخالفان آن هشدار می‌دهند که این پروژه در عمل می‌تواند به گامی دیگر در مسیر تجزیه تدریجی سرزمین فلسطین بدل شود—تغییری که نه ثبات منطقه را تقویت می‌کند و نه چشم‌اندازی برای صلح واقعی باقی می‌گذارد.//
