در سال ۱۴۰۴ با حذف ارز نیمایی و تمرکز کامل بانک مرکزی بر نرخ توافقی، سیاست ارزی کشور وارد مرحلهای تازه شده است. هرچند این اقدام با هدف شفافیت و کاهش رانت ارزی انجام شد، اما افت ۱۸ درصدی تامین ارز و کاهش ۲۳ درصدی عرضه در بخش تجاری، فشار قابلتوجهی بر نرخ دلار و انتظارات تورمی وارد کرده است.
«دنیایاقتصاد» چرایی افزایش خالص مطالبات اقتصادی از خارج را بررسی کرد؛
در سهماه نخست ۱۴۰۴ خالص حساب سرمایه ایران به منفی ۸.۹میلیارد دلار رسیده است. این رقم در مقایسه با روند بلندمدت این متغیر، کمسابقه به نظر میرسد. بررسیها نشان میدهد منفی شدن خالص حساب سرمایه در سالهایی که صادرات نفت بالا بوده، ناشی از عدم امکان انتقال درآمدهای نفتی به داخل است.
در کمتر از یک دهه، چین به قلب تپنده انقلاب انرژی پاک جهان تبدیل شده است؛ انقلابی چنان گسترده که ابعادش درکناپذیر به نظر میرسد. این کشور تا پایان سال گذشته میلادی نزدیک به ۸۸۷ گیگاوات ظرفیت خورشیدی نصب کرده که تقریبا دو برابر مجموع اروپا و آمریکا است. در سال۲۰۲۴، صنایع چینی برای ساخت توربینهای بادی و پنلهای خورشیدی ۲۲میلیون تن فولاد مصرف کردند؛ رقمی که اگر در قالب سازهای عمرانی بیان شود، معادل ساخت پل گلدنگیت در هر روز کاری سال خواهد بود.
تورم مزمن و بالا، به مهمترین چالش ساختاری اقتصاد ایران در دهههای اخیر تبدیل شده است؛ چالشی که نهتنها قدرت خرید خانوارها را بهشدت تضعیف کرده، بلکه افق تصمیمگیری و سرمایهگذاری را نیز کوتاه مدت و نامطمئن ساخته است. بررسیها نشان میدهد مهار پایدار تورم تنها در صورتی ممکن است که سه ضلع کلیدی سیاستگذاری اقتصادی بهصورت همزمان و هماهنگ عمل کنند: اصلاح نظام بانکی، اصلاح ساختار بودجه و ایجاد ثبات ارزی. درحالیکه در برخی دورهها تمرکز بر یک ضلع از این مثلث موجب نادیدهگرفتن اضلاع دیگر شده، تجربه نشان میدهد هرگونه تعلل یا ناترازی در یکی از این حوزهها، آثار سیاستهای ضدتورمی در حوزههای دیگر را خنثی میکند. ناترازیهای بانکی و کسریهای مزمن بودجه از یکسو موجب رشد سریع نقدینگی شده و از سوی دیگر، بیثباتی ارزی و انتظارات تورمی را تشدید کرده است. ترکیب این سه متغیر، دینامیکی خودافزا را برای تداوم تورم مزمن در اقتصاد ایران شکل داده است. ازاینرو، اجرای اصلاحات هماهنگ در سه ضلع یادشده میتواند گام نخست برای خروج از چرخه تورم مزمن باشد.
ارزهای دیجیتال، بهویژه رمزارزها، بهتدریج به یکی از بخشهای مهم بازارهای مالی ایالات متحده و جهان تبدیل شدهاند. ده سال پیش، ارزش کل بازار رمزارزها حدود ۵میلیارد دلار بود؛ اما امروز این رقم به حدود ۳.۹تریلیون دلار رسیده است.