بازی مسکو در منطقه خاکستری
گزارش‌ها از نقض حریم هوایی لهستان و رومانی توسط پهپادهای روسی خبرمی‌دهند و مسکو با اتهام تحریک اعضای ناتو روبه‌رو شده است. بسیاری از مقامات ارشد امنیتی و کارشناسان هشدار می‌دهند که این وضعیت می‌تواند به سناریویی وخیم منجر شود: کشیده شدن پای ائتلاف ناتو به رهبری آمریکا و روسیه به یک درگیری گسترده‌تر در سراسر اروپای شرقی. منطقه‌ای راهبردی که در دوران جنگ سرد، خود میدان رقابت و زورآزمایی میان مسکو و واشنگتن بود.
هرچند ترامپ در ابتدا احتمال داد که پرواز پهپادهای روسی بر فراز لهستان صرفا «یک اشتباه» بوده، اما دیگران، از جمله رادوسلاو سیکورسکی، وزیر خارجه لهستان، این توجیه را نپذیرفتند. او گفت: «شاید باور کنید که یکی دو پهپاد از مسیر منحرف شده باشند، اما ۱۹ اشتباه در یک شب و طی هفت ساعت؟ نه، من چنین چیزی را باور نمی‌کنم.» حالا که بیش از سه سال و نیم از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین می‌گذرد، پهپادها به یکی از بازیگران اصلی جنگ تبدیل شده‌اند و هر دو طرف از این پرنده‌های بدون سرنشین برای حملات عمیق به خاک یکدیگر بهره می‌برند. اما هفته گذشته، به نظر می‌رسد پهپادهای روسی از یک خط قرمز عبور کردند.
آلیستر ادگار، استاد علوم سیاسی در دانشگاه ویلفرید لوریر کانادا، به شبکه TRT World می‌گوید که ورود پهپادهای روسی به حریم هوایی لهستان «تصادفی» نبوده است. ادگار که سابقه فعالیت در نهادهای وابسته به سازمان ملل را دارد، معتقد است: «اگرچه هدف این پهپادها حمله نظامی نبود، اما روسیه همزمان مشغول تحریک، آزمودن واکنش ناتو و شناسایی لایه‌های دفاعی احتمالی این ائتلاف است.»
روسیه که زیر باران انتقادات قرار گرفته، انگشت اتهام را در ماجرای پهپادهای رومانی به سوی اوکراین نشانه رفته و کی‌یف را به اجرای یک عملیات «پرچم دروغین» برای بی‌اعتبار کردن کرملین متهم کرده است. سرگئی مارکوف، یک چهره دانشگاهی برجسته و مشاور سابق ولادیمیر پوتین، برای رد این ادعاها به استدلال‌های خود غربی‌ها متوسل می‌شود. او در گفت‌وگو با TRT World می‌پرسد: «اگر روسیه، آن‌طور که رسانه‌های غربی می‌گویند، در جنگ اوکراین با تلفاتی سنگین در حال شکست است، پس چرا باید بخواهد جنگ را به نقاط دیگر اروپا بکشاند؟» او تاکید می‌کند که مسکو هیچ منفعتی در تحریک کشورهای عضو ناتو نمی‌بیند.
افزایش تنش‌ها
روسیه همیشه بلندپروازی اوکراین برای پیوستن به ناتو را یک تهدید امنیتی برای خود دیده است، زیرا نگران است که با این اتفاق، نیروهای این پیمان نظامی به مرزهایش برسند. حالا که امید اوکراین برای عضویت در ناتو به دلیل جنگ معلق مانده، روسیه معتقد است که کی‌یف می‌کوشد شرایطی را فراهم کند تا پای ناتو را مستقیما به جنگ باز کند. مارکوف برای اثبات این دیدگاه، سناریوی مسکو درباره پهپادهای لهستان را این‌گونه توضیح می‌دهد: «این پهپادهای ساخت روسیه، توسط خود اوکراینی‌ها و با استفاده از نمونه‌های غنیمتی، در یک عملیات پرچم دروغین به خاک لهستان فرستاده شدند.» به گفته او، «اوکراین با تحریک لهستان و دیگر اعضای ناتو، می‌خواهد آنها را وارد جنگ با روسیه کند و همزمان فضایی سیاسی بسازد تا بتواند سلاح‌های پیشرفته‌تری از غرب دریافت نماید.»
مارکوف، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین را به توطئه علیه روسیه متهم می‌کند و مدعی است که لهستان نیز در این بازی دست داشته است. او با اشاره به یک نقص بزرگ در روایت طرف مقابل می‌پرسد: «چرا هیچ‌کدام از این پهپادها حامل مواد منفجره نبودند؟» اما لهستان که سابقه‌ای طولانی از تنش با روسیه دارد، در مورد نیت مسکو هیچ تردیدی به خود راه نمی‌دهد. وزارت خارجه این کشور اعلام کرد که سه یا چهار فروند از ۱۹ پهپاد روسی را سرنگون کرده است؛ اتفاقی که برخی تحلیلگران آن را نشانه عدم آمادگی کامل پدافند هوایی لهستان دانستند.
روسیه چه هدفی را دنبال می‌کند؟
آلیستر ادگار، تحلیلگر سیاسی، معتقد است روسیه چندین هدف را از این اقدامات دنبال می‌کند؛ از جمله اینکه توجه و منابع اعضای اروپایی ناتو را، دست‌کم به طور موقت، از حمایت اوکراین منحرف کرده و آنها را وادار به دفاع از دیگر کشورهای اروپای شرقی کند.
او این استراتژی را «فرستادن بالن آزمایشی» برای درگیر کردن رقبا در «درگیری‌های منطقه خاکستری» توصیف می‌کند؛ یعنی عملیات‌هایی که رسما جنگ نیستند اما ماهیت خصمانه دارند.
ادگار می‌گوید: «پوتین تا جایی که بتواند فشار خواهد آورد… ناتو هرگز اولین ضربه را مستقیما به روسیه نخواهد زد. بنابراین، تنها یک اقدام نظامی آشکار از سوی روسیه علیه یک عضو ناتو می‌تواند «رویارویی» را به «جنگ مستقیم» تبدیل کند. پوتین کاملا مایل به تشدید رویارویی است، اما نه ورود به یک جنگ تمام‌عیار.»
با‌این‌حال، به گفته دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، ناتو از قبل «در جنگ با روسیه است» و «عملا در این جنگ دخالت دارد». او با اشاره به بحران اوکراین و تنش‌ها در اروپای شرقی افزود که این وضعیت «کاملا واضح» است و «نیازی به اثبات ندارد».
* نویسنده تحریریه در شبکه تی‌آر‌تی ورد
