مبارزه با سایه تورم
بدیهی است که این اقدامات تاثیری بر قد و وزن شما نمی‌گذارد و مسافت طی‌شده تا محل کار را تغییر نمی‌دهد. تصمیم جدید مجلس برای حذف ۴ صفر از پول ملی نیز وضعیت متفاوتی ندارد و به غیر از اندک هزینه‌های مربوط به عملیات حسابداری، قرار نیست چیزی از واقعیت‌های اقتصاد ایران را تغییر دهد. واضح است که افت ارزش پول ملی و آثار متعاقب آن را نمی‌توان با تغییر یکی از پیامدها از بین برد؛ به بیان دیگر، علت با تغییر معلول از بین نمی‌رود. پیش‌تر، رشد تکنولوژی به کمک سیاستگذار آمده بود تا افت ارزش پول ملی، چندان تجسم نیابد و به تصویر کشیده نشود. اکنون نیز سیاستگذار دیگر بروز عینی تورم در قالب افزایش صفرهای حساب‌های بانکی را هدف قرار داده است. با این حال باید یادآور شد که با این‌گونه اقدامات نمی‌توان بیماری تورم را علاج کرد.
چهره اسکناسی تورم
یکی از همزمانی‌های قابل‌توجه در اقتصاد ایران، فراگیرشدن کارت‌های بانکی و جهش‌های ارزی بود. کارت‌های بانکی، به رقیب اصلی اسکناس‌های بانکی تبدیل شد و مزیت‌هایی چون سهولت پرداخت، حمل‌ونقل آسان و نگهداری راحت‌تر، جایگزینی پول کاغذی را تسریع کرد. این جایگزینی باعث شد یکی از تصاویر تورم بالا در ایران تا حد زیادی پنهان بماند. در دهه ۹۰ شمسی، تورم کشور از میانگین ۲۰درصدی خود فراتر رفت و رشد سطح قیمت‌ها شدت گرفت.
افزایش حجم اسکناس‌های در حال مبادله یکی از پیامدهای این وضعیت است. با‌این‌حال، به لطف کارت‌های بانکی، این تصویر نامطلوب تورم نمایان نشد.
برای مثال، در سال ۱۳۹۰، دلار حدود هزار تومان و سطح برداشت نقدی از خودپردازها ۲۰۰هزار تومان بود. یعنی این امکان وجود داشت که معادل ۲۰۰دلار وجه نقد از خودپرداز دریافت کرد.
هم اکنون، بعد از ۱۴ سال، سطح برداشت ریالی همان ۲۰۰هزار تومان باقی مانده است و برداشت معادل ۲۰۰دلار وجه از خودپرداز، به بیش از ۱۰۰ مرحله تلاش نیاز دارد. این همان چهره‌ای از تورم است که به لطف گسترش نقل و انتقالات غیرحضوری، و گسترش استفاده از کارت‌های بانکی و حساب‌های اینترنتی پنهان مانده است.
صفرهای مزاحم
گرچه اقتصاد ایران به لطف کارت‌های بانکی از هزینه قابل‌توجه چاپ اسکناس‌های جدید و تصویر ناخوشایند مبادله با حجم قابلتوجهی اسکناس در امان ماند، اما تورم در حساب‌های بانکی نیز خود را نشان می‌دهد. افزوده شدن صفرهای جدید به حساب‌های بانکی، یکی از آثار تورم است.
به نظر می‌رسد سیاستگذار تصمیم گرفته این دومین پیامد ناخوشایند تورم را نیز از دیدگان پنهان کند. با این حال باید توجه داشت که این کار اثر واقعی بر وضعیت اقتصادی نخواهد داشت و شاید اندکی از هزینه‌های حسابداری بکاهد.
البته ایران تنها نیست. حذف صفر در جهان مسبوق به سابقه است. تجارب جهانی نکته قبلی را تایید می‌کند که حذف صفر به‌خودی‌خود فاقد تاثیر اقتصادی است و تنها به‌عنوان اقدام مکمل در سیاست‌های کنترل تورم می‌تواند معنا داشته باشد. بر این اساس، برزیل را می‌توان رکورددار حذف صفر از پول ملی دانست. این کشور در 6 مرحله 18صفر از پول ملی خود را حذف کرد. آرژانتین دیگر کشوری است که بیش از 10 صفر از پول ملی خود را حذف کرده است. جدول، نمونه‌های دیگر از حذف صفر از پول ملی را نشان می‌دهد. برخی از این کشورها همچنان با تورم‌های بالادست و پنجه نرم می‌کنند و برخی، دیگر با تورم مواجه نیستند.
* دبیرسرویس اندیشه
