جنبش اعتراضی نپال
پانده در مصاحبه‌ای با تلویزیون محلی گفته بود: «این خشم علیه یک حزب یا رهبر خاص نیست، بلکه علیه کل سیستم است.» یکشنبه، روز پیش از تجمع برنامه‌ریزی‌شده‌شان، پانده و ۲۵ نفر دیگر از جوانان نپالی برای هماهنگی‌های لازم مانند مجوزها، تامین آب و بروشورها، در محل اعتراض گرد هم آمدند. آنها در آستانه یک قیام نسلی بودند، حتی اگر هنوز خودشان به آن پی نبرده بودند. ساعت ۹ صبح دوشنبه، نزدیک به ۴هزار نفر در میدان مایتگار ماندالا در قلب کاتماندو گرد هم آمدند. آنها همراه با آهنگ‌های میهن‌پرستانه رقصیدند و پلاکاردهای دست‌سازشان را بالا بردند: «میم‌های ما، قوانین ما» و «این نسل آنچه والدینمان تحمل کردند، تحمل نخواهد کرد.» پانده توضیح داده بود: «همه‌چیز خیلی آرام و زیبا بود.» و ۳۶ ساعت بعد، دولت سقوط کرد و پایتخت در آتش می‌سوخت.
این قیام آخرین نمونه از مجموعه‌ای از جنبش‌های جوانان در سراسر جنوب آسیا بود که علیه وضع موجود قیام کردند و دولت‌ها را از داکا تا کلمبو ساقط کردند. آمرِت کومار میشرا، وکیل ۲۸ساله و یکی از معترضان که علیه ممنوعیت شبکه‌های اجتماعی به دیوان عالی شکایت کرده بود، گفت: «آنچه در بنگلادش، سری‌لانکا و اخیرا اندونزی رخ داد، ما را برای بلند کردن صدایمان در نپال الهام بخشید.»
بی‌نظمی‌های دوشنبه به سرعت از پایتخت فراتر رفت. رانجانا کامی که در شهر غربی دانگ اعتراض کرد، گفت: «همین سیاستمداران وقتی من کودک بودم، در قدرت بودند و حالا که ۲۲ سال دارم، هنوز همان‌جا هستند؛ بدون تغییر، بدون پاسخگویی و فاسد.» او افزود که در منطقه‌اش افراد محلی مرتبط با سیاست برای انجام کارهای ساده مانند صدور مدارک شهروندی رشوه می‌گیرند.
آسال کومار داهال ۱۹ساله، که پس از دیدن پست‌های شبکه‌های اجتماعی به اعتراضات پیوست، گفت از فساد گسترده خسته شده است. او گفت دوستش که با مقامات در ارتباط بود، توانسته ظرف یک هفته گواهینامه رانندگی بگیرد، درحالی‌که خودش در بوروکراسی گرفتار شده است.
نپال از نظر سازمان شفافیت بین‌الملل یکی از فاسدترین کشورهای جهان است و در رتبه ۱۰۷ از ۱۸۰ کشور قرار دارد. آمیش راج مولمی، نویسنده نپالی، گفت: «فساد در نپال ریشه‌دار است و مصونیت رهبران از مجازات نیز همین‌طور.»
به گفته پانده و دیگر معترضان جوان، تا ظهر دوشنبه، جمعیت در کاتماندو تغییر کرد و جو جشن‌آمیز تاریک‌تر شد. پانده متوجه شد که افراد غریبه، اغلب مردان مسن‌تر، وارد جمعیت می‌شوند. «از این چهره‌های جدید ترسیدم.» او در اینستاگرام هشدار داد: «فورا منطقه را ترک کنید.» سپس مستقیم به خانه رفت.
پرنایا رانا، خبرنگاری که اعتراضات را پوشش می‌داد، گفت: «وقتی معترضان وارد منطقه ممنوعه شدند، نیروهای امنیتی با گلوله‌های جنگی، تیرهای پلاستیکی و گاز اشک‌آور به آنها حمله کردند.»
داهال در توصیف این صحنه توضیح داده بود: «وقتی چشم‌هایم را می‌بندم، هنوز آن مردم را می‌بینم که وحشت‌زده فرار می‌کنند و فریاد می‌زنند.»
سه‌شنبه، برای بازگرداندن آرامش، دولت ممنوعیت شبکه‌های اجتماعی را لغو کرد و نخست‌وزیر ک. پ. شارما اولی استعفا داد. پانده و دیگر رهبران نسل زد اعتراضات بیشتر را لغو کردند، اما آشوب‌ها ادامه داشت. گروه‌های مسلح با میله‌های آهنی و چاقو در خیابان‌ها می‌چرخیدند، مغازه‌ها را غارت می‌کردند و به پلیس حمله می‌کردند.
تا غروب، خشونت به قلب حکومت رسید. مردان بی‌پیراهن از دروازه‌های سینگها دوربار، کاخ اداری، بالا رفتند و پرچم ملی را برافراشتند. معترضان با شعار به داخل پارلمان هجوم بردند. دود فضا را پر کرد.
مجلس نپال، دیوان عالی، دفاتر سیاسی، هتل‌ها و رسانه‌ها آن روز به آتش کشیده شدند، این در حالی بود که تانک‌های ارتش از کنار می‌گذشتند. همسر نخست‌وزیر سابق در حمله شورشیان به خانه‌اش به‌شدت زخمی شد. پلیس اعلام کرد حداقل ۵۱ نفر در طول دو روز کشته شدند و صدها نفر زخمی شدند، بنا بر اعلام بیمارستان‌ها.
مولمی گفت: «ساختمان‌ها قابل بازسازی‌اند، اما خود ایده دولت نپال به تردید افتاده است.»
رانا، خبرنگار، گفت: «نسل زد به اهداف خود رسیده است، اما به قیمت بسیار سنگینی برای کشور.»
پانده از این اتهام که جنبش‌شان مسوول خونریزی‌هاست برآشفت و گفت: «آنچه در ۹ سپتامبر رخ داد، کار ما نبود.» او پس از شرکت در مذاکرات با ارتش افزود: «آنها می‌خواهند حرکت ما را لکه‌دار کنند.» کاتماندو در شوک است. سه‌شنبه بانک‌ها و ایستگاه‌های پلیس تعطیل شدند. در برخی محله‌ها، داوطلبان آوارها را از خیابان‌ها جمع می‌کردند. در سراسر نپال، مردم در تلاش برای فهمیدن چرایی رسیدن کشور به این وضعیت و آینده پیش رو هستند.
نپال پس از جنگ داخلی در سال ۲۰۰۶ و شورش مائویی خونین و طولانی‌مدتی، وارد دوره‌ای پرچالش شد. پیشرفت سیاسی کند بود و دولت‌ها یکی پس از دیگری عوض می‌شدند. جنبش مردمی سال ۲۰۰۶به سرنگونی سلطنت در ۲۰۰۸ انجامید. تصویب قانون اساسی که فدرالیسم و سکولاریسم را به رسمیت شناخت، هفت سال و دو مجلس موسسان طول کشید. زمانی که اولی در ۲۰۱۵ به قدرت رسید، نسل جدید «یک نپال نو» را وعده‌داده‌شده می‌دید، اما به گفته رانا «ما هیچ‌گاه آن تغییرات را به صورت عملی تجربه نکردیم».
یک‌پنجم مردم نپال زیر خط فقر زندگی می‌کنند و نزدیک به نیمی کمتر از ۶.۸۵دلار در روز درآمد دارند. بر اساس گزارش بانک جهانی، تقریبا یک‌چهارم جوانان بیکارند و حواله‌های ارزی نزدیک به یک‌سوم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهند. مهاجرت خانواده‌ها را از هم جدا کرده و نیروی کار ماهر را تخلیه کرده است، درحالی‌که فرزندان وزرا سبک زندگی تجملی‌شان را در فضای مجازی به رخ می‌کشند.
مولمی گفت: «فضای ضد فساد به این دلیل ایجاد شد که شکاف ثروت روزافزون است.»
در مارس، هزاران نفر در کاتماندو برای بازگرداندن سلطنت سابق به خیابان‌ها آمدند. اکنون معترضان نسل زد نگران هستند که این جنبش توسط هواداران سلطنت مصادره شود.
وقتی فرمانده ارتش نپال روز چهارشنبه اجازه داد فردی طرفدار سلطنت در مذاکرات حاضر شود، معترضان بلافاصله میز مذاکره را ترک کردند. سخنگوی ارتش، راجا رام باسنت، از اظهارنظر خودداری کرد و تنها گفت: «ما در‌حال‌حاضر بر حفظ نظم و قانون تمرکز داریم.»
جمعه یکی از خواسته‌های کلیدی معترضان تحقق یافت، زمانی که سوشیلا کارکی، رئیس پیشین دیوان عالی، به‌عنوان نخست‌وزیر موقت سوگند یاد کرد و اولین نخست‌وزیر زن کشور شد. او پس از ادای سوگند، خواستار برگزاری انتخابات جدید ظرف شش ماه شد.
بسیاری از معترضان از بالندرا شاه، رپر و شهردار جدید کاتماندو، حمایت می‌کنند که آهنگ‌هایش درباره نابرابری و ناکارآمدی دولت به شهرت او کمک کرد. اما برای کسانی که در خط مقدم این گذار سیاسی ناگهانی کشور هستند، آینده بسیار بزرگ و نامعلوم به نظر می‌رسد.
دوشس جا گفت: «فکر نمی‌کنم نسل زد واقعا برنامه‌ای داشته باشد.» حتی پانده هم اعتراف کرد: «ما الان گیج هستیم.» این اعتراض‌ها کم و بیش ادامه دارد و هنوز کسی نمی‌داند آتش خشم نسل زد، تا کجا و چگونه فوران خواهد کرد.
* خبرنگار ارشد بی‌بی‌سی
