توافق با فشار سیاسی
آسه‌آن که شامل ۱۱ کشور است، بزرگ‌ترین شریک تجاری چین محسوب می‌شود. طبق آمار آسه‌آن، حجم مبادلات تجاری میان دو طرف در سال گذشته به ۷۷۱میلیارد دلار رسیده است. چین در تلاش است روابط اقتصادی خود را با آسه‌آن که مجموع تولید ناخالص داخلی آن حدود ۳.۸تریلیون دلار است، گسترش دهد تا اثر تعرفه‌های سنگینی را که دولت دونالد ترامپ بر واردات از کشورهای مختلف اعمال کرده، کاهش دهد. لی چیانگ، نخست‌وزیر چین، در نشست رهبران آسه‌آن گفت: «ما باید روند آزادسازی و تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری را سرعت بخشیم و ادغام و وابستگی متقابل صنعتی را تقویت کنیم.» با وجود انتقاد کشورهای غربی از محدودیت‌های صادراتی چین در زمینه عناصر کمیاب و مواد معدنی حیاتی، پکن تلاش دارد چهره‌ای از خود به‌عنوان اقتصادی بازتر ارائه دهد.
دسترسی بیشتر به بازار
نسخه جدید این توافق موسوم به نسخه سوم در نشست رهبران آسه‌آن در مالزی به امضا رسید؛ نشستی که ترامپ نیز در آغاز سفر آسیایی خود در آن حضور داشت. مذاکرات برای ارتقای این توافق از نوامبر ۲۰۲۲ آغاز شد و در ماه مه سال جاری به پایان رسید؛ درست زمانی که تعرفه‌های جدید آمریکا به اجرا درآمد. اولین نسخه توافق تجارت آزاد چین و آسه‌آن در سال ۲۰۱۰ اجرایی شده بود. نخست‌وزیر سنگاپور، لارنس وونگ، گفت: «این ارتقا موانع تجاری را کاهش داده، زنجیره‌های تامین را به هم پیوند می‌زند و فرصت‌هایی برای رشد در بخش‌های آینده ایجاد می‌کند.» به گفته‌ی چین، این توافق راه را برای دسترسی بهتر به بازار در حوزه‌هایی مانند کشاورزی، اقتصاد دیجیتال و داروسازی باز می‌کند. چین و آسه‌آن هر دو عضو پیمان مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای (RCEP) هستند که بزرگ‌ترین بلوک تجاری جهان است و نزدیک به یک‌سوم جمعیت و حدود ۳۰درصد اقتصاد جهانی را در بر می‌گیرد. مالزی روز دوشنبه هفته قبل میزبان اجلاس RCEP بود؛ اولین نشست در پنج سال گذشته. برخی تحلیلگران این بلوک را سدی احتمالی در برابر تعرفه‌های آمریکا می‌دانند؛ اگرچه توافق‌های داخلی آن به دلیل منافع متفاوت اعضا، نسبت به برخی پیمان‌های منطقه‌ای دیگر، ضعیف‌تر ارزیابی می‌شود.
آب‌های مورد مناقشه
در حاشیه نشست، وزیر تجارت مالزی و رئیس وزرای اقتصادی آسه‌آن، تنگکو زافرول عزیز، به همراه وانگ ون‌تائو وزیر بازرگانی چین، اسناد رسمی امضای توافق را در مراسمی در کوالالامپور نمایش دادند. این مراسم بخشی از نشست بیست‌وهشتم آسه‌آن و چین و چهل‌وهفتمین اجلاس آسه‌آن بود. مانع اصلی در برابر تلاش چین برای ایفای نقش رهبری در همکاری‌های تجاری منطقه‌ای، نگرانی‌های فزاینده نسبت به جاه‌طلبی‌های نظامی پکن است. هفته گذشته فردیناند مارکوس جونیور، رئیس‌جمهور فیلیپین، از رفتار تهاجمی چین در دریای جنوبی چین انتقاد کرد؛ جایی که نیروهای دو کشور در ماه‌های اخیر چندین بار درگیر برخوردهایی شده‌اند. در پاسخ، وزارت خارجه چین اعلام کرد که این درگیری‌ها ناشی از اقدامات تحریک‌آمیز مانیل بوده است. چین در نقشه‌های رسمی خود تقریبا کل دریای جنوبی چین را به عنوان قلمرو خود نشان می‌دهد؛ منطقه‌ای غنی از منابع طبیعی که با بخش‌هایی از مناطق اقتصادی ویژه برونئی، اندونزی، مالزی، فیلیپین و ویتنام هم‌پوشانی دارد. اختلاف بر سر مالکیت جزایر و صخره‌های متعدد در این دریا سال‌هاست که حل‌نشده باقی مانده است.
لی‌چیانگ، نخست‌وزیر چین، در سخنرانی‌اش گفت: «ما باید اعتماد متقابل راهبردی را تقویت کنیم. باید مذاکرات درباره «کد رفتاری دریای جنوبی چین» را سرعت دهیم و برای دستیابی سریع به نتیجه تلاش کنیم.» نخست‌وزیر سنگاپور، لارنس وونگ، نیز این مساله را به‌عنوان یکی از موضوعات حساس دیپلماتیک مطرح کرد و گفت: «طبیعی است که درباره دریای جنوبی چین اختلاف‌نظر وجود داشته باشد؛ اما همه ما بر این باوریم که صلح، ثبات، امنیت و آزادی ناوبری و پرواز در این آبراه مهم، حیاتی است.»
آتش‌بس در جنگ تجاری
از زمان آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ در ژانویه، جنگ تجاری میان آمریکا و چین شدت گرفته است؛ ترامپ تعرفه‌های سنگینی بر کالاهای چینی اعمال کرده و این روند همچنان ادامه دارد. پکن این تعرفه‌ها را نوعی حمایت‌گرایی اقتصادی خوانده است؛ درحالی‌که خود نیز کنترل صادرات مواد معدنی حیاتی و آهن‌رباهای صنعتی را گسترش داده است. چین بیش از ۹۰درصد عناصر نادر زمین در جهان را فرآوری می‌کند.
دو اقتصاد بزرگ جهان، در نشست کوالالامپور، تمدید آتش‌بس تجاری را مورد توافق قرار دادند. مذاکره‌کنندگان توافق کردند که تصمیم نهایی درباره جزئیات، در دیدار ترامپ و شی‌جین‌پینگ در سئول در اواخر این هفته گرفته شود. پس از ترک مالزی توسط ترامپ در صبح دوشنبه، چین بار دیگر بر لزوم تقویت همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای و حفظ تجارت آزاد تاکید کرد. لی‌چیانگ در سخنرانی جداگانه‌ای گفت: «جهان نباید دوباره به قانون جنگل بازگردد، جایی که قوی‌ها ضعیفان را می‌بلعند.» او افزود: «ما باید با قاطعیت از نظام تجارت آزاد دفاع کنیم، شبکه‌ای با استاندارد بالا برای تجارت منطقه‌ای ایجاد کنیم و با جدیت روند ادغام اقتصادی منطقه‌ای را پیش ببریم.»
* نویسنده رویترز
