چاه عمیق زیان‌دهی
در‌حالی‌‌که درآمدهای سه‌ماهه انویدیا، آلفابت، آمازون و مایکروسافت با هجوم درآمدهای مرتبط با هوش مصنوعی جهش کرد (سود متا در اثر مالیات از بین رفت)، جریان نقدی آنها عمدتا مناسب است؛ هرچند بخش قابل‌توجهی از آن صرف احداث مراکز داده جدید می‌شود. بخشی از این درآمدها نیز حاصل فروش واقعی خدمات هوش مصنوعی به کسب‌وکارهاست، به‌ویژه در آلفابت و مایکروسافت. اما بخش عمده سودهای مرتبط با هوش مصنوعی از محل تامین تجهیزات یا سرمایه‌گذاری در شرکت‌های خصوصی ایجادکننده مدل‌های زبانی بزرگ برای چت‌بات‌ها حاصل می‌شود؛ و این شرکت‌ها به همان سرعتی که پول جذب می‌کنند، در حال از دست دادن آن هستند و برنامه دارند این روند را تا سال‌ها ادامه دهند.
OpenAI و Anthropic دو بازیگر اصلی هوش مصنوعی مولد هستند که به‌ترتیب ChatGPT و Claude را عرضه می‌کنند و بنیان‌گذارانشان، سم آلتمن و داریو آمودی، به چهره‌های مشهور فناوری تبدیل شده‌اند. آنچه تازه آشکار شده این است که این شرکت‌ها نیز چاه‌های عمیق زیان در حوزه هوش مصنوعی هستند که روی دیگر بخشی از سودهای شرکت‌های عمومی را تشکیل می‌دهد.
هر دوی آنها، همراه با استارت‌آپ‌های بسیار دیگر، در حال جذب سرمایه‌های عظیم و تعهد به هزینه‌های آینده‌اند که ناچارشان می‌کند باز هم سرمایه بیشتری جذب کنند. با خرج‌کردن این پول برای تراشه‌ها و اجاره محاسبات ابری، این فروشندگان تراشه و خدمات ابری هستند که برنده‌اند؛ و آنها نیز به‌شدت در حال گسترش ظرفیت‌های خود هستند.
برای ادامه این روند، دو شرط لازم است: نخست، توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی باید محصولات برنده‌ای عرضه کنند که بتواند هزینه‌های هنگفت تحقیق و محاسبات را پوشش دهد. دوم، سرمایه‌گذاران باید آن‌قدر سرمایه تزریق کنند که این زیان‌ها - که تنها OpenAI رقم آن را بیش از ۱۵۰میلیارد دلار برآورد کرده - تا زمان سودآوری پوشش داده شود. ممکن است همه‌چیز به‌خوبی پیش برود. چت‌بات‌ها تا پیش از ارتکاب اشتباهات ابتدایی - مثل این تصور غلط که ۵.۱۱ از ۵.۹ بزرگ‌تر است -تجربه‌هایی نزدیک به جادو ارائه می‌کنند؛ مشکلی که حتی آخرین نسخه‌ها نیز گاهی از آن رنج می‌برند.
اگر این خطاها، شکاف‌های امنیتی گسترده و «توهم‌زایی» (ساختن اطلاعات جعلی) برطرف شوند، کسب‌وکارها و کاربران بیشتری حاضر به پرداخت هزینه خواهند بود. محصولات جدید مبتنی بر همین فناوری نیز می‌توانند فراگیر شوند و در نهایت تحول‌آفرین باشند. اما حتی سازندگان این سیستم‌ها نیز انتظار دارند برای مدت طولانی زیان‌ده بمانند. OpenAI انتظار دارد در سال ۲۰۳۰ به سود برسد و Anthropic سال ۲۰۲۸ را هدف قرار داده است.
زیان‌ها زیاد است
سهم مایکروسافت از زیان OpenAI در سه‌ماهه منتهی به ۳۰ سپتامبر نشان می‌دهد این استارت‌آپ احتمالا بیش از ۱۲میلیارد دلار در یک فصل از دست داده است. آمار دقیق در دست نیست، چون صورت‌های مالی این شرکت منتشر نمی‌شود؛ اما نشانه‌ای از رخدادهای غیرعادی یا هزینه‌های غیرنقدی بزرگ دیده نشده است.در میان شرکت‌هایی که تاکنون گزارش مالی فصل را منتشر کرده‌اند، زیان OpenAI تقریبا هم‌اندازه بزرگ‌ترین زیان گزارش‌شده فصل - متعلق به شرکت EchoStar - است، طبق داده‌های S&P. اما زیان عظیم EchoStar ناشی از یک هزینه غیرنقدی ۱۶.۵میلیارددلاری برای حذف بخشی از شبکه ۵G بود. زیان OpenAI به‌احتمال قوی بسیار آسیب‌زننده است.
میزان دقیق جریان نقدی که از OpenAI به شرکت‌های بزرگ فناوری منتقل شده قابل اندازه‌گیری نیست؛ اما زیان سه‌ماهه این شرکت معادل ۶۵ درصد از رشد سود عملیاتی (EBITDA) پنج غول بزرگ - مایکروسافت، انویدیا، آلفابت، آمازون و متا - بوده است. و این رقم Anthropic را در نظر نمی‌گیرد؛ شرکتی که آمازون با وجود زیان‌ده بودنش، ۹.۵میلیارد دلار سود از سرمایه‌گذاری روی آن شناسایی کرده است. بخش قابل‌توجهی از هزینه‌هایی که زیان OpenAI را رقم زده مربوط به حقوق مهندسان پردرآمد است، اما بخش عظیم دیگری صرف اجاره تراشه‌های انویدیا از طریق خدمات ابری مایکروسافت می‌شود و ارقام بسیار بزرگ‌تری نیز در راه است. OpenAI متعهد شده ۲۵۰میلیارد دلار دیگر روی ابر مایکروسافت خرج کند و قرارداد ۳۰۰میلیارددلاری با اوراکل، ۲۲میلیارددلاری با CoreWeave و ۳۸میلیارددلاری با آمازون امضا کرده؛ شرکتی که خود یکی از سرمایه‌گذاران بزرگ Anthropic است.
این تقاضای عظیم برای توان محاسباتی، یکی از دلایل اصلی رونق بی‌سابقه ساخت مراکز داده است. اما واقعیت این است - به بیان ملایم - OpenAI درآمدی ندارد که بتواند هزینه‌هایش را پوشش دهد. این شرکت برآورد کرده درآمد ۱۳میلیارددلاری سال جاری در سال آینده به ۳۰میلیارد دلار و در سال ۲۰۲۷ به ۶۰میلیارد دلار برسد.
با این حال، هزینه‌ها با سرعت بیشتری افزایش خواهند یافت و طبق پیش‌بینی‌ها، زیان‌ها تا سال ۲۰۲۷ تقریبا سه برابر شده و به بیش از ۴۰میلیارد دلار خواهد رسید.
در خودِ پیش‌بینی‌های OpenAI نیز توازن هزینه و درآمد تا زمانی برقرار نمی‌شود که هزینه‌های محاسباتی در سال ۲۰۲۹تثبیت شود؛ و همین امر اجازه می‌دهد شرکت در سال ۲۰۳۰ به سود برسد.
البته این پیش‌بینی‌ها باید پذیرفته شوند. OpenAI به‌تازگی ساختار شرکتی خود را نهایی کرده، محصولاتش هنوز در مرحله توسعه‌اند، مشتریان بالقوه هنوز نمی‌دانند آیا و چگونه باید از آنها استفاده کنند، قیمت‌گذاری نهایی حتی در حد حدس نیز مشخص نیست، رقابت به‌سرعت در حال تغییر است و واقعیت این است که هیچ‌کس نمی‌داند نتیجه نهایی چه خواهد بود.
اگر هیجان نسبت به هوش مصنوعی فروکش کند، اگر OpenAI در فروش دچار مشکل شود یا اگر تامین مالی مثلا به دلیل رکود دشوار شود، ممکن است سرمایه‌گذاران از توهم درآمد فاصله گرفته و روی زیان‌های سرسام‌آور تمرکز کنند. در آن صورت، واقعیت تلخ آشکار می‌شود: این جریان پولی که از OpenAI و رقبا بیرون می‌رود و سود شرکت‌های بزرگ فناوری را تقویت می‌کند، چقدر شکننده است.
* ستون‌نویس ارشد بازارهای مالی، وال‌استریت ژورنال
