اخبار باشگاه اقتصاددانان روزنامه شماره ۶۳۳۵

کنترل تورم یکی از اصلی‌‌‌ترین وظایف هر بانک مرکزی در یک اقتصاد مدرن است. تورم به‌‌‌معنای افزایش مداوم و قابل‌‌‌توجه سطح عمومی قیمت‌هاست و اگر کنترل نشود، می‌تواند ثبات اقتصادی و اجتماعی یک کشور را به خطر اندازد. بانک مرکزی، به‌‌‌عنوان نهاد ناظر بر سیاست‌‌‌های پولی، ابزارهای متعددی در اختیار دارد تا از طریق آنها سطح تقاضای کل را تنظیم کرده و مانع از افزایش بی‌‌‌رویه قیمت‌ها شود.

ابتدا، باید درک درستی از وظایف اصلی بانک‌های مرکزی داشته باشیم. در ادبیات نظری، ‌‌‌ نقش‌‌‌های زیادی را برای بانک مرکزی مشخص می‌کنند ازجمله: ثبات اقتصادی و پولی، کنترل و ثبات قیمت‌ها، نشر اسکناس و مسکوکات، ‌‌‌اعمال سیاست پولی، اعمال نقش به عنوان وام‌دهنده آخر و... . این‌ها وظایف مهمی هستند که در بانک‌های مرکزی در دنیا دنبال می‌شوند. در کشور ما سال‌ها قانون پولی و بانکی سال ۱۳۵۱ و قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب ۱۳۶۲به‌عنوان محور فعالیت بانک مرکزی مورد توجه قرار داشت که در آنجا مباحث جدید نظیر مدیریت رمزارزها موضوعیت نداشت. با ابلاغ قانون جدید بانک مرکزی محوریت تصمیمات و وظایف بانک مرکزی به سمت‌و‌سوی این قانون تغییر جهت داد.

به طور کلی می‌توان هدف اصلی بانک‌های مرکزی در دنیا را حفظ ثبات اقتصادکلان دانست که این امر از یک سو از طریق کنترل تورم در محدوده هدف و حفظ اشتغال کامل و از سوی دیگر از طریق حفظ و ارتقای ثبات مالی به دست خواهد آمد و در این مسیر بانک مرکزی از ابزارهای مختلفی جهت نیل به اهداف میانی و نهایی خود استفاده می‌کند. برای مثال در کشورهای بزرگ دنیا، کنترل تورم عمدتا از طریق هدف‌گذاری تورم انجام شده و برای این کار از ابزار نرخ بهره استفاده می‌شود؛ به این صورت که در صورت بالاتر بودن نرخ تورم از هدف، نرخ بهره افزایش پیدا کرده و در صورت کاهش تورم به سمت هدف، متناسب با آن نرخ بهره نیز کمتر می‌شود. هرچند در این زمینه وضعیت رشد اقتصادی نیز مد نظر قرار می‌گیرد و لذا بانک مرکزی با یک ماموریت دوگانه (Dual Mandate) مواجه است، با‌این‌حال این قضیه مربوط به وضعیت رشد اقتصادی بالقوه است نه اینکه اقتصاد از طریق سیاست‌های انبساطی رشد اسمی را تجربه کند.