عابدین سالاری اسکر

در تهران امروز، فاصله ارزش زمین در مناطق شمالی و جنوبی بیش از پنجاه‌‌برابر است. اما شکاف واقعی، نه میان برج و آلونک، بلکه میان «سیاست و واقعیت» است. این شکاف محصول سه دهه «سیاست زمین درآمدمحور» است؛ جایی که زمین به جای ابزار تنظیم توسعه، ابزار تراز درآمد و هزینه شد. در شهری که بیش از نیمی از ارزش اقتصادی زمین را تصمیمات کلان در عرصه عمومی می‌سازد (از مترو تا طرح تفصیلی)، هنوز هیچ سازوکاری برای بازگرداندن این ارزش به خود شهر وجود ندارد.

زمین در اقتصاد شهری تنها یک دارایی فیزیکی نیست؛ بلکه مهم‌ترین متغیر نهادی و مالی در شکل‌دهی به رفتار شهر، سرمایه‌گذاری و نابرابری است. در اغلب کلان‌شهرهای جهان، زمین به‌مثابه «ابزار سیاست عمومی» بازتعریف شده‌است؛ اما در تهران، همچنان منبع اصلی تامین مالی تلقی می‌شود. در بودجه و درآمد سنواتی شهرداری در چند دهه اخیر، به‌طور متوسط بالای ۷۰‌درصد درآمدهای شهری از کدهای مرتبط با حوزه شهرسازی (صدور پروانه، فروش تراکم و تغییر کاربری و...) و حوزه ملک و مستغلات (فروش دارایی‌ها و...) به‌دست آمده است.