دو راهکار پیشنهادی
هیچ تفاوتی ندارد که این کالا ارز، بنزین یا هر کالای دیگری است چراکه وقتی کالا چند نرخ متفاوت داشته باشد، نخستین مشکل آن فسادزایی است. مساله دوم این است که نگارنده هیچ توجیهی برای این قیمت‌گذاری و مبنای تعیین آن نمی‌بیند و مشخص نیست هدف دولت از این اقدام چه بوده است. تغییر قیمت به‌تنهایی منجر به کاهش مصرف این حامل سوختی نمی‌شود. اگر افزایش قیمت با هدف کسب درآمد برای دولت باشد، بنزین خودروهای سهمیه‌ای هم باید صرفا بر مبنای نرخ پنج‌هزار تومان محاسبه شود؛ نه اینکه قیمت بنزین برای خودروسازان داخلی افزایشی باشد و در برابر خودروهایی که بنزین کمتری مصرف می‌کنند، مجبور باشند بنزین گران‌تری مصرف کنند. یکسان‌سازی قیمت بنزین، گام نخست اصلاح قیمت حامل‌های انرژی است. از سوی دیگر افزایش قیمت بنزین تورم ایجاد می‌کند؛ یعنی ممکن است که اضافه شدن نرخ سوم قیمت بنزین سبب شود که در عمل درآمد دولت افزایش یابد، اما باید متوجه بود همین امر سبب ایجاد تورم می‌شود و در نهایت دولت باز هم مقروض خواهد ماند. اگر هدف دولت از ایجاد نرخ سوم بنزین، تامین درآمد است، بدیهی است که با این عمل نمی‌تواند به آن دست یابد و اگر مساله دولت، به‌وجود آمدن عدالت باشد باید دانست که این سیاست به عدالت میان افراد هم منجر نمی‌شود؛ بنابراین مشخص است که این اقدام توجیهی هم ندارد.
البته باید توجه داشت که همه ما به‌خوبی می‌دانیم قیمت بنزین فعلی، یک قیمت غیرواقعی است و تردیدی نیست که باید تعدیل شود تا شرایط بهبود یابد؛ اما مساله اینجاست که تغییر قیمت به‌تنهایی هیچ مشکلی را حل نمی‌کند. در دوره احمدی‌نژاد هم زمانی که قیمت بنزین افزایش یافت اما زیرساخت‌ها هیچ تغییری نکردند و سیاست‌های غیرقیمتی انجام نشد، تلاش دولت برای کاهش مصرف بنزین به هیچ نتیجه متقنی نرسید و این مشکل حل نشد. اگر نمودارهای مصرف در آن زمان را بررسی کنید، عملا تغییر چندانی در مصرف ایجاد نشد؛ در آن زمان، به گواه آمارها و اعداد صرفا و فقط برای چند ماه تغییراتی در مصرف بنزین داشتیم و پس از آن روند مصرف کمافی‌سابق و به روال گذشته ادامه یافت.
صرف تغییر قیمت راهگشا نیست، مگر آنکه زیرساخت‌ها و ناوگان حمل‌ونقل عمومی اصلاح شود، تولید خودروهای داخلی بهینه شود و خودروهایی با مصرف مطابق استاندارد جهانی تولید شود. بدون اصلاح تولیدات داخلی و بهبود وضعیت جاده‌ها، تغییر قیمت هیچ نتیجه‌ای به همراه نخواهد داشت. اگر قیمت به ۱۰هزار تومان یا ۱۵هزار تومان یا بیشتر از آن هم افزایش یابد، تورمی که ایجاد می‌شود آن‌قدر زیاد خواهد بود که عملا امکان تعدیل قیمت به‌درستی فراهم نمی‌شود و حتی ممکن است فاصله با قیمت جهانی سوخت، مجددا افزایش پیدا کند.
* کارشناس انرژی
