پیمان صالحی

سفر معاون اول رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور به مسکو و حضور او در نشست نخست‌‌‌‌‌‌وزیران سازمان همکاری شانگهای در شرایطی انجام شد که فعال‌شدن مکانیسم ماشه و پیامدهای جنگ دوازده‌‌‌‌‌‌روزه ایران و اسرائیل، محیط ژئوپلیتیک و اقتصادی کشور را وارد مرحله‌‌‌‌‌‌ای جدید کرده‌است.

آتش‌بسی که در اکتبر ۲۰۲۵ اعلام شد، در ظاهر نقطه‌عطفی برای پایان دادن به دو سال فرسایش نظامی و انسانی است؛ اما در سنجش امکان اجرا، بیش از آنکه امید ببخشد، پرسش می‌آفریند. بر اساس گزارش‌های رسمی، فاز نخست توافق شامل توقف درگیری‌ها، آزادی گروگان‌ها و تبادل زندانیان، و جابه‌جایی نیروهای اسرائیلی از بخش‌هایی از غزه است؛ (Al Jazeera)جزئیاتی که در صورت اجرای راستی‌آزمایی‌شده، می‌تواند هزینه‌های انسانی و اقتصادی جنگ را در کوتاه‌مدت کاهش دهد. اما در لایه سیاسی توافق یعنی ضمانت اجرا، سازوکار نظارت و نسبت آن با پرونده‌های تعلیق‌شده‌ای چون حکمرانی، بازسازی و آینده ساختار امنیتی آتش‌بس از «اعلان» به «امتحان» بدل می‌شود.

سخنرانی تلویزیونی مقام معظم رهبری در اول مهر و تاکید دوباره بر اینکه ایران به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رود و مذاکره با آمریکا سودی برای کشور ندارد، یک روز بعد با سخنرانی رئیس‌جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل هم‌زمان شد. این دو پیام در ظاهر درباره پرونده هسته‌ای و دیپلماسی بود اما در عمق خود چیزی بزرگ‌تر را بازتاب می‌دهد. مساله ایران فقط درصد غنی‌سازی یا تعداد سانتریفیوژ نیست. مساله این است که در نظم جهانی امروز چه نوع بازیگری پذیرفتنی است و کدام الگو از حکمرانی و توسعه اجازه رشد می‌یابد.

در بیست و پنجمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) که چندی پیش در تیانجین برگزار شد، رئیس‌جمهور چین، شی جین پینگ، از کشورهای عضو خواست تا ایجاد یک بانک توسعه شانگهای را تسریع بخشند؛ پیشنهادی که می‌تواند نقطه‌عطفی در چشم‌انداز مالی آسیا باشد.