اخبار باشگاه اقتصاددانان

تصمیم آکادمی سلطنتی علوم سوئد برای اعطای جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۲۵ به جوئل موکیر، فیلیپ آگیون و پیتر‌ هاویت، بیش از یک تقدیر علمی، یک بیانیه فکری بود. این جایزه که به‌دلیل «تبیین رشد اقتصادی مبتنی‌بر نوآوری» اهدا شد، مهر تاییدی بر این ایده است که موتور واقعی پیشرفت ملت‌ها نه انباشت صرف سرمایه، بلکه فرآیند پرتلاطم و بی‌وقفه «تخریب خلاق» و توانایی یک جامعه در تولید و به‌کارگیری «دانش مفید» است.

فرهنگستان سلطنتی علوم سوئد امسال جایزه نوبل اقتصاد را به سه اقتصاددان برجسته، جوئل موکیر، فیلیپ آگیون و پیتر‌ هاویت، برای «تبیین رشد اقتصادی مبتنی بر نوآوری» اعطا کرد.

ما در روز‌هایی از این روزگار درحال تجربه زیستی خود هستیم که شاهد سریع‌ترین روند رشد، پیشرفت و توسعه در تکنولوژی و علوم مختلف در این دوره بوده‌ایم؛ از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا هوش مصنوعی و فناوری‌های پوشیدنی عینک‌های هوشمند و ساعت و حتی فرایندهای اتوماسیون ادارات ما را بیش از پیش به اینترنت و شبکه‌های جهانی اطلاعات وابسته کرده؛ به طوری که بنا به گزارش datareportal تا سال ۲۰۲۳ حدود ۵.۳۵‌میلیارد کاربر در این کره خاکی به اینترنت دسترسی داشتند که حدود ۶۶درصد از کل جمعیت دنیا را به خود اختصاص می‌دهد که سهم ایران از آن ۷۰‌میلیون کاربر است.

وقتی جان مینارد کینز می‌گوید: «این اندیشه‌ها هستند، نه منافع تثبیت‌شده، که برای خیر یا شر خطرناک‌اند»، نکته‌ای بسیار مهم را مطرح می‌سازد؛ به‌ویژه هنگامی که درباره نقش رویکردها و پارادایم‌های سیاستی در شکل‌دهی به جهانی که در آن زندگی می‌کنیم می‌اندیشیم؛ این جمله آغازین کتابی است با عنوان «اجماع لندن: اصول اقتصادی برای قرن بیست‌و‌یکم»، که در‌صدد تدوین یک الگوی جدید سیاست اقتصادی است تا جایگزین اجماع قدیمی‌تر واشنگتن شود.

باید این وضعیت را متوقف کنیم، چون مساله بر سر نجات جان انسان‌هاست. رژیم باید بفهمد که دورانِ مصونیت از مجازات به پایان رسیده است. این جمله از ماریا کورینا ماچادو، رهبر اپوزیسیون ونزوئلا، که به تازگی برنده جایزه صلح نوبل شده است،

آمریکای جنوبی از دیرباز برای آمریکا به عنوان یک ابرقدرت در سطح جهان، موضوعی بنیادین بوده است. معمولا در این باره به دکترین مونرو که زمانی رئیس‌جمهور آمریکا بود اشاره می‌شود.

تنش بین ایالات متحده و ونزوئلا نیازمند یک نگاه دقیق به مجموعه‌ای از عوامل بهم مرتبط تاریخی، ژئوپلیتیک، اقتصادی و سیاسی است. این تنش که در دولت‌های مختلف آمریکا با فراز‌وفرودهایی ادامه داشته است، اکنون در سایه تحولات نوین جهانی و صف‌بندی‌های جدید قدرت، ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است. ایالات متحده از قرن نوزدهم و با اعلام دکترین مونرو، آمریکای لاتین را حیاط‌خلوت خود تعریف کرده است و هرگونه نفوذ قدرت‌های غیرآمریکایی در این منطقه را تهدیدی مستقیم علیه امنیت ملی خود تلقی می‌کند.

روابط ایالات متحده و ونزوئلا از دهه ۲۰۰۰ میلادی تاکنون همواره پرتنش و پرابهام بوده است. از دوران هوگو چاوز تا نیکلاس مادورو، ونزوئلا نماد مقاومت ضدآمریکایی در آمریکای لاتین تلقی شده است؛ و از سوی دیگر، واشنگتن این کشور را به‌عنوان تهدیدی برای ثبات منطقه و منبع صدور بی‌ثباتی سیاسی، مهاجرت و مواد مخدر در نظر گرفته است.

شاخص تورم دیگر صرفا یک عدد که مرکز آمار یا بانک مرکزی اعلام می‌کند نیست؛ مردم کشورهایی با جهش‌های پی‌در‌پی تورمی مواجه‌اند، احتمالا بیش از همه بدانند که شاخص اقتصادی تورم، نموداری در گزارش‌های اقتصادی نیست.

روزهای سختی را پشت‌سر می‌گذاریم. تقویم‌ها تغییر می‌کنند، اما حس بلاتکلیفی و نگرانی همچنان باقی ا‌ست. هر صبح با انبوهی از خبرها بیدار می‌شویم؛ از جنگ‌ها و بحران‌های ژئوپلیتیک گرفته تا نوسانات بی‌وقفه‌ اقتصادی، تغییرات مقررات و موج‌های مهاجرت. در چنین فضایی، بسیاری از ما مثل هزاران شهروند دیگر، میان سکوت و اضطراب، میان تلاش برای ساختن و وسوسه‌ تسلیم‌شدن، دست‌وپا می‌زنیم.

در شرایط اقتصاد تورمی، درحالی‌که از منظر اقتصاد متعارف انتظار می‌رود خانوارها مصرف خود را به کالاهای ضروری محدود کنند، در عمل گاهی شاهد افزایش تقاضا برای کالاهای غیرضروری هستیم.

چرا در برهه‌های تورمی مردم علاقه بیشتری به خرید کالاهای غیرضروری از خود نشان می‌دهند؟ تورم، فقط جهش عددها در جدول‌های آماری نیست؛ بیماری آرامی است که از جیب مردم آغاز می‌شود و تا اعماق روان جامعه ریشه می‌دواند.

در میانه آشوب‌های پی‌درپی خاورمیانه و شمال آفریقا، سودان بار دیگر به نقطه‌ای بحرانی در نقشه تحولات منطقه‌ای بدل شده است. کشوری که در سال ۲۰۱۹ با سقوط عمرالبشیر، امید به گذار مسالمت‌آمیز به دموکراسی را در دل شهروندانش زنده کرد، امروز گرفتار جنگی درونی میان دو فرمانده نظامی است؛ جنگی که ریشه در ساختار قدرتی دارد که سه دهه بر مبنای بی‌اعتمادی و رقابت میان نهادهای امنیتی شکل گرفت.

در کابوس طولانی و بی‌پایان جنگ داخلی سودان، محاصره‌ ادامه‌دار شهر «الفاشر» به‌عنوان تراژدی‌ متمایز در حال وقوع در برابر چشم جهان ایستاده است؛ و هیچ‌کس برای توقف آن اقدامی نمی‌کند.

تحرک تازه‌ دیپلماتیک در خاورمیانه زمانی قابل تحسین بود اگر بسیاری از بحران‌هایی که قرار است حل‌شان کند، در اصل محصول اشتباهات خودِ این کشورها نبودند. سه سال گذشته، نخبگان حاکم در خاورمیانه و شمال آفریقا به خود می‌بالند که گویا وارد «عصر جدیدی از دیپلماسی عربی» شده‌اند؛ روایتی که حتی در محافل سیاست خارجی آمریکا نیز تکرار می‌شود. این روایت چنین است: حالا که ایالات متحده از جهان عرب فاصله گرفته یا دست‌کم تعهداتش را کاهش داده، رهبران منطقه با مهارت در حال توافق با یکدیگر و قدرت‌های جهانی‌اند تا مشکلات دیرینه را خودشان حل کنند.

پنجاه سال پیش، در کامبوج، آمریکا چشم خود را بر گزارش‌های مربوط به قتل‌عام‌ها بست. امروز در سودان می‌تواند بهتر عمل کند. در ماه‌های گذشته، سودان - کشوری بداقبال در آفریقا که گرفتار آنچه «بدترین بحران انسانی جهان» خوانده می‌شود - به نقطه‌ عطفی تیره رسید. در ۱۵ آوریل، جنگ داخلی وحشیانه این کشور وارد سومین سال خونین خود شد؛ جنگی که تاکنون حدود ۱۵۰هزار کشته، نزدیک به ۱۲‌میلیون آواره، و هیچ نشانه‌ای از پایان در پی نداشته است.

در آوریل ۲۰۱۹، چهار سال پس از آغاز اعتراض‌های مردمی، دیکتاتور سودان، عمر البشیر، سرنگون شد؛ همان فردی که به دلیل نقش مستقیمش در نسل‌کشی دارفور در سراسر جهان بدنام بود. سقوط او اما به دموکراسی منجر نشد. ارتش که در سرنگونی بشیر نقش داشت، خیلی زود به سرکوب همان مردمی پرداخت که حکومت را به لرزه درآورده بودند.

جهانیان ۱۵ اوت را به دو رویداد مهم می‌شناسند؛ یکی روز «آزادی ملی» در کره جنوبی و دیگری روز استقلال در هند. نقل‌قول مشهوری از نارندرا دامودارداس مودی سیاستمدار هندی که از سال ۲۰۱۴ به‌عنوان نخست‌وزیر هند شناخته می‌شود وجود دارد که می‌گوید: «وقتی رشد کنیم و پیشرفت داشته باشیم، دنیا ارزش ما را خواهد شناخت.» این اولین سخنرانی مهم آقای نخست‌وزیر پس از آن بود که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۹ با دو برابر کردن تعرفه‌ برخی کالاها، تصمیم گرفت هند را به‌ دلیل خرید نفت از روسیه مجازات کند.

هند یکی از پنج قدرت بزرگ اقتصادی جهان و دارای سریع‌ترین نرخ رشد اقتصادی در میان کشورهای گروه ۲۰ است. «استقلال راهبردی» یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی ‌این کشور به شمار می‌رود.

کمتر کسی می‌توانست با توجه به حضور وزیر امور خارجه‌ هند در مراسم تحلیف دوم ترامپ در سالن کنگره‌ آمریکا، پیش‌بینی کند که در عرض چند ماه روابط هند و ایالات‌متحده دچار ابهام و تیرگی شود.

در ابتدا باید به این بپردازیم که روابط روسیه و هند تاریخی و عمیق هستند؛ از دوران اتحاد جماهیر شوروی تا امروز، روسیه یک تامین‌کننده بزرگ سلاح، انرژی و تجهیزات نظامی برای هند بوده است.

خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین، برنده اصلی انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۶ اکتبر این کشور بود.او که با شعار اصلاحات اساسی به قدرت رسیده بود، از مشکل تعداد کم حامیان خود در پارلمان رنج می‌برد.

رئیس‌جمهور ترامپ زمانی که خاویر میلی رئیس‌جمهور آرژانتین را در دفتر بیضی کاخ سفید، در این ماه میزبانی کرد، به‌شدت از او تمجید کرد. ترامپ با شور و اشتیاق گفت: «من از این مرد حمایت می‌کنم چون فلسفه‌اش درست است». میلی حدود ۵۲۰۰مایل پرواز کرده بود تا در برابر رسانه‌ها این حمایت را به‌ دست آورد، چرا که آرژانتین بار دیگر با بحرانی ارزی روبه‌روست.

اقدام نامتعارف اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در استفاده از پول مالیات‌دهندگان برای حمایت از پول ملی آرژانتین، نقشی محوری در امیدهای خاویر میلی، رئیس‌جمهور این کشور، در انتخابات پارلمانی ۲۶ اکتبر داشت. وزارت خزانه‌داری صدها‌میلیون دلار صرف خرید مستقیم پزوی آرژانتین در بوینس آیرس کرده، یک خط اعتباری سوآپ ارزی ۲۰‌میلیارد‌دلاری فراهم نموده و در تلاش است تا ۲۰‌میلیارد دلار وام خصوصی نیز برای این کشور ترتیب دهد.

بار دیگر در آرژانتین انتخابات برگزار شد و نتایج کاملا روشن بود: میلی پیروز شد، و آن‌هم با اختلاف زیاد. در این مدت اتفاقات زیادی رخ داده است: چرا دقیقا ترامپ ۴۰‌میلیارد دلار به آرژانتین کمک می‌کند؟ چرا میلی یک کنسرت عجیب برگزار کرد؟ چرا سه نامزد مختلف به قاچاق مواد مخدر متهم شدند؟ و در نهایت، چرا میلی برنده شد؟

وقتی در کشوری مانند آمریکا سهامی را می‌فروشید، ممکن است متوجه شده باشید که یک هزینه معامله کوچک را پرداخت کردید. اگرچه برخی از کارگزار-معامله‌گرها این هزینه را به عنوان «هزینه SEC» توصیف کرده‌اند، اما SEC در واقع این هزینه را بر سرمایه‌گذاران انفرادی تحمیل نمی‌کند. کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا هیچ یک از هزینه‌هایی را که سرمایه‌گذاران باید به کارگزاران خود بپردازند، تحمیل یا تعیین نمی‌کند. در عوض، طبق بخش ۳۱ قانون بورس اوراق بهادار ۱۹۳۴، سازمان‌های خودتنظیم (SRO) مانند سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی (FINRA) و تمام بورس‌های اوراق بهادار ملی، باید بر اساس حجم اوراق بهاداری که در بازارهای آنها فروخته می‌شود، هزینه‌های معامله را به SEC بپردازند.

ساختار نهادهای ناظر بورسی در ایران و آمریکا و همچنین موضوع کارمزدها تفاوت‌های محسوسی دارند و برای درک این تفاوت‌ها باید به چند مساله مهم توجه داشت.

بررسی تفاوت ساختاری میان سازمان بورس و اوراق بهادار ایران و آمریکا در زمینه نحوه دریافت کارمزد، نیازمند نگاه به آن دو زاویه است؛ نخست از منظر نهاد ناظر و دوم از منظر ساختار صنعت. از نگاه نهاد ناظر، همان‌طور که اقتصاد ایران در فضای کاملا رقابتی و آزاد فعالیت نمی‌کند،

مساله ناترازی در نظام بانکی به‌قدری بغرنج است که در همه نحله‌ها و ورطه‌های اقتصادی اثر سو می‌گذارد. یکی از پدیده‌‌‌های بسیار مهم اقتصادی در سال‌های اخیر کشور، ناترازی بانک‌هاست.